Adalar‘daki motorlu araç trafiği nedeniyle Adalar Sivil İnisiyatifi, Adalıların büyük bir çoğunluğunun desteğiyle, doğal-tarihsel SİT alanı olan ve Dünya Mirası olarak tescil edilmeye aday Adalar için alınmış Koruma Kurulu kararlarının ve İBB bünyesindeki Ulaştırma Koordinasyon Merkezi‘nin (UKOME) belirlediği kuralların uygulanması talebini bir kez daha yineledi. İnisiyatif, Adalar Kaymakamlığını, Adalar İlçe Emniyet Müdürlüğünü, İBB ve Adalar Belediyesi‘ni göreve çağırdı. Söz konusu kurumların görevini yerine getirmemesi durumunda sorumlular hakkında suç duyurusunda bulunulacağın belirtildi.
Adalar Sivil İnisiyatifi tarafından konuya ilişkin yapılan açıklamada, “Adalar geçmişinden bugüne motorlu araç trafiğine kapalı, doğal ve tarihsel dokusunu gözeten, yaya ulaşımını önceleyen, sokaklarında çocukların, yaşlıların, herkesin güvenle yürüyebildiği yerlerken bu özelliğini son yıllarda hızla yitiriyor” denildi ve şunlar kaydedildi:
“Hem kamuya hem de şahıslara ait yasadışı motorlu araçların işgali altındaki Adalar kendine has özelliklerinin geri döndürülemez bir biçimde tahrip olması tehlikesiyle karşı karşıya. Bu durum Adalar’ın sakinlerinin ve ziyaretçilerinin özgürce yürüyebilme imkânını ortadan kaldırdığı gibi, sık sık meydana gelen sakatlayıcı ve ölümcül kazalarla canlarını da tehdit eder boyuta ulaştı.”
Yasaların uygulanmaması sebebiyle Adalar’daki kontrolsüz ulaşımın geldiği tehlikeli ve özgün dokuya zarar veren vaziyete karşı Adalılar uzun bir süredir sesini duyurmaya çalışıyor.
İnisiyatif, motorlu araç trafiğine kapalı olan ve UKOME kararlarıyla tanımlanmış istisnai durumlar dışında bireysel elektrikli araç sahipliğinin yasak olduğu Adalar ilçesinde hukuksuzca bulunan binlerce aracın ve yüzlerce korsan taksinin toplatılması talebiyle yarın (12 Temmuz) saat 14.00’da Adalar İlçe Emniyet Müdürlüğüne dilekçelerini vererek başvuruda bulunacak.
İstanbul adalarının en büyüğü olan Büyükada’nın yüzölçümü 5,4 km2, Heybeliada’nın 2,3 km2, Burgazada’nın 1,5 km2, Kınalıada’nın ise 1,3 km2. Adaların en büyüğünde dahi yürüyerek bir saatte adanın en uzak noktasından merkeze ulaşmak mümkün. İnisiyatif, motorlu araçlara ihtiyaç olmadığının altını çizerek Adalar ilçesinde belediyenin düzenli taksi ve otobüs hizmeti bulunduğuna dikkat çekiyor.
Adalar sınırlarında halihazırda kamuya ait araçlar dışında, 10 bini aşkın akülü aracın olduğu tahmin ediliyor. Bu araçlar Adalar’ın kültürel peyzajına, İstanbul’un hafıza kırımına uğramamış “son” ilçesine büyük bir tehdit olarak görülüyor.
“Ada sokaklarında kuş seslerinin yerini motorlu araçların mekanik yankıları kapladı” ifadelerinin kullanıldığı açıklamada İnisyatif, “Her gün kedilerimizin ve kirpilerimizin ölülerini sokaklardan topluyor, insan ve hayvan canına kasteden kazaların duruşmaları için mahkemelere gidiyoruz. Üstelik, Adalar ilçe sınırlarında gerçekleşen ve pek çoğu ağır yaralanmayla sonuçlanan kazaların kayıtları, yaralıların Kartal Devlet Hastanesi’ne sevki sebebiyle, Adalar yerine Kartal ilçesinde istatistiklere yansımakta” diyor.
“Hizmet amacı değil, kontrolsüz, sınırsız kâr amacı güden, piyasa aktörlerine terk edilmiş bir ulaşım modeli kabul edilemez! Planların katılımcı yöntemlerle, sivil toplum temsilcileriyle hazırlanmasını ve kanunların uygulanmasını istiyoruz” denilen açıklamada ayrıca şu ifadelere yer veriliyor:
“Adalar’ın yeniden güvenle, serbestçe yürünebilir yerler haline getirilmesini ve doğayla insanın kucaklaştığı dokusuna geri dönmesini talep ediyoruz. Adalar hepimizin, dayanışmayla sahip çıkalım, yok edilmelerine izin vermeyelim!”
