8 Nisan Dünya Romanlar Günü: Romanlar evsizlik riskiyle karşı karşıya, binlerce çocuk eğitim alamıyor

Roman kültürünü tanıtmak ve Roman halkının karşılaştığı sorunlara dikkat çekmek için 8 Nisan’da kutlanan Dünya Romanlar Günü dolayısıyla Romanların yaşadıkları bir kez daha gündeme geldi.

Koronavirüs salgınıyla birlikte yaşanan sokağa çıkma kısıtlamaları sebebiyle Romanların durumunun iyice kötüleştiğini dile getiren Derin Yoksulluk Ağı‘ndan Hacer Foggo, Romanların hem Türkiye’de hem de Avrupa’da en kırılgan gruplardan biri olduğunu ifade etti.

‘En kırılgan gruplardan biri’

Romanların günlük güvencesiz işlerde çalıştığını ifade eden Hacer Foggo, bu sebepten dolayı da salgın zamanında zorluk yaşadıklarını söyledi:

Çünkü, Romanlar günlük güvencesiz çalışan, kağıt toplayıcılığı, çiçekçilik, seyyar satıcılık gibi sokaktaki işlerde çalışan ve geçimlerini de oradan sağlayan insanlar.

Bu dönemde de günlük çalıştıkları için, kapanma zamanlarında maalesef gıda, bebek maması temel ihtiyaçlara erişimde inanılmaz zorluk çektiler.

Bir kağıt toplayıcı eskiden 50 TL kazanıyorsa bugün dışarı çıktığında 20-30 TL’yle eve dönüyor. Bir taraftan faturalarını ödeyemiyorlar, kiralarını ödeyemiyorlar. Evsizlik riskiyle karşı karşıyalar. Ev sahibi kira için sürekli kapılarında. Böyle bir dönem yaşıyorlar şu anda.”

‘Gizli bir evsizlik riskiyle karşı karşıyalar’

Romanların devlet tarafından aldığı bazı sosyal yardım desteklerinin hala devam ettiğini, ancak bunların yeterli olmadığını dile getiren Foggo, Romanların gizli bir evsizlik riskiyle de karşı karşıya olduklarını kaydetti:

Temel ve sabit bir gelirleri olmadığı için, eskisi gibi düzenli de çalışamadıkları için kapanma dönemlerinde ya da kısıtlamalarda hiçbir şey yapamıyorlar.

Gıda alıyorlarsa, kiralarını ödeyemiyorlar. Kiralarını ödüyorlarsa, faturalarını ödeyemiyorlar. Sosyal yardımlar da maalesef yeterli değil.

O yüzden güvencesiz insanlara yönelik sabit bir gelirin olması gerektiğini söylüyoruz. Ancak o zaman en azından evsiz kalmayacaklar. Ama şu anda gizli bir evsizlik riskiyle karşı karşıyalar.”

Foggo, Romanların dayanışma grupları ve komşuların desteğiyle idare etmeye çalıştıklarını belirterek, “Çok zor geçiniyorlar ki geçinemiyorlar” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin Romanlar Günü’yle ilgili yeni adımı

Bugünkü Resmi Gazete‘de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın imzasıyla yayımlanan genelgeye göre, 8 Nisan’ın Türkiye’de de Romanlar Günü olarak kutlanacağı açıklandı.

Dünya Romanlar Günü kapsamında yapılacak etkinliklerin de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yürütüleceği belirtilirken, Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenen etkinliklerin de Cumhurbaşkanlığı himayesinde yapılacağı ifade edildi.

Daha önce de kanun teklifi verilmişti

Foggo, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Özcan Purcu‘nun 8 Nisan’ın Türkiye’de de Romanlar Günü olarak kutlanması için defalarca kanun teklifi vermesine rağmen kabul edilmediğini, ancak bugün Resmi Gazete’de kabul edildiğinin ilan edildiğini hatırlattı ve şu açıklamalarda bulundu:

Bu, Romanlar açısından önemli bir şey. Çünkü bütün dünyada zaten bugün resmi şekilde Dünya Romanlar Günü olarak kutlanıyor. Roman farkındalığını, görünürlüğünü artırma açısından Türkiye’de de kabul edilmesi çok iyi bir şey. Ama tabii ki yeterli değil.

