Büyük Aldatmaca: Kirleticilerin ‘net sıfır’ hedefleri iklim eylemlerini erteliyor

Yeni yayınlanan bir rapor kirletici endüstrilerin bir yandan “net sıfır” hedefinin küresel iklim planlarının merkezine yerleştirilmesi için baskı yaparken bir yandan da iklim eylemini ertelemeye neden olduğunu ortaya koyuyor.

“Büyük Aldatmaca: Büyük kirleticilerin “net sıfır” hedefleri iklim gündemini ne şekilde geciktiriyor, açmaza sokuyor ve inkâr ediyor” başlıklı rapor geçtiğimiz gün yayınlandı.

“Net sıfır” planlarının sayısının arttığı günümüzde bilimsel, akademik ve aktivist kurumlar, küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlandırmak üzere imzalanan Paris Anlaşması’nın taahhütlerine ulaşmak için yetersiz olduğuna dair endişelerini sunuyor.

‘Kirletici endüstrilerin planları incelendi’

Corporate Accountability, Global Forest Coalition ve Friends of the Earth International tarafından kaleme alınan rapor, aralarında ActionAid International, OilWatch, Third World Network ve Institute for Policy Studies gibi sivil toplum kuruluşlarının yer aldığı 60’ı aşkın çevre kurumu tarafından destekleniyor.

“Büyük Aldatmaca” raporu, şüpheyle ele alınması gereken aritmetiği, muğlak hedefleri ve çoğu zaman başarılması mümkün görünmeyen teknolojik gelişmeler üzerine kurulu olan “net sıfır” planlara dair bir dizi güncel raporu takiben yayınlandı.

Raporda fosil yakıt, enerji, havacılık, teknoloji, perakende, finans ve tarım sektörlerini içeren birçok önemli kirletici endüstrinin planları inceleniyor. Rapor aynı zamanda, bu endüstrilerin “net sıfır” gündemlerinin iklim krizine küresel tepkinin ana dogması olmasını sağlamak için uyguladıkları stratejilere de ışık tutuyor. Raporda vurgu yapılan bazı önemli bulgular şu şekilde:

Taktikler

• Havacılık ve fosil yakıt endüstrilerinin de aralarında bulunduğu büyük kirleticiler, ABD’deki karbon tutma ve depolama teknolojilerine teşvik sağlayan 45Q isimli vergi kredisinin onaylanmasına yönelik önemli lobi faaliyetlerinde bulundu. Bu şirketlerin, belirtilen vergiden yararlanmak üzere gerekli sistemleri barındırmamalarına rağmen, milyonlarca dolarlık krediden yararlanmaları olası görünüyor.
• Kirleticilerin “net sıfır” iklim planlarında yer alan piyasa ve karbon offset mekanizmalarının, muhtemelen küresel ölçekteki en büyük küresel lobi grubu olan Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği (International Emissions Trading Association), uluslararası iklim müzakerelerinde, kendi gündemini ilerletmek üzere, diğer kuruluşlara kıyasla orantısız şekildeki görünürlüğünü artırmış durumda.
• Şirketler, aralarında Massachusetts Institute for Technology (MIT), Princeton Üniversitesi, Stanford Üniversitesi ve Imperial College London’ın yer aldığı tanınmış akademik kurumlara önemli finansal katkılar sağlıyor. Bu finansal katkılarla, “net sıfır” kapsamında bu kurumların yürüttüğü araştırmaları şekillendirilmeye ve etki altına almaya çalışıyorlar.
• Stanford Üniversitesi tarafından yürütülen Küresel İklim ve Enerji Projesi örneğinde, Exxon Mobil’in araştırmanın tamamlanmasından önce resmi olarak inceleme hakkını ve bazı durumlarda ise proje geliştirme ekibine kendi personelini yerleştirme hakkını saklı tuttuğu görülüyor.