25.6.2013/1310 karar tarih ve sayılı İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Kararına göre;
– “(…) ilçenin kültür kimliği ve diğer özelliklerinin korunmasının bir gereği olarak Adalar genelinde motorlu taşıt trafiği olamayacağına ve Adaların bu önemli özelliği kısmi bile olsa bozulamayacağına
– Sağlık sebebiyle aciliyet arz eden durumlarda tam teşekküllü sağlık kurumlarından alınmış heyet raporu ile ihtiyacı tespit edilmiş ve Adalarda ikamet eden vatandaşlar için 250 kg ağırlık ve 20 km/sa hıza sahip 3 ve 4 tekerlekli akülü-elektrik şarjlı araçların Belediyenin yazılı izni ile kullanılabileceğine (…)
– Kaymakamlık, Askeri Kuruluşlar ve Belediye ile bunlara bağlı birimlerin sağlık, itfaiye, temizlik, emniyet hizmetleri için kullanılmak üzere kısıtlı miktarda araç kullanılabileceğine,
– Diğer hizmetlerden Orman İdaresi, İski, Ayedaş, İgdaş gibi kamu hizmeti sunan kuruluşların, zorunlu durumlarda geçici olarak öncelikle akülü, bu mümkün olmadığı taktirde akaryakıt ile çalışan hizmet taşıtlarının ilgili idareden alınacak yazılı izni ile çalıştırabileceğine,
– Kamu hizmetlerinde kullanılacak motorlu taşıtların öncelikli olarak akülü taşıtlara dönüştürülmesinin uygun olduğuna,
– Kültür ve sanat etkinlikleri, soğuk zincirin bozulmaması gereken gıda maddeleri ve un gibi maddeleri taşıyan motorlu taşıtlar (kamyon vb.) ile hazır beton mikserlerinin Adalara günübirlik giriş ve çıkışlarının Belediyenin belirleyeceği saatlerde, Belediyesinin yazılı izni ile Adalara getirilebileceğine, işleri tamamlandığında ivedilikle Adalar dışına çıkarılmasına,
– Bu karara uymayanlar hakkında 2863 sayılı kanun uyarınca yasal işlem yapılmasına, karar gereğinin Kaymakamlık ve Belediye tarafından yerine getirilmesine” karar verilmiştir.
Adalar İlçesi Ulaşım ve Lojistik Yönergesi’nin 2. maddesine göre “Engelliler için özel tahsis edilmiş, manuel ya da elektrikli araçlar bu yönerge kapsamı dışındadır”.
Yönerge’nin 5. maddesine göre, Adalar Ulaşım ve Lojistik Komisyonu; “Adalar ilçesinde kullanılacak olan bireysel elektrikli araç, lojistik faaliyetinde kullanılacak araçlar ve kamu adına kullanılacak kamu kurumu ve kuruluşlarına ait resmi veya kiralık hizmet araçlarına izin vermek üzere Adalar Kaymakamlığı, Adalar Belediyesi, İBB Ulaşım Daire Başkanlığı, İlçe Emniyet Müdürlüğü ve İlçe Toplum Sağlığı Müdürlüğü temsilcilerinden oluşur. Komisyonun iş ve işlemleri Adalar İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından yürütülür”.
Komisyon, “UKOME kararları doğrultusunda, Adalar ilçesinde bireysel elektrikli araç kullanabilecek kişilere, yük aracı kullanabilecek ticari fonksiyonlara ve kullanılabilecek bireysel elektrikli araçlara ön izin verir (…) ön onay verilen araç ve kullanım izinleri UKOME kararı alındıktan sonra yürürlüğe girecektir. Komisyonun uygun görüşüyle UKOME kararı alındıktan sonra belgelendirme, ilgili birimler tarafından yapılabilecektir”.
Yönerge’nin 7. maddesine göre, “Adalar ilçesinde; Bireysel Elektrikli Araç kullanmak isteyen kişilerde aşağıdaki şartlar aranacaktır:
1) Adalar İlçesinde ikamet ediyor olmak, (Daimi adres olarak Adalar ilçesi yer almalıdır, ikincil adres olarak Adalar yazılsa dahi kabul edilmeyecektir)
2) 66 yaşından gün almış olmak,
3) Uygun Sürücü Belgesine sahip olmak”, “Bireysel elektrikli araçlarda aşağıdaki özellikler aranacaktır: (…)
2) Araçlar 20 km/saat hızın üzerine çıkamayacak şekilde hız sınırlayıcı sisteme sahip olacaktır (…)
5) Aracın ön veya arka tarafında 35x50x35 cm boyutlarını geçmeyecek şekilde sepet bulundurulabilecektir”.
