HDP’li Murat Çepni, Bakan Koca’ya sordu: Hava kirliliğinin azaltılması için Bakanlığınızın bir girişimi olacak mı?

Haber: Gençağa Karafazlı

Halkların Demokratik partisi (HDP) İzmir Milletvekili ve Çevre Komisyonu Üyesi Murat Çepni, termik santrallerin neden olduğu hava kirliliğinin halk sağlığına etkilerinin açıklanmasına yönelik Sağlık Bakanı Fahrettin Koca‘nın yanıtlaması istemiyle Meclise bir soru önergesi verdi.

Çepni, “Türkiye’de ortalama yaşam süresini kısaltan hava kirliliğinin azaltılması için Bakanlığınızın bir girişimi olacak mıdır?” diye sordu.

Fosil yakıtlar yüzünden insanlar hayatını kaybediyor

Environmental Research Dergisi‘nin 9 Şubat 2021 tarihinde yayınlanan hava kirliliği raporunda, Dünya çapında 15 yaş ve üzeri insanlar arasında her beş ölümden birinin fosil yakıtlardan kaynaklanan hava kirliliği olduğunu hatırlatan Çepni, şunları söyledi:

2018 yılında 15 yaş ve üzeri 8 milyondan fazla insanın, kömür, gaz, mazot gibi fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybettiği açıklanmıştır.

Hava kirliliğinden kaynaklanan 8 milyon ölümün yarısından fazlasının Hindistan ve Çin’de olduğu, petrol, gaz ve kömürün yakılmasından kaynaklanan hava kirliliğinin Asya’daki 6 ülkede tüm ölümlerin dörtte birinden sorumlu olduğu ve fosil yakıtlar ortalama yaşam süresini kısalttığı da belirtilmiştir. Bilim insanlarının yaptığı çalışmalar fosil yakıtların kullanılmasının ortalama yaşam süresini 2 yıldan fazla kısalttığını ortaya koymuştur.”

Türkiye, termik santralden vazgeçmiyor

Murat Çepni, Türk Tabipleri Birliği‘nin Türkiye’de 2019 yılında hava kirliliği sebebiyle 31 bin 476 kişinin hayatını kaybettiğine dikkat çektiğini söyleyerek hava kirliliğinin neden olduğu ölüm yüzdesinin tüm ölümlerin yüzde 7,9’u olarak saptandığını da kaydetti. Çepni’nin paylaştığı diğer bilgiler ise şöyle:

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun yaptığı çalışmaya göre, Türkiye’de hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü kılavuz değerine indirilseydi; 2019 yılında tüm ölümlerin yüzde 7,9’u ve 2018 yılındaki tüm ölümlerin yüzde 12,13’ü (45.398 ölüm) önlenebilirdi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2018 yılı verilerine göre sera gazı emisyonu 520,9 milyon ton CO2 eşdeğeri düzeyine yükselmiştir. Türkiye’de iklim krizinin ve hava kirliliğinin en büyük nedenlerinden biri de kömürlü termik santrallerdir. Kömürlü termik santraller, Fransa, Danimarka, İtalya, Birleşik Krallık gibi pek çok Avrupa ülkesinde kapatılırken; Türkiye’de 2020 yılında 29 tane aktif kömürlü termik santraline ek olarak 40’dan fazlası planlama ve onay aşamasındadır.”

Fahrettin Koca’ya yöneltilen sorular

Halkın sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşamasının anayasal bir hak olduğunun altını çizen Murat Çepni, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya şu soruları yöneltti:

1. Hava kirliliği en önemli çevre ve halk sağlığı sorunu olduğuna göre, termik santral bulunan illerde, fosil yakıtların insan sağlığına etkilerini tespit etmek için Bakanlığınızın bir çalışması var mıdır? Var ise veriler kamuoyu ile paylaşılacak mıdır? İller bazında, yılda kaç kişi fosil yakıta bağlı hava kirliliğinden hayatını kaybetmiştir? Kaç kişide kanser, solunum yolu hastalıkları, kalp damar hastalıkları saptanmıştır? Bu konuda meslek odaları ile işbirliğiniz var mıdır?
2. Kömürlü termik santral bulunan illerde hava kirliliğinin kadın ve çocuk sağlığı üzerine etkileri ve erken doğum oranları saptanmış mıdır?
3. Türkiye’de ortalama yaşam süresini kısaltan hava kirliliğinin azaltılması için Bakanlığınızın bir girişimi olacak mıdır? Kömürlü termik santrallerin yarattığı kirliliğin neden olduğu hastalıkların parasal maliyeti de dikkate alındığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile bir çalışmanız olacak mıdır?
4. Türkiye’de PM 2,5 gibi akciğer hastalıklarına neden olan kirleticiye dair de herhangi bir kısıtlama mevzuatta yer almamaktadır. Bu kirleticinin de mevzuata dahil edilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile iş birliği yapacak mısınız? Santrallerin bulunduğu illerde temiz hava eylem planının oluşturulması için girişiminiz olacak mıdır?
5. Termik santral bulunan illerde hava kirliliğinin Covid-19 yakalanma oranına etkisi saptanmış mıdır? Pandemi sürecinde kanser, kalp damar hastalıkları, solunum yolu enfeksiyonları ve akciğer hastalıklarıyla ilgili başvuruda artış olmuş mudur?
6. Sağlık Bakanlığı olarak fosil yakıtla çalışan santrallerin kapatılması için girişiminiz olacak mıdır?