Sağlık alanında, istihdamda, eğitim alanında sürdürülebilir politikaların yapılması gerekiyor.”

Resmi Gazete’de yayımlanan genelgede, Türkiye’deki Roman vatandaşların sorunlarının ve bunlara çözüm önerilerinin en üst düzeyde ele alındığı söylenirken, Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilen Roman Vatandaşlara yönelik Strateji Belgesi ile I. Aşama Eylem Planı ve 2019/28 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi uyarınca II. Aşama Eylem Planı’nın yayımlandığı hatırlatıldı.

Hacer Foggo ise bu söylemlerin sözde kalmaması ve bu planların günlük hayatta da uygulanması gerektiğine vurgu yaptı.

Roman gençlerin talepleri

Üniversiteli Roman gençlerin 2019 yılında kurduğu bir platform olan Neve Terne Roma Platformu da bugün kapsamında bir bildiri yayımladı. Bildiriyi 100 genç imzalarken, talepler şöyle ifade edildi:

• Özellikle kentin merkezinde çok zor koşullarda yaşayan Romanlara “yerinde iyileştirme” modelleri denilerek mahallelerin rant alanı haline getirilmemesini, sağlıklı yaşanabilir konutlar yapılmasını,
• Sağlık konusunda, günlük, güvencesiz ve kayıt dışı işlerde çalışmak zorunda kalan ve sosyal sigorta sisteminden yararlanamayanlara yönelik özel çalışma yapılmasını,
• İstihdam kapsamında günlük işler dışında sürdürülebilir istihdam politikalarına bir önce başlanmasını,
• Romanların yoğun olarak yaşadığı her mahallelere hemen kreş yapılmasını,
• Uzaktan eğitime erişemeyen çocuklarımıza ücretsiz internet erişimi sağlanmasını,
• Pandemide iyice derinleşen yoksulluğa karşı ailelere düzenli gıdaya erişim,
• Ekonomik nedenlerle elektrik, su vb faturaları ödeyemeyen ailelerin elektriğinin suyunun kesilmemesini,
• Yerel yönetimlere, kamu kurumlarına ulaşmaya çalışan Romanlara yönelik ayrımcı bir dil kullanılmamasını,
• Roman Strateji Eylem Planı’nın sadece yazılı bir bildiri olarak değil pratik olarak da bir an önce uygulanmasını talep ediyoruz.

Pandemi dönemin Roman çocukların eğitimi

Hacer Foggo, Romanların karşılaştıkları en önemli sorunlardan birinin de eğitim alanında yaşandığı söyledi. Foggo, bu dönemde birçok Roman çocuğun internete erişimi olmadığı için okula devam edemediğini ifade etti:

Tablet yok, internet yok, bazı evlerde akıllı telefon yok. Bu zorluklar hala devam ediyor.

Bu dönemde çalışmaya başlayan çocuklar oldu. Tamamen bir yıl boyunca eğitime erişemeyen yüzlerce çocuğun olduğunu biliyorum. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından bununla ilgili özel bir çalışma başlatılması gerekiyor.

Binlerce çocuk önümüzdeki öğretim yılında okula gitmeme riskiyle karşı karşıya.”

Yerlerinden edilen Romanlar

Birçok Roman, kentsel dönüşüm adı altında yaşadıkları yerlerden uzaklaştırıldı. Bunun en büyük örneğini de İstanbul Sulukule oluşturuyor. Sulukule’de 2006 yılında alınan kentsel dönüşüm kararıyla birlikte mahallede yıkımlar başladı. TOKİ tarafından kendilerine kiralanan bazı evlerin kiralarını ödeyemeyen Romanlar, Sulukule’nin yakınındaki yerlere geri taşındı. Romanların sahip olduğu bazı evler de yok pahasına satın alındı.

Romanların yerlerinden edilmesi konusuna da değinen Foggo, şunları dile getirdi:

Yerinden edildiği için Karagümrük’e, Sulukule’nin etrafına taşınan Romanlar en dipte yoksulluk yaşıyorlar şu anda. Hem mahallelerinden oldular hem de şu anda kiralarını bile ödeyemeyecek durumdalar.”