Tanrıkulu’ndan haziran ayı hak ihlalleri raporu

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, “Türkiye’de Haziran Ayı Hak İhlalleri Raporu”nu açıkladı. Rapora göre haziran ayında, yargısız infaz, dur ihtarı ve rastgele ateş açma olaylarında bir, silahlı çatışmalarda 56, sivil çatışmalarda bir, cezaevlerinde iki, sığınmacıların altı, iş cinayetlerinde 188, kadın cinayetlerinde 27 olmak üzere toplamda 281 kişinin yaşam hakkının ihlal edildiği açıklandı:

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre, Haziran’da 188 işçi yaşamını yitirdi. Ölenlerden dördünün kadın, sekizinin çocuk, sekizinin de göçmen/sığınmacı olduğu belirlendi.

116 kişi polis şiddetine maruz kaldı

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun verilerine göre, haziran ayında en az 27 kadın erkekler tarafından öldürüldü. En az 23 kadının ölümünün de kuşkulu olduğu belirlendi.

Haziran ayında üçü çocuk en az 28 kişinin  gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında güvenlik güçlerinin işkencesine maruz kaldığını basına açıkladı, işkence gerekçesiyle suç duyurusunda bulunuldu ve/veya insan hakları örgütlerine başvuruldu.

Haziranda, aralarında HDP’nin “Demokrasi Yürüyüşü” sırasında polis şiddetine maruz kalan milletvekilleri Ayşe Sürücü, Tayyip Temel; Ankara girişinde durdurulan baro başkanları arasında bulunun Bilecik Barosu Başkanvekili Hasan Şahin ve ÖHD Ankara Şubesi Eş Başkanı Şevin Kaya‘nın da olduğu içinde eylem ve gösterilerde de en az 116 kişi polisin/jandarmanın fiziksel şiddetine maruz kaldı.

Gazetecilere tutuklama

Haziran ayında, cezaevlerinde ya da götürüldükleri hastane ve adliyelerde fiziksel şiddete maruz kalan çok sayıda tutuklu ve hükümlüye ilişkin haberler basında ve insan hakları örgütlerinin çalışmalarında yer aldı, en az 31 kişinin fiziksel/psikolojik şiddete maruz kaldığı, sağlık hakkının engellendiği belirlendi.

Bu dönemde en az altı gazeteci (Tele 1 Ankara Temsilcisi İsmail Dükel, Oda TV Ankara Haber Müdürü Müyesser Yıldız, Havadis gazetesi yazarı ve DİSK Emekli-Sen eski Genel Başkanı Veli Beysülen, Zeynel Bulut-Diyarbakır, Ayşe Kara, Hasan Akbaba) gözaltına alındı. En az iki gazeteci (Müyesser Yıldız, Arif Aslan) tutuklandı.

Haziran ayında sosyal medya paylaşımları nedeniyle en az 15 kişi (tiyatro sanatçısı Haldun Açıksözlü) gözaltına alındı. En az 52 kişi hakkında soruşturma açıldı. En az üç kişi (Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu Onursal Başkanı Turgut Öker) hapis/para cezasına mahkûm edildi ya da cezalar onandı. (Canan Kaftancıoğlu)

Vekillere tutuklama

HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven, HDP Diyarbakır Milletvekili Musa Farisoğulları ve CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu’nun milletvekillikleri, haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararlarının 4 Haziran günü TBMM Genel Kurulu’nda okunmasının ardından düşürüldü. Üç milletvekili aynı gün gözaltına alındı ve tutuklandı.

Leyla Güven, avukatlarının yaptığı başvuru üzerine kalan cezası başka bir dosyadan tutuklu kaldığı süreye mahsup edilerek 9 Haziran günü tahliye edildi.

Çoğunluğu HDP, belediye ve kitle örgütlerinin yöneticisi onlarca kişi gözaltına alındı, en az 34 kişi (DİSK Genel-İş Diyarbakır 1 Nolu Şube Başkanı Hasan Hayri Eroğlu, Bağlar Belediyesi Eski Eşbaşkanı Eşref Güler, HDP Eski yöneticisi Hasan Kale) tutuklandı.

Belediye başkanlarına tutuklama

Yedi HDP’li belediye başkanı (Mardin Kızıltepe-Leyla Salman, Artuklu-Sevinç Bozan, Nusaybin-Sara Kaya, Iğdır Halfeli-Hasan Safa, Van İpekyolu-Şehzade Kurt ve Azim Yacan, Şırnak Cizre-Mehmet Zırığ) hapis cezasına mahkûm edildi, üç belediye başkanı (Diyarbakır Sur-Filiz Buluttekin, Şehzade Kurt, Şanlıurfa Suruç-Hatice Çevik) tahliye edildi.
Haziran ayında dört belediye başkanı (Elazığ Karakoçan Sarıcan-Belediye Eşbaşkanları Canan Tağtekin ve Bekir Polat; Batman İkiköprü-Belediye Eşbaşkanları Hatice Taş, Osman Karabulut) gözaltına alındı, iki belediye eşbaşkanı (Hatice Taş, Osman Karabulut) tutuklandı.

Rize’nin Fındıklı ilçesi CHP’li Belediye Başkanı Ercüment Çervatoğlu hakkında İçişleri Bakanlığı tarafından soruşturma açıldı.

Etkinliklere yasak

Haziran Ayında, basın açıklaması, bildiri dağıtma, toplantı ve gösteri gibi en az 109 etkinliğe polisler tarafından müdahale edildi. Müdahalelerde en az 151 kişi (Bilecik Barosu Başkanvekili Hasan Şahin) gözaltına alındı, en az 17 kişi tutuklandı. Ay içinde, en az 17 (çoğunlukla HDP’nin “Demokrasi Yürüyüşü” ve baroların “Savunma Yürüyor” etkinlikleri) etkinlik, basın açıklaması, toplantı, gösteri, festival, tiyatro ya da film gösterimi valilikler, kaymakamlıklar tarafından engellendi, yasaklandı.

Haziran ayında 20 ilde değişik sürelerle tüm eylem ve etkinlikler yasaklandı. Kararlar, HDP’nin “Demokrasi Yürüyüşü” ve baroların çoklu baro sistemine karşı gündeme getirdiği “Savunma Yürüyor” eylemi nedeniyle alındı. Ancak kararlara çoğunlukla koronavirüs ve “İl Hıfzıssıhha Kurulu kararları” gerekçe gösterildi.