Freedom House: Demokratik idealler tehdit altında

Bağımsız gözlem kuruluşu Özgürlük Evi (Freedom House)’nin “Dünyada Özgürlük 2015” raporuna göre dünya genelinde siyasi haklar ve sivil özgürlüklerde genel bir düşüş görülüyor. Her ne kadar demokrasi yaygın olan yönetim şekli olsa da ve uluslararası sistem demokratik idealler üzerine inşa edilmeye çalışılsa da demokrasi son 25 yılda hiç olmadığı kadar tehdit altında.

 

195 ülkede 2014 yılı özgürlük değerlendirmesinin yapıldığı son raporda her bir ülke 2 ayrı kriterde değerlendiriliyor; siyasi haklar ve sivil özgürlükler.  1 ile 7 arasındaki derecelendirmede  1 en iyiyi 7  en kötüyü gösteriyor. Bu iki kriterin ortalaması ile de ülke Özgür, Kısmi Özgür, Özgür Olmayan olarak sınıflandırılıyor. Bu sınıflandırmaya göre 195 ülkeden 89’u (%46) Özgür, 51’i (%26) Kısmen Özgür, 51’i (%26) Özgür Olmayan. Rapora göre 2,6 milyar insan yani dünya nüfusunun üçte biri özgür olmayan koşullarda yaşıyor. Demokrasinin göstergesi olan 7 kategoriden 5’inde ise belirgin düşüş görülüyor. Bu düşüşün en fazla yaşandığı kategoriler; ifade özgürlüğü, sivil toplum, hukukun üstünlüğü.

 

Suriye en alt sıradayken Tunus “Özgür” ülke statüsünde

Gözlem yapılan 61 ülkeden 33’ünde son 9 yılın en düşük seviyeleri görülüyor. İç çatışmanın ve etnik bölünmenin yaşandığı,  kontrol edilemeyen terorizm ile boğuşan Suriye özgürlüğün en düşük olduğu ülke. Önemli bir istisna ise Arap baharının başladığı Tunus; Arap ülkelerinde Özgür statüsüne yükselebilen ilk ülke. Sadece 5 yıl öncesine kadar Özgür Olmayan ülke statüsündeyken Özgür ülke statüsüne geçen Tunus Ocak 2014’de kabul edilen ilerici anayasasına borçlu.

Ancak ekonomik olarak güçlü, bölgesel olarak etkili olan bazı ülkelerde gerileme söz konusu; Rusya, Venezuela, Mısır, Türkiye, Tayland, Nijerya, Kenya, Azerbaycan. Avrupa Birliği ülkesi olan Macaristan’da ise sürecin başladığı 2010 yılındaki demokrasi standartlarında gerileme görülüyor.

Türkiye “Kısmen Özgür” statüsünde

Türkiye, geçen yıla kıyasla 5 puan düşüşle 55 puan alarak “Kısmen Özgür” ülkeler arasında yer alıyor. Özgürlük skoru 7 üzerinden 3.5.

Raporda Türkiye’nin demokrasisindeki gerilemenin kaynağı olarak Başbakanlıktan Cumhurbaşkanlığına yükselen Erdoğan’ın çoğulculuğa karşı yürüttüğü kampanya gösteriliyor.  Medya ve yargının, yürütme ve yasama tarafından daha fazla müdahale ile karşılaştığı belirtilirken medya kuruluşlarına yapılan bir dizi baskın ve tutuklama da raporda yer alıyor. Raporda Erdoğan için ayrıca, “Başbakanlıktan Cumhurbaşkanlığı’na yükselince, anayasal kuralları ve kendi hükümetinin bakanlarını atlayarak, ülkeyi cumhurbaşkanlığı sarayından yönetecek ‘gölge bir kabine’ oluşturdu ” deniliyor.

Rapora göre Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri yolsuzluk. Ayrıca ifade özgürlüğünün anayasal güvence altında olmasına rağmen tutuklu bulunan gazetecilerin sayısındaki artış, eğitim müfredatında diğer dinlere/inançlara yer olmaması, LGBT bireylerine karşı geniş çapta yürütülen ayrımcılık ve şiddet de “kısmen özgür” statüsünde olmasının nedenleri arasında gösteriliyor.

 (Yeşil Gazete)