Aşırı sıcaklar yüzünden bombuslar yok oluyor

Yeşil Gazete için çeviren: Mert Gevrek

Yeni yapılan bir araştırmaya göre, iklim değişikliğinin ekosistemi bozmasının bir sonucu olarak; aşırı sıcaklıklar nedeniyle Kuzey Amerika ve Avrupa‘daki bombus arılarının sayısı azalıyor.

Araştırmacılar, 1901 yılından itibaren bulunan 66 farklı türü gösteren yarım milyonluk kayıtları inceledi. Buna göre, Kuzey Amerika’da yaşayan bombusların, günümüzde ancak yarısının hayatta kaldığı tespit edildi.

Araştırmanın sonuçlarına göre, geçmişte bolca bombus arısına ev sahipliği yapan Meksika‘daki düşüş göze çarpıyor. Artan sıcaklıklar hem arıları hem de arıların beslendikleri çiçekleri stres altına sokuyor. Science dergisinde yayınlanan araştırmanın başyazarı ve Ottowa Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi Peter Soroye, “Bombusları daha önce üstesinden gelmek zorunda olduklarının ötesine iten şey, yıl boyunca devam eden olağanüstü hava olaylarıdır” diyor.

Ayrıca bombusların daha serin bir yer arayışıyla yeni yaşam alanlarına çabucak açılamadıkları görülüyor. Bilim insanları, sıcaklık artışları nedeniyle bitkilerin ve hayvanların daha kuzeye doğru ya da daha yüksek rakımlı yerlere yöneleceğine inanıyor. Soroye, “Bombuslar eski yerlerini kaybettikleri oranında yeni bölgelerde koloni kuramıyorlar” diye konuşuyor.

‘Uçan küçük oyuncak arılar’

Araştırmaya dahil olmayan North Carolina State Üniversitesi’nden çevre bilimi profesörü Rebecca Irwin ise devam eden trendin rahatsız edici olduğunu belirtiyor.

Bombuslar doğa için önem arz eden polen taşıyıcıları. Onları bal arılarıyla karıştırmamak gerekiyor. Soroye, “Bu önemli bir farktır” diyor ve ekliyor. “Bombuslar belirsizdir. Tıpkı gökyüzünde uçan küçük oyuncak ayılar gibidir.”

Bal arıları tarım mahsullerini tozarmaları için Avrupa’dan getirilmiş olmalarına karşılık, bombuslar kendilerine dayatılan ekosistem içinde evrilmiş ve Birleşik Devletler’in yerli canlıları. “Bombuslar sahip olduğumuz en iyi polen taşıyıcıları arasındadır” diyen Soroye, “Onlar sadece biraz fazla büyükler ve çiçeklere kondukları zaman bütün çiçeği sarsıyorlar” diye anlatıyor.

Bombuslar, bal arılarının yapamadığı şekilde çiçekleri tozardığı biliniyor. Birçok bitki, polenlerini açıkta tutsa da, domates ve yaban mersini gibi mahsuller polenlerini saklı tutuyor. Irwin bu durumu, “Poleni küçük bir tuzlukta mahsur kalmış gibi düşünebilirsin ve arıların polenleri belirli sıklıkla sallaması gerekiyor ki, polenler tuzluktan dışarı çıksın,” diye açıklıyor: “Bazı türlerin iklim değişikliğiyle baş etmesinde yardım etmemiz gerekiyor, çünkü hiçbir şey yapmıyoruz ve ekosistemin işlemesi için sahiden gerekli olan bazı türler yok olacak.”

Yerel bitkilerle donatılmış darmadağınık bahçe

ABD’de kızıl yamalı bombus olarak bilinen bombus türü, Federal Tehlike Altındaki Türler Yasası kapsamında, tehlike altındaki bir tür olarak listeye dahil edildi. Kaliforniya‘da dört bombus türünü, eyalet yasası ile koruma hususunda eyalet yönetimi, çiftçiler ve çevreciler arasında yasal bir mücadele başladı.

Bilim insanlarına göre sıradan insanların da yapabileceği çok şey var.
Soroye, “Eğer bir bahçeniz varsa, bunu tamamen yerel bitkilerle donatın. Böylece arılar bu bahçeye uğrayabilir,” diyor.

Ayrıca yere düşen kütüklerin ve dökülen yaprak yığınlarının da aşırı sıcak havalarda arılar için gölge ve barınak oluşturabileceğini belirten Irwin, “Bahçeniz darmadağınık görünüyorsa, bu arılar için güzel bir şey” ifadelerini kullanıyor.

Makalenin İngilizce Orijinali