Derek Smith‘in Hakai Magazine‘de yayımlanan bu haberi, Yeşil Gazete‘nin de parçası olduğu küresel gazetecilik ağı Covering Climate Now’un (CCNOW) işbirliğinin bir parçasıdır.
***
Renkli mercan resiflerinde bulunan tam işlevli mercanların çoğu, bir mercan (hayvanın kendisi) ve içinde yaşayan mikroskobik algler arasındaki bir simbiyozdur.
Bu ikili, dünyadaki deniz türlerinin dörtte birinin yaşadığı mercan resiflerinin fiziksel temelini oluşturur.
Ancak mercanların bu alg ortakyaşarlarını (simbiyontlarını) nasıl elde ettikleri, hala bilim dünyası için bir sır.
Yumurtlayan mercanlar yaşamlarına alg ortakları olmadan, serbest yaşayan larvalar olarak başlar ve bu alg ortaklarını zamanla, çevreden elde eder.
Peki nasıl? Bilim insanları bunu henüz bilmiyor.
Kariyerini mercanlar ve onların ortakyaşarlarını incelemeye adayan Teksas’taki Rice Üniversitesi‘nden deniz biyoloğu Adrienne Correa’nın mercanların ortakyaşarlarından bazılarının kaynağı hakkında bir fikri var: balık dışkısı.
Correa ve ekibi, mercanla beslenen balıkların dışkılarının, mercanlarla simbiyotik ilişki kuran bu alg türleri ile dolu olduğunuve yetişkin ya da larva mercanların, balık dışkısından bu algleri aldıklarını gösterdi.
Fakat bilim insanları henüz noktaları tam olarak birleştirmiş değil. Ancak, yakın akraba bir organizma olan deniz anemonlarının da alglerini bu şekilde elde etmeleri, bu fikri güçlendiriyor.
Correa ve ekibi, bu yılın sonlarında Fransız Polinezyası‘ndaki Moorea Mercan Resifi Uzun Vadeli Ekolojik Araştırma sahasında başlayacakları deneylerde bağlantıyı kanıtlamayı umuyor.
—
Editör notu: Mercan ağarması nedir?
Stres altındayken mercanlar, dokularında yaşayan mikroskobik algleri dışarı atarlar. Bu algler olmadan mercanların dokuları şeffaflaşır, beyaz iskeletleri açığa çıkar. Ağarmış mercanlar ölmemiştir, ancak daha çok açlık ve hastalık riski altındadır, üremeleri de kötü etkilenir.
Yüksek su sıcaklıkları uzun süre devam ederse (sekiz hafta veya daha fazla) alglerden ve dolayısıyla besin kaynaklarından yoksun olan mercanlar açlıktan ölmeye başlar.
Ağarma, mercanlar stres altındayken meydana gelir. Yaz aylarında Büyük Resif’teki mercan ağarmasının birincil nedeni, artan su sıcaklıklarından ve artan UV radyasyonundan kaynaklanan ısı stresidir. Sadece dört hafta boyunca sadece bir santigrat derecelik bir sıcaklık artışı, ağarmayı tetikleyebilir.
Mercanın ağarması bir stres tepkisidir, doğal bir süreç olsa da, denizlerdeki büyük ölçekli sıcak dalgaları, çok sayıda mercanın geniş bir alanda ciddi şekilde ağardığı kitlesel mercan ağarma olayları yaratır. Bu olaylar da yüksek seviyelerde mercan ölümlerine sebep olur.
—
Correa, iklim değişikliği göz önüne alındığında, mercanların ortakyaşarı olan bu alglerin nereden geldiği sorusunu yanıtlamanın acil olduğunu belirtiyor ve toplu ağarma olaylarının daha yaygın hale gelerek tüm resifleri tehdit etmesi ile Correa, mercan yiyen balıkların mercanların direnç kazanmasının anahtarı olup olmadığını merak ediyor.
Mercanlar, ağarma olaylarına bireysel tepki verir. Bazıları, aynı türe dahil olsalar bile daha hızlı iyileşirler – bunun nedeni kısmen, alg ortakyaşarlarının diğer mercanlardan farklı olmasıdır.
Birçok mercan yalnızca bir tür alg ile ilişki kursa da, resif oluşturan başlıca cinslerden biri olan Acropora gibi bazıları, birkaç farklı alg türüyle bağ kurabilir. Ve bazı algler bu mercanları ısıya diğerlerinden daha dayanıklı hale getirir.
Bu değişkenlik nedeniyle, alg ortakyaşar yayıcıları olarak balıkların rolü, bir mercan resifinin nasıl iyileşeceğini belirlemek konusunda önemli olabilir.
Bazı mercan yiyen balık türleri başka şeyler de yerken; oval kelebek balığı, süslü kelebek balığı ve süpürge otu gibi bazı balıklar sadece mercanla beslenir ve bunlar da sağlıklı, ağarmamış mercanları yemeyi tercih eder.
Bu balıklar, ağarmamış sağlıklı mercanlardaki daha dayanıklı algleri yiyerek, resif çevresinde yayılmasına yardımcı olabilir.
Ayrıca balıklar, belirli alg türlerini de resifin etrafına dağıtarak yalnızca bir tür ortakyaşara sahip mercanların da bunlardan faydalanmasını sağlayabilir.
Correa’nın deneyleri bu hipotezi desteklerse, bazı balık popülasyonlarının ısınan sularda resiflerin dirençli kalması için gerekli olduğunu kanıtlanabilir.
Correa, “Çoğaltarak resiflere salmak isteyeceğimiz belirli balıklar da olabilir” diyor.
Mississippi Üniversitesi’nden mercan biyoloğu olan Tamar Liberman Goulet, Correa’nın fikrinin değerli olduğunu düşünse de, balık dışkısının ne kadar büyük bir rol oynayabileceği konusunda şüpheli. Goulet, balıkların resiflere yapışma eğiliminde olduğunu ve bu nedenle mercanların ortakyaşarlarını yalnızca sınırlı bir alana dağıtabileceğini söylüyor:
“Bir mercan kayalığı, denizde olmasına rağmen bazı yönlerden bir adaya benzer: Birçok mercan resifi balığı organizması bulundukları resifle sınırlı kalır. Resifler arasında kum blokları gibi fiziksel bir engel varsa balıklar bu engeli yüzerek geçemez. Resifine alışkın balıklar, bu şekilde bırakılırsa av olma riski vardır.”
Correa da, dışkılarıyla alg yayan balıkların nihayetinde en şiddetli ağarma olaylarıyla mücadele etmek için tek başına yeterli olmayacağını söylüyor:
Resiflerdeki balıklar, kendi başlarına bunu düzeltemezler. Mercanlara baskı yapan çok fazla stres etkeni var ve çok şiddetliler.
Sonuçta, mercan resiflerini tam olarak korumak için çevresel bozulma ve iklim değişikliğinin doğrudan ele alınması gerekecektir.