[COP28] 10’uncu günün fosili ödülü Avrupa Birliği’ne

Uluslararası İklim Eylem Ağı’nın (CAN International) koordinasyonu ile sivil toplum örgütlerinin UNFCCC toplantılarında yayınladığı ECO haber bülteninden başlıkları, Avrupa İklim Eylem Ağı aracılığı ve Ayşe Bereket’in çevirisi ile paylaşıyoruz.

*

Ey Avrupa Birliği! Kayıp ve Hasar Fonu’nu baltalamaktan vazgeç! 

AB, tüm fosil yakıtlardan ayrımsız ve koşulsuz çıkmayı açıkça savunduğu için bugüne kadar “Günün Fosili Ödülü”nü almamıştı ancak iklim finansmanının görüşüldüğü Yeni Toplu Sayısallaştırılmış Hedef müzakerelerine Kayıp ve Hasar Fonu’nun dahil edilmesine muhalefet ettiği için artık bir ödülü hak etti. AB’nin, iklim krizinden etkilenenlere uzun dönemli finansman vermek istemediği açıkça görülüyor. 

Sevgili AB, sizin haberiniz yok galiba ama biz hatırlatalım: COP28 fosil yakıt devrinin sonsuza dek kapatılacağı konferans olacak. Yaşanabilir bir gezegen için belirlenen 1,5°C hedefini tutturmamız için, hızlı, adil, kalıcı ve finanse edilen bir enerji paketi ortaya koymamız gerekiyor. Evet, “finanse edilen”. Ülkelerin enerji dönüşümü için finansmana ihtiyaçları var ve farkında değilsiniz galiba ama bu enerji paketi, dönüşümü esas hızlandıracak olan teknik ve finansal destekleri de içeriyor. AB ve diğer zengin ülkelerin bu isteksiz tavırları, müzakerelerin ilerlemesini engelliyor.

Belki de AB ve diğer zengin ülkelerle bir toplantı düzenleyip, hakkaniyet kelimesinin tanımını gözden geçirmeliyiz, hatta hazır hep beraber toplanmışken “Adil Dönüşüm”, “Yüksek Hedef” gibi anlamakta zorlandıkları terimleri de açıklayabiliriz. 

Bu müzakerelerin ilk başlarında bir takım finansman senaryoları yazıldığı doğru ama sadece bu kadarla yetinip göz boyayabileceğinizi mi sandınız? Azaltım, uyum ve Kayıp ve Hasar Fonu’na finansmanının hem kat be kat artırılması hem de uzun dönemli olmasının sağlanması lazım. 

Alarm zilleri çalıyor, AB’nin kendi üstüne düşeni yapması lazım.

İkincilik ödülünü Vietnam’ın

Anlaşılan Günün Fosili Ödülü’nü almak moda oldu! 

Birçok ülke temsilcisi COP toplantılarında sivil toplumun hayati rolünden bahsediyor ama ülkelerine döndüklerinde bunu unutuyorlar. Mesela, Adil Enerji Dönüşümü Ortaklığı (JETP) uygulama planını başlatmak için COP28’e gelen Vietnam Başbakanı Phạm Minh Chính. Duyuruda, JETP Politika Bildirgesi’nde yer alan şu sözler tekrarlanmıştı: “Gerekli dönüşümün adil ve kapsayıcı olmasının sağlanması için, sivil toplumun JETP’nin tüm aşamalarına şeffaf ve aktif katılımı hayati önem taşımaktadır.”

Oysa Vietnam ülkenin önde gelen iklim liderlerini “vergi kaçakçılığı” ve “gizli belgeleri ifşa” gibi uyduruk suçlamalarla gözaltına alıp tutukladı. Bu kişilerin tek yaptıkları ise Vietnam’ın iklim değişikliği ve enerji yatırımları konusunda hesap verilebilirlik ilkesini uygulamasını talep etmeleriydi. Vietnam ayrıca STK’ların temiz enerji ve çevre koruma projelerini ve faaliyetlerini de yasaklıyor. Bu alavere dalaverelerin farkındayız ve bu yapılanlar karşısında sessiz kalmayacağız.

Mücadeleyi kazandığımızı karşı tarafın verdiği reaksiyonlardan anlayabiliyoruz. Vietnam, kömürden çıkışa öncülük eden, aralarında beş yıl hapis cezası alan iklim adaleti avukatı Dang Dinh Bach’ın da bulunduğu, altı önemli iklim aktivistini hedef tahtasına koydu. BM İnsan Hakları Konseyi Keyfi Tutukluluk Çalışma Grubu yaptığı açıklamada, Bach’ın tutukluluğunun “uluslararası yasaları aykırı” olduğunu ve Vietnam’da çok sayıda çevre savunucusuna uygulanan bu “keyfi gözaltıların/tutuklukların sistemik bir sorun” olduğunu belirtti. Hedef alınan diğer iklim aktivistleri arasında Obama Vakfı’nın eski bir çalışanı ve CHANGE VN çevre örgütünün kurucusu akademisyen Hoang Thi Minh Hong; bağımsız bir enerji düşünce kuruluşu olan Vietnam Enerji Dönüşümü Girişimi‘nin İcra Direktörü Ngo Thi To Nhien; Goldman Çevre Ödülü sahibi Nguy Thi Khanh ve Center for Media in Educating Community’den Mai Phan Loi ve Bach Hung Duong bulunuyor.

 Bu çevre savunucularının, hükümetin verdiği taahhütler ile fiili uygulamalar arasındaki farkların ifşa edilmesindeki rolleri çok önemli. JETP çerçevesinin çevre hakları savunucularına yönelik güvenceler içermemesi , devletlerin hesap verebilirliği açısından son derece endişe verici.

İklim aktivistlerini hapse atan ve iklim konusunda çalışan sivil topluma yasaklar getiren Vietnam, ikincilik ödülünü fazlasıyla hak etti.