Çalışanlar ücretsiz izin dayatmasına karşı ne yapabilir?

Dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüsün (kovid-19) Türkiye’de de yaygınlaşmasının ardından yetkililer insanlara evlerinden çıkmama tavsiyesinde bulunuyor. Alınan tedbirler kapsamında ise işleri yavaşlayan çoğu iş yeri çalışanlarına ücretsiz izin dayatmasına gidiyor.

Tezel: İşçiye tazminat hakkı doğar

Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Tezel, Independent’a yaptığı açıklamada yasa gereği işverenin tek taraflı olarak çalışanı ücretsiz izne çıkaramayacağını söyledi. Tezel, bu durumda çalışanın haklı sebeple işten ayrılma ve kıdem tazminatı hakkının doğacağını hatırlatarak, bu şartlar altında ayrılan bir çalışanın işsizlik maaşından da faydalanabileceğini belirtti.

‘İşkur’dan kontrol edin’

Tezel, ancak bu yolla işten ayrılmış olan bir işçinin mutlaka çıkışından sonra bir ay içerisinde İşkur’a giderek çıkış nedeninin işveren tarafından doğru bildirilip bildirilmediğini de kontrol etmesi gerektiğini belirtti.

Kimi işverenlerin çıkış nedenini yanlış bir şekilde İşkur’a istifa olarak bildirdiğini belirten Tezel, böyle bir tespitte bulunması halinde çalışanın mahkemeye gitmesi gerektiğini söyledi. Tezel ayrıca koronavirüs salgınından kaynaklanan olağanüstü dönemde işyerlerinin işten çıkarma yapıp yapamayacağı sorusuna da “İşverenlerin her koşulda işten çıkarma, çalışanların da her koşulda işi bırakma” hakkı olduğunu söyleyerek cevap verdi.

Yıldız: Ya işe gel ya ücretsiz izni kabul et dayatması yaşanacak

Ankara Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gaye Burcu Yıldız da BBC Türkçe’ye verdiği demeçte  “Uygulamada ‘Ya işe gel ya da ücretsiz izni kabul et’ gibi durumlar yaşanacaktır. O noktada da işçi ücretsiz izni kabul etmediği ve işverenin işçiyi işten çıkardığı durumda mecburen bir hukuk yoluna başvurulacaktır” dedi. Yıldız açıklamasının devamında hukuki süreç ile ilgili şu bilgiyi paylaştı:

İş Kanunu‘nda 24 ve 25. maddelerinde düzenleniyor: Eğer iş zorlayıcı sebepten durduysa, işveren ilk hafta işçiye yarım ücret öder. Arkasından sözleşmeyi askıya alma seçeneği, eğer taraflar anlaşırsa gerçekleşir. Eğer işçi bunu kabul etmezse sözleşme feshi yoluna gidip, eğer varsa kıdem tazminatı hakkını alabilir.

‘İşverenler kısa çalışma ödeneğine başvurabilir’

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz gün açıkladığı ekonomik önlemler paketi dahilinde “Kısa çalışma ödeneğini devreye sokacağız” sözüne değinen Yıldız, “koronavirüs sebebiyle iş durduran birçok işyerinin bu ödenek için İŞKUR‘a başvurabileceği ihtimalini doğuruyor” dedi. Yıldız bu süreci ise şu şekilde açıkladı:

Koronavirüs sebebiyle bir işyerinde işin tamamen durduğu ya da önemli ölçüde azaldığı durumlarda, işverenin kısa çalışma talebi İŞKUR Yönetim Kurulu tarafından onaylanırsa, işçilere ‘kısa çalışma ödeneği’ kapsamında işsizlik fonundan para ödenir. Sadece işsizlik sigortasından yararlanma hakkı bulunan yani belli bir süre çalışmış ve pirim ödemiş işçiler bu ödenekten yararlanabilir.

Örneğin sanayide üretim yapan bir işyerini düşünün. Burada koronavirüs vakası ortaya çıktı ve işçiler 14 gün işe gelmedi. Bu durum fabrikada üretimin durmasına neden olur. Bu örnekte kısa çalışma ödeneğine başvurulabilir ve işçilere ücretsiz izin değil de işsizlik sigortası fonundan yapılan kısa çalışma ödeneği sağlanır.