By 
İspanya‘daki 15 termik santralden yedisi 30 Haziran’da üretimi durdurdu. Ülkedeki dört termik santralin daha 2021’e kadar kapatılması öngörülüyor.
İspanya Hükümeti’nin kömüre dayalı enerjiden vazgeçme yolunda attığı adımlar neticesinde, ülkede üç yıl içinde elektrik üretiminin karbon yoğunluğu yarıya indi. Ancak en büyük başarısı adil dönüşüm stratejisinde gizli.
2018 yılında iktidara gelen Pedro Sánchez hükümeti, sendikalarla birlikte kömür madenciliğini sonlandırmak ve etkilenen işçilere destek olmak üzere yaptığı anlaşma çerçevesinde yenilenebilir enerji yatırımlarını İspanya’ya çekmede önemli ilerleme kaydetti. Güneş ve rüzgâr enerjisi maliyetlerinin düşmesi ve karbon maliyetinin artması sonucunda kömürlü termik santrallerin kârsız hale gelmesi bunda önemli rol oynadı.
İşçi odağında enerji dönüşümü
Kömüre dayalı bölgelerin dönüşümünü desteklemek, sosyal ve ekonomik değişimi hızlandırmak üzere Adil Dönüşüm Enstitüsü kuruldu. Kurum, benzer zorluklar yaşayan diğer ülkeler için de küresel ölçekte örnek teşkil ediyor. Süreçte öne çıkan başarılar ve çıktılar şöyle:
- Hükümet, elektrik şirketleri ve sendikalar arasındaki anlaşma, santrallerin kapanması sürecinden etkilenen tüm çalışanları korumak üzere tasarlandı. Anlaşma aynı zamanda eğitim kursları ve yoğun emek gereksinimi olan söküm faaliyetleri yoluyla, taşeron işçilere yönelik fırsatlar içeriyor.
- Etkilenen bölgelerde şebekeye erişim: Tasarlanan yenilikçi ihale süreci, yeni yenilenebilir enerji üreten şirketlerin, kamuya ait ve eskiden kömürden elektrik üreten enerji şirketleriyle rekabet etmesini sağlıyor. Örneğin, İspanya’nın kuzeyindeki Aragon şehrinde yer alan şirketler, daha önce 1100 MW’lık bir kömür santralinin bağlı olduğu şebekeye erişim sağlamak için rekabet halindeler ve yaklaşık 1725 MW kurulu güce sahip yenilenebilir enerji projesi sunacaklar. Şebekeye erişim sağlama kararını etkileyen faktörler arasında enerji üretiminin yanı sıra sosyal, çevresel ve istihdama yönelik etmenler yer alıyor. Başka bir deyişle yeni yenilenebilir enerji projeleri ekonomik büyüme sağlıyor. Bu şebeke erişimine yönelik İspanya’nın getirdiği bir yenilik.
- Adil Dönüşüm Anlaşmaları: Etkilenen bölgelerde yer alan işletmeler, sendikalar, kent konseyleri, girişimciler ve yerel bilgiye sahip diğer kurumlardan oluşan başlıca paydaşlar, hükümetin Acil Eylem Planı bünyesinde desteklenmek üzere katılımcı biçimde, iş birliği içerisinde ve tabandan gelen taleple proje başvurusunda bulunmayı planlıyorlar. Bu projelerle adil dönüşümden etkilenecek ve ekonomisi kömüre dayalı bölgelerde alternatif ve sürdürülebilir şekilde ekonomik faaliyet yaratmayı hedefliyorlar. Amaç, sürdürülebilirlik ve yenilikçilik prensiplerine dayalı, santrallerin kapanmasından etkilenen işçiler için yaratılacak istihdamın yanı sıra kadınlar ve gençler için daha fazla fırsat yaratan ve birçok alternatif sunan seçenekler oluşturmaktır.
- Adil Dönüşüm sürecine tahsis edilmiş özel fonlar: 2018 yılından bu yana, madenlerin ve termik santrallerin kapatılmasından etkilenen projeleri ve işçileri desteklemek için yaklaşık 600 milyon Euro ayrıldı. Gelecekte bu fonların ölçeğinin daha da artması öngörülüyor.
300 bin kişiye istihdam sağlanacak
Öte yandan ülkede yenilenebilir enerji hızla gelişiyor. Ülke 2019 yılında kurulu gücüne 6528 MW’lık yenilenebilir enerji ekleyerek, toplam kapasitesini 54.457 MW’a çıkardı. Yenilenebilir enerji kurulu gücünde kırdığı bu rekor ile İspanya, Avrupa’daki fotovoltaik güneş sektöründe en büyük pazar haline geldi. 2030 yılına kadar elektrik sisteminin yüzde 74’ünü yenilenebilir kaynaklardan karşılamayı planlayan İspanya, böylelikle 300 bin yeni istihdam yaratmayı öngörüyor.
