YK Enerji’nin ‘çevreci’ söylemlerine karşı İkizköy’den yanıt: 34 yılda 35 bin erken ölüm

İkizköylülerin Akbelen Ormanı’ndaki yaşam nöbeti, gelecek hafta bir yılını dolduracak. Çevre aktivistleri ve köylülerden oluşan İkizköy Çevre Komitesi, Akbelen’de madene karşı mücadelesini sürdürürken bir yandan da madenin sahibi Yeniköy Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (YK Enerji) ‘çevreci‘ söylemlerle bazı açıklamalarda bulunmuş durumda.

İkizköy Çevre Komitesi,  YK Enerji’nin açıklamalarının “yanıltıcılığı”na işaret ederek Kemerköy Termik Santrali’ni çeşitli basın organlarına  “çevreci” bir tesis olarak sunan şirketi şöyle eleştirdi:

‘Hiçbir iyileştirme yapılmamasına rağmen Bakanlık izni verdi’

“Şirket genel müdürü tarafından yapılan açıklamalarda 270 milyon avroluk bir yatırımla termik santralin ve baca gazı arıtma tesislerinin iyileştirildiği, bu proje ile ‘kükürtdioksit, azot oksitleri ve toz emisyonları halihazırdaki mevzuat sınır değerlerine ulaştığı, hatta bunların da altına düştüğü’ iddia ediliyor.

Oysa Makina Mühendisleri Odası’nın (MMO) Mayıs 2022 tarihli Türkiye’nin Enerji Görünümü 2022 çalışmasına göre; toplam 5 üniteden oluşan bu santrallerin sadece iki ünitesi rehabilite edilmiş durumda. Her iki santralde de toz filtresi ve baca gazı kükürt arıtma tesisi var; ancak iyileştirilmesi gerekiyor. İki santralde de tamamlanmış azot arıtma tesisi yok.”

Kamuoyunda uzun tartışmalara yol açan ve tepkiyle karşılanan ve sürekli süreleri uzatılan, şirketlere çevre yatırımlarını öteleme hakkını düzenleyen Elektrik Piyasası Kanununun Geçici 8. Maddesi’ne göre baca gazı arıtma sistemi yatırımlarının diğer çevre yatırımları ile birlikte, 31 Aralık 2019 tarihine kadar tamamlanmış olmaları gerekiyordu. Komite tarafından yapılan açıklamada buna ilişkin, “Bu tarihte YK Enerji santrallerinin iyileştirme projesi için sözleşmeler yapılmıştı. Ancak henüz hiçbir iyileştirme yapılmamış olmasına rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 1 Ocak 2020’de ‘Çevre İzni’ verildi” denildi.

‘Mevzuatın çok üstünde baca gazı çıkışı değerleri’

“Yine MMO’nun raporuna göre, Kemerköy Termik Santrali’nin günümüze kadar geçen 2,5 yıllık sürede sadece 1. ve 2. üniteleri ile bunların baca gazı arıtma tesislerinin yenilenmesi tamamlandı” denilen açıklamada üçüncü ünitede ve Yeniköy Termik Santrali’nin iki ünitesinde ise iyileştirme çalışmalarının hala başlamadığı vurgulandı.

Şirket içinden Komite tarafından alınan bilgilere de yer verilen açıklamada “YK Enerji’nin iyileştirme projesindeki yüklenici firmalar ile sorunları var ve rehabilitasyon çalışması sürdürülemiyor. Bir başka bilgiye göre ise, Kemerköy’ün yenilenen ünitelerinden sadece birinin Çevre Bakanlığından onayı var. Diğer ünitede ise sorunlar hala devam ediyor; baca gazı çıkış değerleri mevzuatta belirlenen limit değerlerin çok üstünde seyrediyor” ifadeleri kullanıldı.