“Adalar ilçesinde Bireysel Elektrikli Araç Kullanım İzin Belgesi Adalar İlçe Belediyesi tarafından düzenlenecektir. Bireysel Elektrikli Araç izin belgeleri her yıl Ocak ayında düzenlenecek olup izin süresi 1 yıldır. Bireysel Elektrikli Araç Kullanım İzni Belgesi, belge üzerinde yazan kişi veya plaka dışında kullanımı durumunda geçersiz olacaktır. Bireysel Elektrikli Araçlar yayalaştırılmış yollarda kullanılamayacaktır. Bireysel Elektrikli araçlar ile amacı dışında taşımacılık yapmak yasaktır”.
Bireysel elektrikli araçların kullanımının tâbi olduğu ve yukarıda verilen mevzuat doğrultusunda; Sağlık sebebiyle aciliyet arz eden durumlarda tam teşekküllü sağlık kurumlarından alınmış heyet raporu ile ihtiyacı tespit edilmiş ve Adalarda ikamet eden vatandaşlar, plaka ve muayene yasal kurallarını sağlayarak ve Adalar Ulaşım ve Lojistik Komisyonu’nun ön onayı ardından Adalar Belediyesi’nden bir sene geçerli olacak şekilde yazılı izin alarak, 20 km/s hız sınırına sahip elektrikli araç kullanabilirler.
Sağlık sebebiyle aciliyet arz eden durumlarda tam teşekküllü sağlık kurumlarından alınmış heyet raporu ile ihtiyacı tespit edilmiş olmamakla birlikte 66 yaşından gün almış olanların veya esnaf gibi başkalarının, bireysel elektrikli araç kullanımı yasaktır.
Bireysel Elektrikli Araç Kullanım İzni Belgesi, belge üzerinde yazan kişi veya plaka dışında kullanımı durumunda geçersiz hale gelir ancak engelliler için özel tahsis edilmiş, manuel ya da elektrikli araçlar bu hüküm kapsamı dışındadır.
Kurallara aykırılıklarla ilgili ihbar merciimiz, Emniyet Müdürlüğüdür. İhbar, işleme konulması ve beklenen sonucu vermesi için yazılı olmalı ve delille desteklenmelidir. Emniyet Müdürlüğünü göreve davet eden bir dilekçe, ayrıca verilebilir.
1) Karayolları Trafik Kanunu’nun 19. maddesine göre “Araç sahipleri araçlarını yönetmelikte belirtilen esaslara göre yetkili kuruluşa tescil ettirmek ve tescil belgesi almak zorundadırlar”.
Tescile yetkili kuruluşlar ve usul, Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 29. maddesinde belirtilmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 20 ve 21. maddelerine göre “Araç satın alıp, bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendine uymayanlar ile (d) bendinin sekizinci paragrafı hükümlerine göre bir ay içerisinde tescil belgesi almayan alıcılara 130 Türk Lirası, (d) bendi hükümlerine uymayan noterlere ise her bir işlem için 1.000 Türk Lirası idari para cezası verilir. Tescil yapılmadan trafiğe çıkarılan araçlar, tescil yapılıncaya kadar trafikten men edilir”.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 23. maddesine göre “Araç tescil belgesi ve tescil plakasının, araç üzerinde uygun durumda bulundurulması zorunludur. Araç tescil belgesini araçta bulundurmayan veya tescil plakasını monte edilmesi gereken yerin dışında farklı bir yere takan sürücülere 92 Türk Lirası idari para cezası verilir. Araç bilgileri doğrulanıncaya ve plaka uygun yere takılıncaya kadar araç trafikten men edilir. Tescilli aracı plakasız kullanan sürücüye 1.698 Türk Lirası idari para cezası verilir ve tescil plakası takılıncaya kadar araç trafikten men edilir. Başka bir araca tescilli veya sahte plakayı takan veya kullananlara 5.000 Türk Lirası idari para cezası verilir ve araç trafikten men edilir. Ayrıca bu kişiler Türk Ceza Kanununun 204 üncü maddesi hükmüne göre cezalandırılır”.