Planlar

• Shell emisyonlarını dengelemek üzere 2030’a kadar her yıl, 2019 yılında küresel ölçekteki karbon offset piyasasının tamamında yer alan offset miktarından daha fazlasını satın almayı planlıyor.
• Walmart tarafından sunulan iklim planı, şirketin karbon ayak izinin yaklaşık yüzde 95’ini oluşturan değer zincirindeki emisyonları tamamen göz ardı ediyor.
• Eni, önümüzdeki yıllarda petrol ve doğal gaz üretimini artırmayı planlıyor. Bunu, sahte orman olarak nitelendirilen ağaçlandırma mekanizmalarıyla emisyonlarını telafi etmeyi ederek yapmayı öngörüyor.
• Dünyanın en büyük varlık yöneticisi olan BlackRock, 2050 yılına kadar portfolyosunun “net sıfır” emisyon içermesini taahhüt ediyor. Ancak 2020 yılında taahhüt etmiş olduğu fosil yakıt hisselerini “yakın gelecekte” satma hedefi, politikalarındaki boşluk nedeniyle, halen sahibi olduğu 85 milyar dolarlık kömür varlığıyla karşıtlık gösteriyor.
• JBS’in 2035 yılına kadar tedarik zincirinde ormansızlaşmanın bertaraf edilmesine yönelik taahhütü, JBS’nin emisyonları azaltmak için en etkin ve hızlı yolu seçerek buna derhal son vermek yerine, önümüzdeki 14 yıl boyunca (2035’e kadar) ormansızlaşmaya katkı vermeye devam edeceğini gösteriyor.

‘Net sıfır hedefi birincil odak’

Rapor, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) tarafından gerçekleştirilen çevirmiçi tartışmalar kapsamında yayınlandı.

UNFCCC sürecindeki bir sonraki mihenk taşı olan 26. Taraflar Toplantısı’nın organizatörleri olan BM Genel Sekreteri ve Taraflar Toplantısı başkanlığı, Mark Carney tarafından başlatılan girişime muhalif güncel tepkinin de aralarında bulunduğu tutuma rağmen “net sıfır” hedefini birincil odak haline getirmiş durumda.

‘Büyük bir sahtekarlık’

Friends of the Earth International’da İklim Adaleti ve Enerji Programı Koordinatörü Sara Shaw, “Bu rapor, büyük kirleticilerin ‘net sıfır’ planlarının, büyük bir sahtekarlık olduğunu gösteriyor. Örneğin Shell, iklim krizini çözmek için gerekli olan fosil yakıt kaynaklı emisyonlarını azaltmak üzere harekete geçmekle ilgilenmiyor. Bunun yerine şirketler, fosil yakıt üretimi ve tüketimini telafi edemeyecek ağaçlandırma ve offset planlarıyla imajlarını yeşile boyarken, işlerin her zamanki şekliyle yürütüldüğü yolda devam etmeyi planlıyorlar. Oyuna getirildiğimiz gerçeğini bir an önce görmemiz gerekiyor. Net sıfır, çok geç oluncaya kadar harekete geçmeme riskini gizliyor” dedi.

Corporate Accountability’de İklim Politikaları ve Araştırmaları Direktörü Rachel Rose Jackson, “Rapordan sonra, ‘net sıfır’ hedeflerine yönelik şirketlerin gösterdiği hevesin nedenini anlamak zor değil. Bu hedef, büyük kirleticilerin çok az ve çok geç katkı sağlamasına yönelik bir entrikadan başka bir şey değil. Bu kirleticiler dünyanın umudunu yeşile boyamanın (greenwashing) ötesine gitmeyen planlara bağlamasını garanti altına almak istiyor. Bunu hemen yoluna koymazsak dünya, bildiğimiz hayatla bağdaşmayacak ölçekte iklim yıkımlarının gerçekleşeceği yöne doğru hızla ilerliyor” yorumunu yaptı.

‘Gerçek hedeflere ihtiyaç var’

Global Forest Coalition (Küresel Orman Koalisyonu) İklim Kampanyacısı Coraina De la Plaza, “İklim politikalarının ve finansmanın özel sektör tarafından ele geçirilmesinden derin bir endişe duyuyoruz. Hükümetler ve iş dünyasının ilişkisinin güçlenmesiyle, Net Sıfır ve Doğa Temelli Çözümler (Nature Based Solutions, NBS) gibi muğlak kavramlar aracılığıyla yanlış çözümlerin teşvik edilmesinden endişeliyiz” edi.

Açıklamasının devamında “Büyük ölçekli ve sistemik emisyon azaltımı yerine bu şirketler, ormancılık kapsamındaki offset mekanizmaları, ağaçlandırma, ağaç dikme gibi sorunu teknolojiye indirgeyen düzenlemelerle ve yeşil yeni sömürgeci offset mekanizmalarıyla daha fazla kâr ele etmeye devam ediyorlar. Net Sıfır saçmalığı sonlanmalı. Gezegenin ve insanların gerçek ve hırslı hedeflerin ve taahhütlerin yanı sıra gerçek emisyon azaltımına ve gerçek sıfır hedeflerine ihtiyacı var” ifadelerini kullandı.