‘Kimse arkada bırakılmıyor’
Yenilenebilir enerjinin yaratacağı istihdam, kömür santrallerinin kapatılmasıyla oluşacak iş kaybının birkaç misli üzerinde olacağını belirten İspanya Adil Dönüşüm Enstitüsü Müdürü Laura Martin Murillo şunları söyledi:
Adil Dönüşümü gerçekleştirmenin birçok zorluğu bulunuyor. Ancak Ekolojik Dönüşüm Bakanlığı, İspanya’da kömür santrallerinin kapatılması sonucunda kimsenin arkada bırakılmamasını sağlamak üzere benzeri görülmemiş bir çaba sarf ediyor.
Ribera: Etkilenen bölgelerde yeşil iş fırsatları
İspanya Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Ekolojik Dönüşüm Bakanı Teresa Ribera ise “Hükümet, kömür santrallerinde çalışan işçilerin alternatif gelir kaynaklarına ulaşmasını sağlamak konusunda kararlılık gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Etkilenen bölgelerde yeşil iş fırsatlarının yaratılmasını sağladıklarını belirten Ribera, “Enerji sistemine olan katkıları ile bugünün refahının oluşturulmasına destek sunan toplumsal kesimin enerji geleceğinin parçası olabilmeleri için, bu bölgelerde yeni yenilenebilir enerji projeleri inşa etmek istiyoruz” dedi.
Santral yerine güneş parkı
İspanya‘nın Kastilya ve Leon bölgesinde yer alan Velilla termik santralinin ve Palencia madeninin kapatılması 140 kişinin işini kaybetmesine neden oldu. Ayrıca bölgedeki diğer işlerin sistemik şekilde azalmasına ve bölgede nüfusun azalmasına yol açıyor. Bu durum ülkedeki birçok bölgeyi etkileyen ve ‘boşalan İspanya’ olarak adlandırılan yapısal sorunun bir parçası.
Bununla birlikte Iberdrola‘nın, bölgede 400MW’lık bir güneş parkı kurma lisansı hali hazırda bulunuyor. Güneş parkının, 20.000 evin enerji kullanımı kadar yeşil enerji sağlaması ve İspanya’nın en büyük güneş parklarından biri olması planlanıyor. Güneş parkının inşası ve bakımında 1000’den fazla istihdam yaratılması bekleniyor. Gerçekleştirilecek 285 milyon Euro’luk yatırımın yerel ölçekte faaliyet gösteren alt yüklenicileri önceliklendirmesi planlanıyor.
Kısa vadeli projelere destek
İspanya Adil Dönüşüm Enstitüsü diğer projeleri de destekliyor:
- Finansman sağlanan projeler arasında organik un üretecek bir un değirmeni, yeni bir et işleme tesisi ve yaşlı bakımı amacıyla bir köyün yeniden yapılandırılması yer alıyor.
- Bölgedeki doğal parklarda, belediyelerin enerji verimliliğini artırma ve su arıtma projelerine kısa vadeli destekler sunuluyor.
Iberdrola aynı zamanda aşağıda belirtilen katkıları sunuyor:
- Kül, cüruf ve alçının inşaat malzemeleri elde etmek için geri dönüştürülmesi ve işlenmesi için inşa edilecek atık geri kazanım tesisi, yaklaşık 15 uzun dönemli istihdam yaratacak.
- Bölgedeki girişimcileri ve girişimleri destekleyecek ve onlara fon sağlayacak vatandaşlar için bir yenilik platformu oluşturacak.
Leon’da istihdamda artış
Yüksek seviyede olan işsizliğin ve hızla yaşlanan bir nüfusun olduğu Leon’da, Compostilla termik santralinin kapatılmasından yaklaşık 300 kişi etkileniyor.
Ancak, merkezi hükümet ve enerji şirketi Endesa arasında imzalanan Enerji Dönüşümü Anlaşması’yla doğrudan istihdamın tamamı garanti altına alınıyor. Bunun yanı Anlaşma’yla, destek sağlayan sektörlerdeki işçilere öncelik verilerek bu kişilerin önümüzdeki 4 ila 6 yıl için yaklaşık 130-200 işçi gereksinimi olan santral söküm faaliyetlerinde çalışmaları öngörülüyor.
Farklı iş kolları desteklenecek
Endesa aynı zamanda önümüzdeki 5 yıl içinde 700 MW kurulu güçte yeni yenilenebilir enerji projesi geliştiriyor. Bu santrallerin inşası sırasında 2 bin 900 adet, işletme ve bakım süreçlerinde 55 adet yeni iş öngörülüyor. Endesa’nın Futur-e Planı, 600 milyon Euro’luk yatırım ile, ekonomik yenilenme kapsamında yöredeki iş planlarını da destekleyecek.
Enstitü istihdamın artışını sağlamak amacıyla Chestnut teknoloji merkezi, atık su arıtma tesisi, sanayi bölgesinin genişletilmesi, yaşlı bakım evi, ortaokul, havuz gibi ek projeleri de destekleyeceğini duyurdu. Bunun için 795 bin Euro para ayrıldı.
Comments