By 
BBC’den Matt McGrath‘ın makalesi, Yeşil Gazete için Ada Başer tarafından çevrilmiştir.
*
Bilim insanlarına göre, batı ABD, tarihinde kaydedilmiş en kötü kuraklığı yaşıyor. Araştırmacılara göre, 2000 yılında başlayan ve hala devam eden bu mega kuraklık, doğal olarak oluşan bir olay. Ancak hava sıcaklığının artmasıyla değişen küresel iklim, bu durumu daha ciddi bir hale getiriyor.
Bazı araştırmacılar ise daha ölçülü davranarak, o bölgede gerçek bir mega kuraklıktan söz edebilmek için henüz çok erken diye düşünüyorlar.
Büyük kuraklık tam olarak nedir?
Yeni makalenin yazarlarına göre, Kuzey Amerika‘daki mega kuraklık 19 ve 20’inci yüzyıllarda yaşanan kuraklıktan çok daha ciddi ve onlarca yıl sürecek dönemler halinde yaşanacak bir olay anlamına geliyor.
Yazarlara göre, 800’den 2018’e kadar olan zaman diliminde, batı ABD’de 40 civarında kuraklık dönemi yaşandı. Bunların arasında, sadece dört tanesi mega kuraklık kriterine giriyor. Biri 800’lu yıllarının sonunda, bir diğeri 1100’lu yılların ortasında, diğer ikisi 1200’lerde ve 1500 yıllarının sonunda olan mega kuraklıklardı.
Geçmişteki kuraklık şartları nasıl biliniyor?
Yeni araştırmanın temeli, son 1200 yılın ağaç halka kayıtlarının kullanıldığı toprak nem bilgisine dayanıyor. Araştırmacı grup, incelemelerine destekleyici kanıt olarak, normalde ıslak nehir yataklarında büyüyen orta çağdan kalma ağaç kütüklerini, 13’üncü yüzyıl kuraklığı ortasında terk edilen yerleşim yerlerini ve göllerdeki söndürülmesi güç orman yangınlarından arta kalan tortuları kullandı.
Batı ABD’de yüzyıllar boyunca toprak nemini gösteren bir grafik. Alttaki mavi çizgi, ortalama toprak nemini göstermektedir 2000-2018.
Geçmişte 19 yıl süren en etkin kuraklıkları, 2000-2018 arasındaki toprak nem bilgisi ile karşılaştırılan ekip, şu andaki dönemin, kayıtlara geçen en kötü dört mega kuraklığın üçünden çok daha beter olduğunu keşfetti. 1575’den 1603’a kadar süren dördüncü mega kuraklık, hala kayıtlardaki en kötü kuraklık, ama şu an yaşanan ile aralarındaki fark çok az.
New York’taki Columbia Üniversitesi‘nde görev yapan baş yazar Dr. Park William‘ın aktardığına göre, bu kuraklığın ilk 20 yılı, tüm mega kuraklıkların ilk 20 yılına benziyor: “Aslına bakarsak, en şiddetli mega kuraklıkların en kötü 20 yılıyla da benzeşiyor.”
Doğal bir olay mı, fail iklim değişikliği mi?
Yazarlar, şu anki kuraklık durumunun şüphesiz ki doğal bir olay olduğunu ancak iklim değişimi yüzünden çok daha etkili yaşadığını söylüyorlar. Tüm bunlardaki en kritik olay, olağan dışı El Niño/La Niña hava durumu gibi görünüyor.
Dr. Williams, “Bizim birçok kanıttan anladığımıza göre, tropik Pasifik Okyanusu‘ndaki La Niña gibi kasırgaların etkisiyle güneybatı Amerika ve kuzey Meksika kuru şartlar yaşıyor. Ve biz son 20 yılda bunu görüyoruz” diyor.
Mead Gölü son kuraklıkta su seviyelerinde büyük düşüş yaşandı.
Ancak iklim değişikliğinin şu anda yaşanan kuraklığı güçlendirdiği de bir gerçek. Yazarlara göre, batı ABD’de 2000’den beri sıcaklık 1,2 derece arttı. Isınan hava daha fazla nem tutuyor, ve bu durum topraktaki nemi azaltıyor. Araştırmacılara göre, iklim değişikliği, şu andaki olayın hızının ve şiddetinin yarısına sebep oluyor.
Columbia Üniversitesi ve NASA’nın Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü‘nden eş yazar Benjamin Cook, “Bunun şimdiye kadarki en kötü kuraklık olup olmadığı önemli değil. Önemli olan, iklim değişikliği yüzünden olması beklenenden çok daha beter bir duruma gelmiş olması” diye konuşuyor.
Mega kuraklığın etkileri
Yazarlar bölgedeki Powell ve Mead gölleri gibi iki önemli su kaynağının, bu kuraklıkta önemli ölçüde küçüldüğünü söylüyorlar. Tüm bölgede kontrol edilemeyen yangınlar görülüyor. Dr. Williams’a göre, “40 yıl öncesiyle karşılaştırıldığında, her yıl yaşanan orman yangınlarının oranı 10 kat arttı.”
ABD’de son yıllarda orman yangından etkilenen araziler giderek çoğalıyor. Kuraklığın etkisini azaltan etken, yeraltı su tabakalarıdır. Bu sular, tarımı desteklemek için giderek daha çok kullanılıyor. Kuraklık uzadıkça, insanların yeraltı su kaynaklarına ulaşabilmek için daha derin kazmaları gerekecek, fakat bu kaynakların yeniden dolması çok daha uzun zaman alacak.
Tanım tartışmalı olsa da su problemi büyüyor
Bilim insanları arasında mega kuraklık olduğuna dair ortak bir görüş olduğunu söyleyebilir miyiz? Hayır. Yeni araştırma, mega kuraklığın tanımı açısından oldukça çekişmeli. Bazı bilim insanları mega kuraklıktan bahsetmek için daha çok erken diyorlar. Ama mega kuraklık hakkında aynı düşüncede olmayanlar bile bu bölgede ciddi su problemi olduğunu kabul ediyor ve büyük ihtimalle gelecekte daha kötü olacak.
ABD Atmosferik Araştırmalar Ulusal Merkezi‘nde (NCAR) çalışan bilim insanı Dr. Angeline Pendergrass, “Batı ABD herhangi bir kuraklığın eşiğinde olsun olmasın şu bir gerçek ki, su önemli bir yaşam kaynağı ve içinde bulunduğumuz yüzyılda yağışların uzun süreli azlığı özellikle bölgede büyük tehlike oluşturuyor” görüşünde: “Ve iklim değişikliği bu olayı daha iyileştirmeyecek – doğrusunu söylemek gerekirse, büyük ihtimalle daha kötü yapacak.”
Bu çalışma “Science” dergisinde yayınlanmıştır.
Comments