Edebiyat dünyasında yer alan kimi yazarlara yönelik kadınların uğradıkları tacizi ifşaladıkları #metoo sürecinin ardından bir ifşa dalgası da iklim aktivisti Can Tonbil hakkında geldi.
İlk etapta birlikte çalıştığı Fridays for Future (Gelecek için Cumalar) hareketinin genç aktivistleri tarafından yapılan paylaşımlarda Tonbil’in kendilerine kötü muamelede bulunduğu, mobbing ve psikolojik şiddet uyguladığı belirtildi.
Aktivistler, yaşadıkları sistematik şiddet sonucunda psikolojik sorunlarla karşı karşıya kaldıklarını ve hareketten çekilmek zorunda kaldıklarını belirtti. Gençler tarafından yapılan açıklamaların ardından Tonbil’in başka kurumlarda ve örgütlerde birlikte çalıştığı kadınlardan da açıklama geldi.
İren B. Tarafından yapılan paylaşımda şu ifadeler yer aldı:
Genç iklim aktivistleri geçtiğimiz hafta yaklaşık 3 yıldır tanıdığım ve son iki yıldır da aynı hareket içinde yer aldığım, çeşitli işler yaptığım M. Can Tonbil’in kendilerine mobbing uyguladığı ile ilgili olarak bir açıklama yaptı. Bu konu üzerine Can ile konuştuktan, süreci kendi ağzından (hayretler içinde) dinledikten sonra sessiz kalmanın bir hata olacağını düşündüm. Kendisiyle fikir ayrılığına düşen pek çok kişinin az ya da çok bunları yaşayacağına emin olduğum için bu yazıyı yazmayı bir borç gördüm.
Kullandığı şiddet diline pek çok kez maruz kalmış ve buna bağlı bir depresyon süreci geçirmiş biri olarak bu tweet’i yazıyorum. Gençlerin yaptığı açıklamada söz edilen “kontrol ve karar mekanizmasını kendine ait bir hale getirdiğine’’ ayrıca bu durumu sorgulayanların da üzerinde baskı kurduğuna pek çok defa şahit oldum. Can ile fikir ayrılığı yaşadığınızda şiddet diline ve üslubuna maruz kalabiliyorsunuz.
‘Kendinizi sorgulamanıza yol açıyor’
Bir süre sonra arkanızdan dönen kulisler sonunda oldukça kırpılmış ve çarptırılmış bir hikaye ile baş başa kalıyor, kendinizi ifade edecek bir alan bulmakta zorlanıyorsunuz. Hakimiyet alanı ve manipülasyon yeteneği sayesinde doğru bildiğinizi sorgular hale gelmenize hatta kendi bizzat yaşadığınız olaydan bile şüphe etmenize yol açabiliyor. Bu şekilde üzerinize gelişleri sinmenize ve alandan çekilmenize neden olabiliyor.
Şu zamana kadar taraflı bir konuda sadece kendisini dinlediyseniz karşıyı da dinlemeniz gerektiğini düşünüyorum.
Eymen A. isimli kadın aktivist ise Tonbil ile birlikte çalıştıkları süre içerisinde benzer psikolojik şiddet ile karşılaştığını, çocuklara yönelik tutumundan rahatsız olduğunu belirtti:
Can Tonbil’in şiddet ve baskısına uğrayan insanları birçok yerde birçok kişiden dinlememin yanı sıra ben de buna maruz kalan biri olarak bunca zaman sustuğum için herkesten özür diliyorum. Can Tonbil’ in bana ve çocuklara ne yaptığını sizlerle paylaşacağım. 2018 yılında Can Tonbil’in de içinde olduğu birkaç kişiyle Yokoluş İsyanı (XR Turkey) iklim hareketini kurmuştuk. Dünya için büyük emeklerle hiçbir kazancımız olmadan çalışıyorduk. Böyle masum bir oluşumda iktidarlık kurma çabası ve insanlara baskı kurmasıyla başladı her şey.
‘Çocukların toplantıdan ağlayarak döndüğünü öğrendim’
Herkesin söz söylemeye hakkı olan bu ortamda kendisiyle karşıt düşüncede olan kişilere sözlü şiddet uygulayarak, mobbing yaparak onları bastırdığına çok kez şahit oldum ve elbette ben de bundan nasibimi aldım. Özellikle kadınlara karşı bu tavrının daha fazla olması tesadüf değil. Kendime yapılanlara karşı gelebilecek güce sahiptim. Fakat benim için iplerin koptuğu nokta Can Tonbil’in FFF Türkiye’de genç/çocuk aktivistlere karşı akıl almaz davranışları oldu!
