Buğday Derneği: Trans yağ ibaresinin kaldırılması tüketici için sakıncalı

Buğday Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çikolata, bisküvi, cips gibi pek çok gıda maddesinin ambalajında yer alan “trans yağ yoktur” ibaresini etiketlerden çıkarma isteğine karşı bir açıklama yayınladı.

Bakanlık tarafından hazırlanan taslak kabul edilirse trans yağının kullanılmadığı veya yüzde 1’in altında kullanıldığı ürün etiketlerinde yer alan “trans yağ yoktur” logosu kaldırılacak.

‘Son derece sakıncalı’

Sektör görüşüne açılan “Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” kabul edilirse 1 Temmuz 2021’den itibaren uygulanmaya başlanacak.

Bakanlığın bu yeni yasa tasarısına gerekçe olarak yüzde 2’nin üzerindeki oranlara artık izin verilmeyeceği gerekçesini sunduğunu belirten Buğday Derneği, “Ancak bu tüketici sağlığı ve hakları açısından son derece sakıncalı” uyarısında bulunuldu.

‘Bilgi edinme hakkı korunmalı’

Kanada ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinde tamamen yasaklanan yağın Türkiye’de hala bir miktar izin verildiği hatırlatılan açıklamada “Özellikle paketli ve hazır gıdaların çabuk bozulmasını engelleyerek raf ömrünü uzatmak için tercih edilen bu yağın aşırı tüketilmesi kalp damar hastalıkları ve kanser gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı biliniyor” denildi.  Açıklamada şu taleplerde bulunuldu:

• Tarım ve Orman Bakanlığı sağlıklı ve güvenilir gıdaya ulaşmak isteyen tüketicilerin bilgi edinme hakkını elinden alan, toplumun sağlığını riske atan; trans yağ kullanımını sonlandırmak için yatırım yapan ve kullanmayan üreticiler ile kullananlar arasında haksız rekabete yol açacak bu değişiklikten vazgeçmelidir.
• Tüketicilerin sağlık açısından kritik konularda bilgi edinme ve tercih yapma hakkı koruma altına alınmalıdır.
• Trans yağının kullanılıp kullanılmadığı; kullanıldıysa hangi oranda kullanıldığına dair bilgilerin gıda etiketlerinde belirtilme zorunluluğu devam etmelidir. Trans yağı kullanmayan firmaların ise bunu açık bir şekilde beyan etme hakları teslim edilmelidir.
• Gıda ürünlerine yönelik denetimler artırılmalı ve elde edilen sonuçlar şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

Trans yağ nedir, hangi ürünlerde bulunuyor?

Trans yağlar ya da trans yağ asitleri, doymamış yağ grubunda yer alır. Trans yağlar hayvan vücudunda doğal olarak üretilebileceği gibi endüstriyel yollarla da üretilebilir. Doğal yolla üretilen trans yağlar, bazı hayvanların sindirim sistemindeki bakterilerce sentezlenir ve bu hayvanlardan yapılan hayvansal gıdalarda az miktarda trans yağ bulunabilir.

Süt ürünlerde bulunan toplam yağın yaklaşık yüzde 2-8’ini trans yağlar oluştururken et çeşitlerinde bu oran yüzde 3-9 arasında. Doğal yollarla üretilen ve hayvansal gıdalardan alınan trans yağ az miktardadır ve sağlık açısından ciddi bir risk oluşturmaz. Yapay yolla üretilen trans yağlar, sıvı haldeki bitkisel yağların hidrojenle doyurularak daha katı hale gelmesiyle elde edilir. Endüstriyel trans yağlar sağlık için oldukça zararlıdır. Pek çok farklı amaçla paketlenmiş ürünlerde, hazır gıdalarda bulunan bu yağın aşırı tüketiminin, ciddi sonuçları olabilecek hastalıklara yol açabileceği biliniyor.

Trans yağlar, ucuz, kullanımı kolay ve uzun süre bozulmadan bekleyebilen bir yağ çeşidi olduğu için üreticiler tarafından tercih ediliyor. Restoranlarda da özellikle kızartma yağı olarak sıklıkla ve tekrar tekrar kullanılıyor.

Gıda sektöründe trans yağ içeriği en yüksek besinler, margarin, ekmek, pasta gibi unlu mamuller, patlamış mısır, dondurma atıştırmalıklar, patates kızartması, çıtır tavuk gibi fast foodlar, kahve kreması…

Zararları neler?

Trans yağların, günlük alınan toplam yağ miktarı içindeki oranının fazla olması pek çok farklı hastalık açısından risk oluşturuyor. Aşırı trans yağ tüketimi kalp hastalıklarına yakalanma riskini artırıyor. Diyabete yakalanmada da artmış trans yağ tüketimi önemli bir etken.

Damarların en iç tabakasında hasara neden olarak damar yapısını bozabilen trans yağların bazı kanserlerin gelişimine neden olduğuna dair çalışmalar da mevcut.