DİSK-AR: Türkiye, koronavirüsle mücadeleye sınırlı kaynak ayıran ülkelerden biri

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi, (DİSK-AR) “Dünyada ve Türkiye’de Covid-19’un Sosyal ve Ekonomik Etkileri İçin Ayrılan Kaynaklar (2)” isimli yeni raporunu yayımladı.

Rapora göre, Türkiye koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında ek harcama ve dolaylı gelir desteği olarak Gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) sadece yüzde 2,7’si kadar nakit destek ayırırken, bu oran Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yüzde 25,4, Yunanistan’da 21,1 ve Yeni Zelanda’da 19,3.

‘Desteklerde ülkeler arasında uçurum var’

Raporda, koronavirüs salgını dolayısıyla dünya ve Türkiye’de ekonomik ve sosyal zorlukları gidermek için çeşitli ekonomik önlemler alındığı, bu destek paketleri ve programlarının da iki temel bileşenden oluştuğu kaydedildi.

Birinci bileşen doğrudan vatandaşlara dönük nakit harcama ve dolaylı desteklerden (hükümet harcamalarında artış ve vergi gelirlerinde azalma/vazgeçilen vergiler), ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman desteklerinden ve çeşitli mali kolaylıklardan oluştuğu belirtildi.

Salgınla mücadele kapsamında yapılan desteklerde ülkeler arasında uçurum olduğuna şöyle dikkat çekildi:

Zengin ülkeler milli gelirlerine oranla vatandaşlarına daha fazla nakit harcama ve dolaylı gelir desteği sağlarken, yoksul ülkelerin desteklerinin milli gelirlerine oranı çok daha sınırlı kalıyor.

Zengin ülkeler gayrisafi yurt içi hasılalarının (GSYH) ortalama yüzde 17,3’ü kadar nakit harcama ve dolaylı gelir desteği sağlarken, orta gelirli ülkeler GSYH’lerinin yüzde 4,1’ive yoksul ülkeler ise yüzde 2’si kadar destek sağlayabildi.

‘Hükümet destekleri çok sınırlı’

Rapora göre, Türkiye vatandaşlarına yalnızca 19 milyar dolar tutarında ek harcama ve dolaylı gelir desteği sağladı:

Türkiye’nin vatandaşlara dönük Covid-19 harcamaları, sağlık harcaması, nakit harcama ve dolaylı gelir desteği dahil GSYH’sinin yüzde 2,7’si düzeyinde gerçekleşti. Bu oran Yunanistan’da yüzde 21,1 ve Yeni Zelanda’da yüzde 19,3 olarak gerçekleşti.

10,7 milyon nüfusa sahip Yunanistan toplam 38,9 milyar dolar, 4,9 milyon nüfusa sahip Yeni Zelanda 40,4 milyar dolar nakit harcama ve dolaylı gelir desteği sağlarken 84 milyon nüfusa sahip Türkiye yalnızca 19 milyar dolar tutarında ek harcama ve dolaylı gelir desteği sağladı.

Türkiye tarafından sağlanan nakit gelir desteğinin büyük bölümü İşsizlik Sigortası Fonu, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ile “Biz Bize Yeteriz Türkiye’m” isimli kampanyadan karşılandı. Dolayısıyla doğrudan hükümet destekleri çok sınırlı düzeyde kaldı.”

‘Desteklerin büyük çoğunluğu vatandaşa değil’

Bunların yanında, desteklerin çok büyük bir bölümünün vatandaşa değil; işletmeler, şirketler ve bankalara sağlanan kolaylıklardan oluştuğunun altı çizildi:

Türkiye’de Covid-19’un sosyal ve ekonomik etkileriyle ilgili toplam ekonomik ve mali desteklerin çok büyük bölümü (yüzde 78’i) vatandaşa değil işletmeler, şirketler ve bankalara sağlanan kolaylıklardan oluşuyor.

Covid-19’un ekonomik ve sosyal etkilerine karşı, zengin 10 G20 ülkesi 8,3 trilyon dolar, orta gelirli 10 G20 ülkesi 1,3 trilyon dolar, yüksek gelirli diğer 26 ülke 666 milyar dolar, orta gelirli 82 ülke 317 milyar dolar ve yoksul 59 ülke ise 49 milyar dolar ek nakit harcama ve dolaylı destek sağladı.

Covid-19’a yönelik 10,4 trilyon dolarlık küresel ek harcama ve dolaylı gelir destekleri içinde Türkiye’nin payı binde 2 (19 milyar dolar) civarında kaldı.”