Çocukların arasında bir hiyerarşi oluşturarak FFF’i projelendirdiği bir oyun alanına çevirdi. Birçok çocuk aktivistin ailesinden çocuklarının toplantıdan ağlayarak döndüğünü öğrendim! Birçok çocuk ve ailesinden Can Tonbil’in kendilerine karşı tavırlarından ve söylemlerinden bunalımlı günler geçirdiğine şahit oldum. Bana gelip yaşadıklarını anlattıklarında nasıl bir durum içinde olduklarını o kadar iyi anlıyordum ki Can Tonbil’in “dünya geleceği” yalanına katlanamaz oldum. Bu yüzden ne yazık ki güzel insanlarla kurduğumuz Yokoluş İsyanı’ndan ayrılmak zorunda kaldım.
Kendisiyle daha önce Açık Radyo ve İklim İçin projelerinde çalıştığını ve nişanlı olduklarını belirten Özgecan K. İsimli genç kadın da Can Tonbil ile yaşadıklarını şu sözlerle anlattı:
Bunu yazması çok zor ama kadınlar bana cesaret verdi. Can Tonbil ile ilgili yazdıkları tamamen doğrudur. Ben kendisiyle hem Açık Radyo hem İklim İçin projelerinde çalıştım hem de nişanlıydım. Bugüne kadar bana, aileme (özellikle anneme) ve kariyerime vereceği zararlardan korktuğum için sustum. Evren’in yazdığı gibi beni de üstü kapalı şantaj etti. Yıllarca depresyon ve anksiyete tedavisi gördüm. Hala da çok korkuyorum ama artık bu kabus bitsin istiyorum.
Zamanında ses çıkaracak cesareti bulamadığım için özür dilerim. Ama artık daha fazla sessiz kalamazdım. Yaşadığım şeyler mobbing, duygusal şiddetti. Can Tonbil cinsiyetçi, manipülatif, şiddet eğilimlisi biridir. Dört yıl geçti, artık bu kabus bitsin istiyorum. Kormuyorum demek istiyorum. Korkmuyorum. Ben buradayım. Ben hala mücadele ediyorum. Ben buradayım.
Yapılan açıklamaların ardından Can Tonbil, sosyal medya hesabından bir özür metni yayınladı. Yayınlanan metinde Tonbil, iklim mücadelesi içerisindeki bütün hareketler içerisinden çekildiğini duyurdu:
Yaşanan olaylara ilişkin bir açıklama yayınlayan Yeşil Düşünce Derneği “Son günlerde iklim hareketi içinde yer alan genç ve kadın aktivistlerce kendilerine psikolojik şiddet uyguladığı beyan edilen ve derneğimizin de üyesi olan M. Can Tonbil dün öğleden sonra derneğimiz üyeliğinden istifa etmiştir” ifadelerini kullandı.
Açıklama devamında “Yeşil Düşünce Derneği olarak her türlü şiddet ve zorbalığın tavizsiz olarak karşısında olduğumuzu ve iklim aktivistleriyle dayanışma ve işbirliği içinde, gençler ve kadınlar başta olmak üzere herkes için güvenli eşitlikçi, katılımcı ve şiddetten arınmış bir hareketin büyütülmesi için çalışma taahhüdümüzü bir kez daha duyurmak isteriz” denildi.
Can Tonbil’in bir parçası olduğu Yokoluş İsyanı Türkiye hareketi de bir açıklama yayınlayarak kendisiyle tüm bağlarını sonlandırdıklarını ve bundan sonra aynı ortamda bir arada bulunmayacaklarını açıkladı.
Açıklamada “Bundan sonra kimsenin bizi suskun bırakacak davranışlarına izin vermeyeceğiz” ifadeleri yer aldı.
Eski çalışanları ve İklim Acil programının gönüllü sunucusu Can Tonbil hakkındaki suçlamaların ardından Açık Radyo’da bir açıklama yayınlayarak “Açık Radyo’nun eski çalışanlarından M. Can Tonbil’in 2019 Kasım’dan bu yana gönüllü yapımcısı olduğu İklim Acil programında artık bulunmayacağını duyururuz” dedi.
Açıklamada “Söz konusu fiillerin bir kısmının yeryüzündeki bütün canlıların ve gelecek nesillerin sağkalım mücadelesinde hayati bir öneme sahip iklim hareketi aktivistlerine yönelik gerçekleşmiş olmasından da ayrıca büyük bir rahatsızlık duymaktayız” ifadeleri yer aldı.
