2022 yılında AİHM’e en çok başvuru Türkiye’den

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 2022 yılına dair dava veri analizlerini kamuoyuyla paylaştı. Veriler, 2022’de AİHM başvuruların yüzde 26,9’unun Türkiye‘den yapıldığını gösterdi. Buna göre, 2022’de AİHM’e en fazla başvuru Türkiye’den yapıldı.

2022’de Türkiye’den yapılan ve karar bağlanan başvurular hakkında da bilgi paylaşan AİHM’in 2022 verileri, bir yılda toplam 80 karar verildiğini, bu kararların 73’ünde en az bir hak ihlali bulunduğunu gösterdi. AİHM’in verdiği beş kararda ise herhangi bir hak ihlaline rastlanmadı. Verilen hak ihlali kararları ve sayıları şu şekildeydi:

• Yaşam hakkı ihlali (1)
• Etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlali (4)
• İnsanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağının ihlali (6)
• Özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali (27)
• Adil yargılanma hakkı ihlali (16)
• İcra edilemezlik (3)
• “Kanunsuz ceza olmaz” ilkesinin ihlali (1)
• Özel hayatın ve aile hayatının gizliliği hakkının ihlali (4)
• Düşünce, inanç ve din özgürlüğünün ihlali (1)
• İfade özgürlüğü ihlali (8)
• Toplantı ve örgütlenme özgürlüğünün ihlali (6)
• Etkili bir kanuni yola başvurma hakkının ihlali (2)
• Ayrımcılık yasağının ihlali (1)
• Mülkiyet hakkı ihlali (20)
• Özgür seçim hakkı ihlali (3)

‣ Rusya listeden çıkınca, AİHM’e başvurularda Türkiye ilk sıraya yükseldi

‣ AİHM, ifade özgürlüğünü ihlal ettiği için Türkiye’yi tazminat ödemeye mahkum etti

Bekleyen başvuruların yüzde 74’ü beş ülkeden

2022 yılında AİHM’e toplam 45 bin 500 başvuru yapılırken bu rakam, 44 bin 250 başvurunun yapıldığı 2021’e göre yüzde üçlük bir artış gösterdi. 2022 yılı itibarıyla 39 bin 570 dava AİHM’de karar bağlandı.

AİHM Başkanı Siofra O’Leary‘nin Fransa‘nın Starzburg kentinde düzenlenen bir basın toplantısı ile uluslararası kamuoyu ile paylaştığı verilere göre, 2022 yılı sonu itibariyle AİHM’de sonuçlandırılmayı bekleyen başvuru sayısı 74 bin 650.

Yüksek mahkemede bekleyen davaların yüzde 74’ü ise Türkiye, Rusya, Ukrayna, İtalya ve Romanya‘dandı. Buna göre, Türkiye’nin AİHM’de bekleyen 20 bin 100 davası, Rusya’nın 16 bin 750 davası, Ukrayna’nın 10 bin 400 davası, İtalya’nın 3 bin 550 davası ve Romanya’nın AİHM’de bekleyen 4 bin 800 davası var.

Yüzde 26,9 ile birinci sırada olan Türkiye’yi yüzde 22,4 ile Rusya ve yüzde 13,9 ile Ukrayna takip ediyor. Türkiye’den yapılan başvurular, toplamda 20 bin 115 dava ile ilk sırada bulunuyor. Rusya kaynaklı başvurular, 16 bin 742 ile ikinci ve 10 bin 403 başvuru ile Ukrayna üçüncü sırada yer alıyor. Romanya 4 bin 793 ile dördüncü ve İtalya, 3 bin 531 dava ile beşinci sırada yer alıyor.

26 bin 700 dava “kabul edilemez” bulundu

2022 yılındaki başvurulardan 26 bin 700’ü Mahkemece ‘kabul edilemez’ bulunduğu gerekçesiyle reddedildi. Önceki yıllarda olduğu gibi, tek hakimli başvuruların, bu tür prosedürlere uygun oldukları tespit edilir edilmez işleme alınırken raporda, buna ek olarak, 18 bin 800 başvurunun muhtemel Daire veya Komite davası olarak tanımlandığı bilgisi paylaşıldı. Bu, 2021’e oranla bu yıl yüzde 10’luk bir artış demek.

AİHM’in konuyla ilgili bilgi paylaşımında ayrıca Rusya Federasyonu’nun Şubat 2023’te komşusu Ukrayna’yı işgali sonrası Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi‘nin Moskova‘nın üyeliğini düşürdüğü hatırlatıldı.

Avrupa Konseyi üye devletlerinin 1 Ocak 2022 tarihi itibarıyla yaklaşık 837 milyon nüfusa sahip olduğu ve her 10 bin kişi ortalama başvuru sayısının da 2022 yılında 0,54 olduğu da paylaşılan bilgiler arasında.

‣ Kavala’nın avukatları: AİHM kararı ve uluslararası ceza hukuku normları çiğnendi

‣ TBB’den Kavala açıklaması: AİHM kararı derhal uygulanmalı

Türkiye hakkında “ihlal süreci”

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 27 Ocak itibariyle bin 914 gündür tutuklu olan iş insanı Osman Kavala‘nın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve AİHM Yüksek Daire kararlarına rağmen serbest bırakılmamasıyla ilgili ‘ihlal sürecini’ Şubat 2022’de resmen başlatmıştı.

Avrupa Konseyi, Türkiye’nin AİHM’in ‘derhal serbest bırakın’ dediği Kavala kararına uyması için Ekim 2022’de bir temas grubu kurdu.