Analiz: Beş soruda Çin’in 2060 yılında karbon nötr olma hedefi

*Climate Home News’ten Isabelle Gerretsen tarafından kaleme alınan makale Yeşil Gazete tarafından Türkçeleştirildi.

Çin’in 2060 yılından önce karbon nötr olma taahhüdünde bulunması geçtiğimiz beş yıl içerisindeki küresel iklim politikaları çerçevesindeki en önemli dönüm noktalarından biri olarak karşılandı.

Eğer Çin hedefine ulaşırsa, küresel ısınmayı tek başına 0.2 ile 0.3 derece arasında azaltma potansiyeline sahip olacak. Bu da Climate Action Tracker’a göre ülkeler Paris Anlaşması’nı imzaladığından bu yana ölçümlenen en büyük düşüş anlamına geliyor.

New Climate Ensititüsü’nden Profesör Niklas Höhne çarşamba günü yaptığı açıklamada “Bu, dünyadaki sera gazı emisyonlarının dörtte birinden sorumlu olan Çin’in yüzyıl ortalarına gelindiğinde herhangi bir geleneksel kömür, petrol ve gaz kullanımını ortadan kaldıracağı anlamına geliyor. Bunu birkaç yıl önce düşünemezdik bile” değerlendirmesinde bulundu.

Başkan Xi Jinping’in duyurusunda çok fazla detay yoktu. Bu sebeple de ülkenin bu hedefi nasıl gerçekleştireceğine dair birçok soruyu gündeme getirdi.

1-Hedef tüm sera gazı emisyonları için geçerli mi?

Çin’in hedefi, ineklerden gelen metan, gübre kaynaklı azot oksit veya soğutucu olarak kullanılan florlu gazlar gibi diğer sera gazlarını değil, yalnızca karbondioksit emisyonlarını kapsıyor gibi görünüyor.

Almanya Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü’nden bilim insanı Oliver Geden, Climate Home’a verdiği demeçte, Çin’in “iklim nötrlüğü” yerine “karbon nötrlüğü” sözü verdiğini söyledi.

Geden “İklim nötrlüğüne ulaşmak, karbon nötrlüğüne göre genelde 10-20 yıl daha uzun sürüyor” dedi. Bunun nedeni, CO2 olmayan bazı emisyonların ortadan kaldırılmasının zorluğu.

2- Çin kömürden çıkmayı planlıyor mu?

2060 yılına kadar karbon nötrlüğünü elde etmek için Çin’in kömür yakmayı bırakması gerekecek. Bu, dünyanın kömür gücü kapasitesinin yarısına ev sahipliği yapan bir ülke için büyük bir talep.

Temmuz 2020 itibariyle, yapım aşamasında olan bir 100GW ve planlama aşamasında olan 150GW daha kömür santrali bulunuyor.

Veri danışmanlığı şirketi Refinitiv Carbon‘da kıdemli karbon analisti olan Yuan Lin, Çin’in taahhüdünün kömür konusundaki tartışmaya “yeni bir ivme kazandırabileceğini” söyledi. Yuan, “Çin’de artan iklim hırsıyla birlikte kömürden çıkış sürecinin hızlanmasını bekliyorum” değerlendirmesinde bulundu.

Climate Analytics CEO’su Bill Hare ise Çin’in mevcut kömür yatırımları sebebiyle karbon nötrlüğü hedefine kuşkuyla yaklaştığını belirtti. Ancak verilen yeni sözün fosil yakıtı aşamalı olarak durdurmayı sağlayabileceğini belirten Hare, “Çin ulaşacağına emin olmadığı hedefler hakkında çok nadir duyuru yapar” dedi.

3- Çin emisyonlarını ne kadar erken zirveye çıkarabilir?

Başkan Xi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaptığı açıklamada, Çin’in emisyonlarını “2030’dan önce” zirveye çıkaracağını söyledi.  Bu daha önce belirtilen “2030 civarında” zirveye ulaştırma konusundaki mevcut taahhüdünden çok daha güçlü bir ifade.

Climate Action Tracker’a göre, Çin zaten bu hedefe ulaşma yolunda ve ulusal iklim hedefini güncellemek için güçlü bir konumda. Çin, 2020 karbon emisyonu hedefini geride bırakarak hedefine planlanandan üç yıl önce ulaştı.

Pekin merkezli Greenpeace Enerji ve İklim sorumlusu Li Shuo, yaptığı açıklamada, Çin’in emisyonları 2030’dan önce zirveye çıkarabileceğini söyledi. Shuo, “Çin bunu 2025 yılından geç olmayacak şekilde mümkün olan en kısa sürede yapmalı” dedi.

4- Hedef, Çin’in “Bir Kuşak, Bir Yol” projesinin yatırımları için geçerli mi?

Çin’in iklim üzerindeki etkisi ülke sınırlarıyla sınırlı değil. Bir Kuşak, Bir Yol projesini hayata geçirmek isteyen Çin, diğer ülkelerdeki kömürlü santrallerin de dörtte birini finanse ediyor.

Yani eğer ülke içerisindeki sert hedefler, ülkeyi dış kaynak kullanımına açarsa o zaman iklim faydaları baltalanacak. Çin ancak diğer ülkeleri de net sıfır kulübüne katılmaya teşvik ederse bu hedefin bir anlamı olacak.

Söz konusu taahhüdün Bir Kuşak, Bir Yol projesinin geçtiği ülkelerde de karbon yakalama, depolama ve temiz enerji yatırımı konusunda teşvik edeceği konusunda iyimserliğini dile getiren Yuan, “Çin’in yeni iklim hırsı; temiz enerji yatırımları ve azaltma teknolojileri açısından dünya düzenini değiştirecek” dedi.

Geden ise Çin’den gelen adımın diğer ülkeleri de iklim nötrlüğüne ulaşma konusunda açıklama yapma baskısına sokacağını belirtti.

5- Çin’deki şehirler ve şirketler net sıfır hedefi benimseyecek mi?

Ulusal düzeyde bir net sıfır politikası, şirketler ve şehirler için önemli bir katalizör görevi görebilir ve onları kendi net sıfır hedeflerini ilan etmeye teşvik edebilir.

Singapur’daki Yale-NUS kolejinde çevre araştırmalarında yardımcı doçent olan Angel Hsu, “Çin’in duyurusunu ve bu çabayı takiben kesinlikle daha fazla şehrin ve şirketin net sıfır hedefleri koyacağını göreceğiz” dedi.

Hsu, bu yılın başlarında birçok Çinli enerji ve sanayi şirketinin, hükümete karbon nötrlük hedefini benimseme konusunda güven veren bir “Sıfır Karbon Çin” girişimi başlattığını söyledi.

Hsu, “Daha önce, Avrupalı emsallerine kıyasla net sıfır taahhüdünde bulunan birkaç Çinli belediye ve şirket gördük. Ancak, bu tam olarak iç ortamdaki iklim politikası tartışmalarının eksikliğinden kaynaklanıyordu. Çin’in 2060 hedefi ile karbon nötrlüğü yerel yönetimler ve şirketler için gündemde üst sıralarda yer alacak” dedi.