Aşırı sıcaklar, dondurucu soğuklar, fırtınalar…Yeni Dünya’ya hoş geldiniz! – Belkıs Gökbulut

Atmosfere aşırı miktarda salınan sera gazı etkisiyle gerçekleşen küresel iklim değişikliği her geçen gün daha büyük felaketlerle etkisini gösteriyor. Bilim insanlarının yıllardır yaptığı uyarılara rağmen karbondioksit salımı konusunda küresel çapta ciddi tedbirler alınmadı. Gelecekte yaşanabilecek felaketlere dikkat çekmeye çalışan iklim bilimi uzmanları artık kanıtları çok uzakta aramıyor, çünkü bahsedilen sürecin içindeyiz. İklim değişikliği sadece dünyanın ortalama sıcaklığının artması değil, aynı zamanda yağışların,  bazı bölgelerde dondurucu soğukların ve aşırı hava olaylarının da artması anlamına geliyor.

Yakın dönemde Dünya’da yaşanan iklim olaylarına ve sıcaklık ortalamalarına dikkat ettiğimizde sürecin normal gidişatın çok üstünde yaşandığını kolayca fark edebiliriz. Dünya geneline bakıldığında en yağışlı geçen 5 senenin 4’ünün son yüzyılda gerçekleşmiş olduğu görülüyor.  Met Office’de Charles Powell’in yaptığı açıklamaya göre;  sadece 50 sene önce bu aşırı hava olayları 100 günde bir gerçekleşirken, artık 70 günde bir gerçekleşiyor. Artan sıcaklık ortalamaları ile birlikte tüm bu değişimler  insan etkisiyle doğanın kabul edebileceğinden çok hızlı bir şekilde oluştu.

Aşağıda son günlerde yaşanan iklim olaylarından sadece bazıları yer alıyor:

• Ülkemizin kuzey, iç ve batı bölgelerinde mevsim normallerinin 3-7 derece üstünde  sıcaklıklar yaşanıyor, yağışlar artarak etkisini gösteriyor.
• Çin yaklaşık 30 senedir aşırı soğuk havalardan sıkıntı çekiyor. Şu anda ise en soğuk kışlarından birini yaşıyor. Sincan’ın batısında aşırı kardan dolayı en az 1000 ev çöktü. Moğolistan’da 180.000 çiftlik hayvanı donarak öldü ve soğuklar tarım ürünlerine ciddi zararlar verdi.
• Doğu Rusya -45 santigrat derece dondurucu soğukların etkisinde. Yakutsk şehrinde trafik ışıkları bugünlerde çalışmayı durdurdu. Sicilya ve İtalya’nın güneyinde 1930’lu yıllardan bu yana ilk kez bu kadar soğuk havalar yaşanıyor.
• Brezilya aşırı sıcakların etkisi altında, Avustralya’da  sıcaklıklar 56 santigrat dereceyi buldu, 2013’ün ilk 8 günü en sıcak geçen 20 gün rekorları arasında. Aşırı sıcaklar nedeniyle çıkan orman yangınları devam ediyor, şu ana kadar  yüzlerce kişi hayatını kaybetti,  20 bin hektar ormanlık ve tarım arazisi zarar gördü .
• Orta Doğu kar fırtınaları ve yağmurlarla boğuşuyor, Ürdün’de yaşanan sellerden dolayı devlet daireleri kapatıldı. İsrail ve Filistin’de de bezer hava koşulları ve zorluklar yaşandı. İsrail Hydrological Service başındaki Amir Givatti, yaşanan fırtınaların sıklığı ve yoğunluğunun  daha önce görülmemiş bir boyutta olduğunu dile getirdi.
• Beyrut 2013’ün ikinci haftası aniden yükselen suların etkisi altında kaldı. Lübnan’a sığınmış 160.000 mülteci okullar, barakalar ve çiftlik binalarında korunmaya çalıştı. Pek çok insan hayatını kaybetti.
• ABD’de  geçen sene “en sıcak yıl” rekoru kırıldı, sıcaklıkların etkisiyle son 50 yılın en büyük kuraklığı yaşandı; 3 milyon 800 bin hektarlık alan bu felaketle karşı karşıya geldi, buna karşılık aralarında ABD’nin Doğu yakasındaki eyaletleri vuran  ve çok fazla insanın ölümüne sebep olan  “Sandy” ve  “Isaac” kasırgalarının da bulunduğu 11 aşırı hava olayı yaşandı.
• Britanya’da yaşanan sellerden dolayı  yollar defalarca ulaşıma kapatıldı, iş sahipleri iş yerlerini kapattı. Özellikle 2007, 2009 ve sonrasında 2012 de artarak devam eden sellerden sonra 6.5 milyon dolar zarar edildi. Met Office’in 100 seneden daha uzun bir süreyi analiz ettikleri araştırmalarında ölçeğinde değerlendirdiği araştırmasında;  2012’nin İngiltere’de en yağışlı yıl olduğunu,  Britanya’da ise ikinci en yağışlı yıl olduğunu açıkladı.

Cenevre’de Dünya Meteoroloji Organizasyonu ( World Meteorological Organization)’nun başında olan Omar Baddour,  her sene aşırı hava olaylarının yaşandığını fakat artık daha sık ve şiddetli bir şekilde, dünyanın her yerinde birden gerçekleşmeye başladığını bildirdi. Üstelik Avustralya’daki sıcak hava dalgaları, Avrupa’da yaşanan seller, Ortadoğu’da yaşanan kar fırtınalarının artarak devam etmesi ve aşırı hava olaylarının daha uç noktalarda gerçekleşmesi bekleniyor.

Yukarıda saydığım olaylar kısa vadede gerçekleşmiş olaylardır, tüm bunların gerçekleşmesinin esas sebebi ise; küresel çapta yaşanan iklim değişikliği ve bunun  sonucunda her geçen 10 yılın ortalamada bir önceki 10 yıldan daha sıcak yaşanıyor olmasıdır. Artarak devam eden karbondioksit emisyonu nedeniyle Dünya atmosferinin yapısını değiştirdik ve artık bedellerini yaşıyoruz.Doğada insan etkisi olmadan binlerce yılda oluşabilecek değişimler artık on yıl mertebesinde gerçekleşebiliyor. Tüm bunların etkisiyle, yeni Dünya’da rekor sıcaklıklar, fırtınalar, seller ve bunların sonucunda yaşanacak can kayıpları ve maddi zararlar artarak devam edecek. Yakın gelecekte ise Dünyanın her yerinde birden yaşanan iklim olayları küresel ölçekte sıkı tedbirler alınmadığı takdirde her geçen gün daha büyük felaketleri beraberinde getirecek ve bunun sonucunda insan neslini yok olmanın sınırlarına taşıyacak.

Belkıs Gökbulut

Boğaziçi Üniversitesi
İklim Değişikliği Çalışma Grubu