21 Şubat Anadil Günü için ortak açıklama: Tüm anadillere sahip çıkmaya çağırıyoruz

Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı (DHİBRA) 21 Şubat Uluslararası Anadil Günü vesilesiyle ortak bir açıklama yayınladı. Türkiye’de konuşulan 20 dilde yayınlanan ortak açıklamada dil hakları ile ilgili her türlü ihlal ve kazanımın yakından izlenmesine ve tüm anadillere sahip çıkılmasına çağrıda bulunuldu.

UNESCO tarafından 17 Kasım 1999 yılında ilan edilen 21 Şubat, her yıl Uluslararası Anadil Günü olarak kutlanıyor. Bu yıl için DHİBRA tarafından kaleme alınan “Bu dili kimse anlamayacak!” başlıklı metin, yok olmuş Türkiye dillerinden Ubıh dilinden kısa bir yazı ile başlıyor.

‘Bu dili kimse anlamayacak’

Tüm anadillerinin insanlık için maddi ve manevi önemi ve değerlerinin vurgulandığı açıklama şu şekilde:

Yə tχəλ a ċəċa a.Ša ɣa-la.na.w.mə.t

za bza a.wádya-ba, za λamsá dəwa.wt.

Dunay ɣa t°axə´-bza ɣa a.ċʼanə za tə´t Tevfik Esenç 08.10.1992 gə´ dəwa.qʼa. Wana´ ɣafa t°axə´-bza

a.bayna.wə.qʼa. A ċəċa.n Türkiye gə´ yə tχəλ a.mə.məs˙a.fa.n, a.mə.ša ɣa-la.fa.n, a.mə.tχə.fa.n.

08.10.1992 λáqʼala; š´ə.nanaw-warad, š´ə.mas˙a, š´ə.warada, š´ə.wadya.qʼa.n yə c°aɣ̅°ə. Dunay

ɣa´w.bza “na´-bza ɣa´ məṡ°a” txa´ž´ š´əx!

“yə´zaqʼala a t°axə´-bza a č´aqʼa´” a. qʼa´. qʼa´ Tevfik Esenç ala a č´aqʼa´…

‘Bir dil kaybolursa bir halk ölür!’

Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağının (DHİBRA) bileşenleri olarak, 2020 yılı Uluslararası Anadili Günü’nü, Kafkasya’dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürgün edilen Ubıh halkının Türkiye’de yitip gitmiş dilinden bir açıklamayla karşılıyoruz.

‘Masallarıyla, ağıtlarıyla, ninnileriyle bir dilimizi yitirdik’

Bu metni yazanlar ve metnin altında imzası bulunanlar dahil bugün Türkiye’de hiç kimse bu açıklamanın Ubıhça çevirisini okuyup anlayamıyor. Çünkü bu dil, 8 Ekim 1992 yılında Ubıhça konuşabilen son insan Tevfik Esenç’in ölümüyle toprak altına gömüldü. Masallarıyla, ağıtlarıyla, ninnileriyle bir dilimizi yitirdik bu topraklarda…

Türkiye’de farklı diller ve/veya dilsel çoğulluk hakkında çalışan, anadilinin önem ve anlamı konusunda duyarlı olan sivil toplum özneleri arasında başlatılan dayanışma, işbirliği ve dostluğun gelişmesi için UNESCO tarafından 17 Kasım 1999 tarihinde Uluslararası Anadili Günü ilan edilen 21 Şubat vesilesiyle bir araya geldik.

‘Tüm anadillere sahip çıkmaya davet ediyoruz’

Yeni katılımlarla genişleyecek bir ağın bileşenleri olarak, herkesi dil haklarıyla ilgili her türlü ihlal ve kazanımı yakından izlemeye, tüm anadillerine saygı duyup sahip çıkmaya davet ediyoruz. Bu anlamlı günü ortak bir çağrıyla karşılarken, kaybolan diller, tehlike altındaki diller ve azınlık dilleri başta olmak üzere tüm anadillerinin insanlık için maddi ve manevi önemini ve eşsiz değerini vurgulamak istiyoruz.

‘Tüm dillerin önündeki engeller kaldırılsın’

Tüm dillerin önündeki engellerin kaldırılması, her bireyin kendi anadiliyle yaşamını istediği gibi sürdürmesi ve dilsel çoğulluğun barış içinde bir arada yaşamanın garantisi olarak görülmesi için, çoğulculuğun hayatın her alanına hakim olmasını istiyor ve savunuyoruz.

Kendi anadillerimiz veya dilsel çoğulluk konusunda faaliyet yürüten ağ bileşenleri olarak, en az bir anadiline sahip olan herkesi anadiliyle ilgili hak ihlalleri konusunda duyarlı olmaya ve yeni kazanımlar için mücadele etmeye çağırıyoruz.

Bu duyarlılık ve mücadeleyi sürekli kılmak üzere 21 Şubat Anadili Günü vesilesiyle yürütülen çalışmaları destekleyelim ve düzenlenecek etkinliklere katılalım!

Türkiye’nin farklı dillerinden oluşan şarkılar

Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı, açıklamanın yanı sıra Uluslararası Anadili gününü hep beraber kutlamak üzere hazırladıkları Türkiye’nin farklı dillerinden oluşan şarkıların yer aldığı müzik listesini de paylaştı.