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 3. maddesine göre trafikten men, “Trafik zabıtası veya yetkililerce Kanunda ve yönetmelikte belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır”. Teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılması yasaktır. Araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene süreleri, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirtilir”.
Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesine göre “Araçların muayeneleri; Bakanlık ve/veya Bakanlıkça yetkilendirilen işletici veya alt işleticilere ait araç muayene istasyonlarında yapılır”.
Muayeneye ilişkin usul ve muayene geçerlilik süreleri aynı Yönetmelik ile belirlenmiştir.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 23. maddesine göre “Bu Kanunun 35 inci maddesiyle yetkilendirilen kuruluşlarca araç muayene raporu tanzim edilebilmesi için araç tescil belgesi veya sahiplik belgesi ile zorunlu mali sorumluluk sigortasının ibrazı zorunludur”.
34. maddesine göre “Bu Kanuna göre, yaptırılması zorunlu olan mali sorumluluk sigortası geçerli teminat tutarları üzerinden yaptırılmamış araçlar, muayeneye alınmazlar (…) Karayollarında kullanılmakta olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek her an muayeneleri yapılabilir. Muayenesi yapılmamış bir araçla trafiğe çıkılması hâlinde, araç sahibine 235 Türk lirası idari para cezası verilir. Bu araçlara, muayenelerinin yaptırılması için süre ve şartları Karayolları Trafik Yönetmeliğinde belirtilen şekilde izin verilir. İzin verilen süre sonunda, muayenesi yapılmadan veya muayene sonucunda emniyetsiz raporu verilen araçların trafiğe çıkarılması hâlinde, araç sahibine 488 Türk lirası idari para cezası verilir. Bu araçlar trafikten men edilir ve en yakın muayene istasyonuna gönderilirler”.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 36. maddesine göre “Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır (…) araç kullanarak trafiğe çıktıklarının tespiti hâlinde, bu kişilere 1.407 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ayrıca, aracın sürücü belgesiz kişilerce sürülmesine izin veren araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası verilir”.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 114. maddesine göre “Bu Kanunda yazılı trafik suçlarını işle- yenler hakkında yetki sınırları içinde Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı personeli ile Ulaştırma Bakanlığının ve Karayolları Genel Müdürlüğünün ilgili birimlerinin il ve ilçe kuruluşlarında görevli ve yetkili kılınmış personelince tutanak düzenlenir. Birkaç trafik suçunun bir arada işlenmesi halinde her suç için ayrı ceza uygulanır. Yargı yetkisine giren suçlarla ilgili tutanağın bir sureti ilgili mahkemeye 7 iş günü içinde gönderilir”.
Karayolları Trafik Kanunu’nun 6. maddesine göre “Trafik zabıtasının bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde polis; polisin ve trafik teşkilatının görev alanı dışında kalan yerlerde de jandarma, trafik eğitimi almış subay, astsubay ve uzman jandarmalar eliyle yönetmelikte belirtilen esas ve usullere uygun olarak trafiği düzenlemeye ve trafik suçlarına el koymaya görevli ve yetkilidir”.
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 7. maddesine göre “Trafik denetleme birimlerinin kurulmuş olduğu yerlerde; önleyici zabıta olarak emniyet hizmetleri sınıfından her kademedeki personel, trafik düzeni ve güvenliği açısından görünür şekilde karşılaştıkları olaylara ve suçlara müdahaleye yetkilidir. Bu yetki; (…) trafik suçu işleyenlerin araç plakalarını trafik zabıtasına bildirme, gerekli hallerde duruma müdahale edilmesini isteme, müdahalenin mümkün olamayacağının anlaşılması halinde durumu bir tutanakla tespit ederek trafik zabıtasına iletme, hallerine münhasır olmak üzere kullanılır”.
“Trafik denetleme birimlerinin kurulmadığı yerlerde; polis birim amirleri; trafiğin düzenlenmesi ve trafik suçlarına el konulmasına ilişkin hizmetlerin yerine getirilmesi ile görevli ve yetkilidirler. Birim amirleri bu görevlerini; varsa, kadrosu trafik olan denetleme personeli ile yoksa kendi personeli arasından seçip trafik denetleme birimlerinden en az bir hafta kurs görmüş personeli görevlendirmek suretiyle aşağıdaki esas, usul ve şartlara uygun olarak yürütür (…) Trafik suçu işleyenler hakkında suç veya ceza tutanağı düzenlemek ve düzenlenen tutanaklardan; mahkemelik suçlara ait olanların ilgili mahkemeye, para cezası tahsil ve takibini gerektirenlerin de ilgili kuruluşuna iletilmesini sağlar”.