By 
Dünyanın doğal kaynakları hızla tükeniyor. Kendi kendine değil tabii. Başta su, toprak, hava, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere onları, kendilerini yenileme fırsatı bulamadan tüketen biz insanlarız. Dünyanın limiti sınırlı, insanların açgözlülüğü sınırsız. O kadar ki gezegenimizi yiyip bitirdiğimizin pekâlâ bilincinde olsak bile, gidişata seyirci kalıyoruz.
Bir tarafta gözü doymadığı için dünyanın kaynaklarını büyük bir vurdumduymazlıkla talan etmeye devam edenler var, diğer tarafta gözü yemediği için gidişata dur diyemeyenler. Gözü yiyen azınlığın gücü yetmediği sürece, değil çocuklarımıza daha yaşanılası bir dünya bırakmak onlara yaşanılabilir bir dünya bırakıp bırakmayacağımız bile meçhul.
Kendi kuşağımızdan umudu kestiğimizden mi biliyorum, ama gezegenimiz alarm verdikçe çevrecilik, doğayı ve hayvanları korumak, sürdürülebilirlik, iklim krizi gibi doğrudan yetişkinlerin sorumluluk alanına giren konular çocuk kitaplarında giderek daha geniş yer bulmaya başlıyor. Bu elbette iyi, çünkü çocukların, onlara nasıl bir dünya bıraktığımızı öğrenmeye hakkı var. Tıpkı, küçük omuzlarına yıktığımız sorunları sorgulama ve bizden hesap sorma hakları olduğu gibi.
Son hayvanın kürkünü yüzdüğünde…
Çocuklara yönelik “dünyayı hayal etmelerine ve sorgulamalarına yardım edecek kitaplar” yayımlamak üzere Rue du Monde yayınevini kuran Alain Serres’in yazdığı, İtalyan ressam, illüstratör ve fotoğraf sanatçısı Silvia Bonanni’nin resimlediği, Türkçe çevirisi Yapı Kredi Yayınları’ndan (YKY) çıkan Gezegenimizi Yiyip Bitirdiğimizde, adının da açık ettiği gibi epey sert bir kitap. Bir Kızılderili deyişinden hareketle yazılmış kısacık öykünün her cümlesi üç nokta ile bitiyor. Üç noktanın boş bıraktığını ise büyük boy kolajlar dolduruyor.
Eriyen buzul sularında boğulan penguenler; koca koca ağlarda balıklar; sıranın son ağaca geldiği kesilmiş bir orman; çanta, çizme, kürk olarak insanları süsleyen derisi yüzülmüş hayvanlar; trafikte sıkışmış arabalarda burnunu kapatan insanlar; tabağındaki parayı kaşıklamaya çalışan çocuk … Tüm bu çarpıcı olduğu kadar da irrite edici illüstrasyonlar küçük okuru, ilgili sayfalarda yer alan soruların yanıtlarını keşfetmeye teşvik ediyor.
Sahi, son hayvanın kürkünü yüzüp son ağacı kestiğimizde, temiz havayı sonuna kadar tüketip hiç temiz su bırakmadığımızda ne olacak?
Alain Serres.
“Bize kala kala… Para kalacak! İyi de para yenmez ki! Bize kala kala… Altın kalacak! İyi de altın solunmaz ki!” diyen yazar, belli ki korkunç gerçeği çocuk okurdan saklama niyetinde değil. Hayır, durumun vahameti anlaşılsın istiyor. Kitabı sertleştiren ve onu benzerlerinden daha güçlü, daha sahici, daha işlevsel kılan da bu. Dediğim gibi, çocukların, onları nasıl bir dünya beklediğini öğrenmeye hakkı var. Peki, bir yandan gezegenimizi yiyip bitirmeye devam ederken, çocuklarımıza sadece bir enkaz değil, bu enkazı diriltme sorumluluğu da devretmek ne kadar hakça?!
Belli ki yazar, umudu “cepleri yaşam tohumlarıyla tıka basa dolu son bir çocuk”a yüklerken, küçük okurlarına cesaret aşılayarak öykünün (ya da gerçeğin) ağırlığını biraz yumuşatmayı tercih etmiş. Benim de umudum, bu kitabı ebeveynleriyle okuyan çocukların, daha şimdiden duyarlılık geliştirip sorumluluk üstlenmelerinden yana kuşkusuz. Ama, gözlerini tıpkı Bonanni’nin kolajlarındaki kız gibi koca koca açıp, “Hani, yaşam tohumlarım? Onları bana ne zaman vereceksiniz? Nasıl olur da benim için saklamazsınız? Ceplerimi nasıl dolduracağım, şimdi?!” demelerini de bekliyorum, doğrusu…
*
Alain Serres 1956 yılında Biarritz’de doğdu. İlk kitabı 1982 yılında “La Farandole” yayınevi tarafından yayınlandı. Daha sonra çeşitli yayınevlerinden 50’ye yakın kitabı yayınlandı. Serres 1996 yılında çocuklara yönelik, “dünyayı hayal etmelerine ve sorgulamalarına yardım edecek kitaplar” yayımlamak üzere Rue du Monde yayınevini kurdu.
Silvia Bonanni 1972 yılında Milano’da doğan İtalyan ressam, illüstratör ve fotoğraf sanatçısı, Accademia di Belle Arti di Brera’da öğrenim gördü. Resimlediği yirmiden fazla çocuk kitabı birçok dile çevrildi.
Comments