‘Yöre halkı şikayetlerden sonuç alamıyor, rehabilitasyon 2,5 yıldır tamamlanmadı’

Zehirli gaz çıkışının Kemerköy’de sık sık yaşanan “arızalardan” olduğunun altının çizildiği açıklamada ayrıca “Yöre halkı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na şikayetlerinden sonuç alamıyor; bıkmış durumda. Şirket, termik santrallerde 2019 sonunda bitirmesi gereken rehabilitasyonu 2,5 yıldır hala tamamlamadı” denildi ve eklendi:

“Öte yandan, kamu eliyle işletildikleri on yıllar boyunca ve 2014’te yapılan özelleştirmeden sonra YK Enerji tarafından bugüne kadar doğru düzgün çalışan baca gazı arıtma sistemleri olmadığı halde çalıştırılan bu iki santralin, topluma sağlık bedeli çok yüksek. Sağlık ve Çevre Birliği’nin Ocak 2022’de açıkladığı çalışma sonuçlarına göre; 1986-2020 yılları arasında neden oldukları hava kirliliği ile bu iki santral toplamda en az 35 bin kişinin erken ölümünden sorumlu.”

‘2043’e kadar 5 bin 300 insanın daha erken ölümüne yol açacak’

“Kömürün Gerçek Bedeli Muğla” raporuna değilinilen açıklamada ayrıca “Başka bir modelleme çalışmasına göre, bu santrallerin baca gazı arıtma tesisleri Avrupa Birliği’nin mevcut en iyi tekniklerine göre iyileştirilse bile 2043’e kadar 5 bin 300 insanın daha erken ölümüne yol açacak.  Bir başka önemli nokta ise, bu arıtma tesislerinin, anne karnındaki bebeklerde ve çocuklarda sinir sistemi ve beyinsel gelişimi olumsuz etkileyen, otizm riski doğuran cıva gibi ağır metalleri tutamıyor olması” ifadeleri kullanıldı.

İki santralin de hukuksuzca çalıştırıldığının vurgulandığı açıklamada 1996’dan bu yana gerçekleşen hukuki sürece de şöyle değinildi:

“Santrallerin kapatılması kararı önce 1996’da Aydın İdare Mahkemesi tarafından verildi; Danıştay da bu kararları onadı. Ancak dönemin hükümeti Bakanlar Kurulu kararı ile bu yargı kararlarını çiğneyerek santralleri çalıştırmaya devam etti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2005’te verdiği ihlal kararı ile bu santrallerin hukuksuz çalıştığını ve kapatılması gerektiğini Türkiye Cumhuriyeti’ne bildirdi. Neredeyse 20 yıldır uygulanmayan AİHM kararının yarattığı sonuçlar bugün Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin gündeminde ve takip ediliyor.”

‘İkizköy’ü rahat bırakın!’

İkizköy Çevre Komitesi YK Enerji’ye ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na şöyle sesleniyot:

“Mahkeme bilirkişi raporuna göre YK Enerji’nin açılmış kömür sahalarında iki yıllık kömür rezervi var. Bu iki yılda bu santralleri kapatmak için planlama yapın. Yeni maden sahası açmayın. Bir köyü daha, binlerce dönüm tarım arazisi ile, 40 bin zeytin ağacı ile, 780 dönüm yaşlı ve doğal kızılçam ormanı ile kömür için yok etmeyin! İkizköy’ü ve #AkbelenOrmanı’nı rahat bırakın!”

“Kömür madeninde ve santrallerde çalışan emekçileri bir köşeye atmadan; onları işsiz, gelirsiz, güvencesiz, çaresiz bırakmadan kömürden çıkış mümkün” denilen açıklamada son olarak şu ifadelere yer verildi:

“Sağlıklı, insan onuruna yakışır, doğa haklarına saygılı, kömürsüz bir gelecek mümkün! Bunun örneğini, hukuki mücadelemizle, bir yıla varmak üzere olan orman nöbetimizle, yılmadan kömür şirketine direnen İkizköy halkıyla, İkizköy’de hep birlikte kuracağız! İşte o zaman hep birlikte bayram yapacağız!”