İnsan Hakları İzleme Örgütü: Yasa teklifi sivil toplumu tehdit ediyor

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch / HRW), sivil toplum kuruluşlarına kayyım atanmasının önünü açan ve TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlanan yasa teklifiyle ilgili bir açıklama yayınladı.

Açıklamada, 24 Aralık’ta oylanacak yasa teklifiyle ilgili hükümette çağrıda bulunarak “STK’lerle ilgili hükümler derhal geri çekilmelidir” denildi.

‘İçişleri’nin STK’lere müdahalesini mümkün kılacak’

Teklifin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi‘nin Terörle Mücadele Kararına ve kara para aklama ile terörizmin finansmanını denetleyen hükümetler arası bir kuruluş olan Mali Eylem Görev Gücü‘nün (FATF) 2019 raporuna cevaben sunulduğu hatırlatılan açıklamada şunlar söylendi:

Ancak teklifte yer alan hükümler, terörizmin finansmanını ve silahların yayılmasını önleme amacını büyük ölçüde aşıyor. Teklif, bunun yerine İçişleri Bakanlığı’nın STK’ların meşru ve yasal faaliyetleri ile üyelerinin örgütlenme hakkını hedef almasını mümkün hale getirecek.

‘Hükümetin sevmediği kuruluşlar risk altında’

Açıklamada “Türkiye’de insan hakları ve hukukun üstünlüğü konularında yaptıkları çalışmalardan dolayı hükümet tarafından sevilmeyen kuruluşlar özellikle risk altında olacak” ifadeleri kullanıldı.

Yasa teklifinin STK’lerin yıllık denetimini öngördüğü belirtilen metinde “Bu denetimler sıklıkla aylar boyunca sürdüğü ve sivil toplum gruplarının çalışma kapasitelerini azalttığı için grupların faaliyetlerini ciddi şekilde etkileyecek. Teklife göre İçişleri Bakanlığı bir grubun internet üzerinden bağış toplama işlemini yasadışı olarak gördüğünde ciddi para cezaları uygulanabilir hale gelecek” denildi.

‘STK faaliyetleri durdurulabilir’

STK üyesi hakkında terörle mücadele yasası kapsamında ceza soruşturması olması durumunda İçişleri Bakanlığı’nın bu kişiyi görevinden uzaklaştırma yetkisine de sahip olacağı belirtilen açıklamada şunlar kaydedildi:

Teklife göre İçişleri Bakanlığı, bir STK’nın tüm kurullarını görevden uzaklaştırabilir, bir sonraki bildirime kadar veya nihai bir mahkeme kararı verilene kadar STK faaliyetlerini durdurabilir.

‘Mahkemeler bağımsız değil’

Açıklamada “Cumhuriyet Savcıları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye’nin kendi yasaları ile korunan ifade özgürlüğü, toplantı ve dernek kurma özgürlüklerini barışçıl bir şekilde kullananlara yönelik düzenli olarak terör soruşturmaları açmaktadırlar” denildi.

Ayrıca “Türkiye mahkemelerinin bağımsızlıktan yoksun olmalarının yanı sıra  mahkemelerin kişileri yasal faaliyetlerine dayanarak, silahlı gruplarla maddi bağlantıları olduğuna dair kanıtlar ileri sürülmeksizin terör suçlarından mahkûm ettiği yaygın bir uygulama modeli söz konusudur” hatırlatmasında bulunuldu.

HRW tarafından yapılan açıklama “Bu nedenle İnsan Hakları İzleme Örgütü, İçişleri Bakanlığı’nın, insanların STK’lara katılımını önlemek için, mahkûmiyet kararı verilmesi bir yana kovuşturma safhasına dahi ulaşmamış bir terör soruşturması bahanesini kullanma yetkisi ile donatılmasına şiddetle karşı çıkmaktadır” ifadeleriyle sona erdi.