Brezilya’dan bir ilk: Paris Anlaşması bir insan hakları sözleşmesidir, ihlal edilemez

Brezilya Yüksek Mahkemesi, küresel ısınmayı 2°C veya tercihen 1.5°C ile sınırlamak üzere 2015’te kabul edilen uluslararası bir anlaşma olan Paris Anlaşması‘nı, ulusal yasaların önünde tutulması gereken bir insan hakları sözleşmesi olduğu yönünde bir karara imza attı. Böylece Brezilya, bu yönde bir karar veren ilk ülke oldu.

Brezilya Yüksek Mahkemesi, bir davada Paris Anlaşması’nın “uluslarüstü” bir insan hakları sözleşmesi olduğu yönünde bir karar aldı.

EcoWatch’tan Paige Bennett’in aktardığına göre;  dava, hükümetin 2019’dan beri ulusal İklim Fonu‘ndaki (Fundo Clima) fonu dağıtmaması üzerinde dört siyasi parti (İşçi Partisi, Brezilya Sosyalist Partisi ve Sürdürülebilirlik Ağı) tarafından açıldı. Fon 2009’da kurulmuştu.

Brezilya’nın savunması: Kuvvetler ayrılığını ihlal edecek

Brezilya hükümeti, İklim Fonu’nun anayasal olarak korunmadığını ve mahkeme müdahalesinin ülkenin kuvvetler ayrılığını ihlal edeceğini savunmuştu.

Mahkeme: Çevre hukuku anlaşmaları bir tür insan hakları anlaşmalarıdır

Yüksek Federal Mahkeme, “Çevre hukuku ile ilgili anlaşmalar bir tür insan hakları anlaşmasıdır ve bu nedenle uluslarüstü statüye sahiptir. Bu nedenle, iklim değişikliğiyle mücadeleyi basitçe ihmal etmek için yasal olarak geçerli bir seçenek yok” hükmüne vardı.

Brezilya’daki herhangi bir yasa Paris Anlaşması’yla çelişemeyecek

Karar ayrıca, Brezilya hükümeti tarafından yapılan herhangi bir yasanın Paris Anlaşması ile çelişmesi durumunda geçersiz olacağı anlamına geliyor.

Ayrıca bu kararın veya Paris Anlaşması’nın ihlali ülkenin anayasasının ve insan haklarının da ihlali sayılacak.

Columbia Üniversitesi Sabin İklim Değişikliği Hukuku Merkezi dava dosyasında, “Anayasanın fonları etkin bir şekilde tahsis etme görevi, iklim değişikliği çerçevesindeki uluslararası taahhütleri dikkate alarak iklim değişikliğini azaltma görevinin olduğu anlamına geliyor” denildi.

Brezilya Yüksek Federal Mahkemesi yakında, biri Amazon’da Ormansızlaşmanın Önlenmesi ve Kontrolü için Eylem Planı’nın uygulanması üzerine, biri de hükümetin Amazon Fonu‘nu yönetemediği üzerine iki ek iklim davasını karara bağlayacak.

Bolsonaro’nun başkanlığıyla Amazon’un fonları düştü

Climate Home News, Jair Bolsonaro‘nun başkan olmasından bu yana Amazon’a sağlanan fonların istikrarlı bir şekilde azaldığını bildiriyor.

Brezilya, Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak üzere yapılan iklim eylemlerinde ‘son derece yetersiz‘ olarak görülüyor.

Ülkede emisyon salımında bir numaralı sorun olarak ormansızlaşma geliyor. Bunu da tarım takip ediyor.

İklim değişikliğine karşı eyleme geçilmemesi durumunda; Brezilya’nın tahmini 4°C’lik bir ısınmaya katkıda bulunacağı ifade ediliyor.

Ancak karar, daha fazla iklim politikasının insan hakları temelinde düzgün bir şekilde uygulanmasına yardımcı olabilir.

Brezilya’daki Instituto Clima e Sociedade’de (iCS) hukuk ve iklim portföy yöneticisi Caio Borges, karara ilişkin olarak şu notu düşüyor:

“Paris Anlaşması’nı bir insan hakları sözleşmesi olarak tanıyan bir anayasa mahkemesinin olması, diğer mahkemelerin de bu hükmü takip etmesi için küresel bir hareketi teşvik edebilir.”