SağlıkKoronavirüs SalgınıKöşe YazılarıManşetYazarlar

Portekiz’den Covid-19 notları: OHAL’i bahane eden yok – Meryem Dutoğlu*

0

Portekiz – 2 Mart günü ülkede ilk iki vaka tespit edildi. Bu kişilerin nereden geldikleri ve hangi şehirlerde bulundukları en baştan itibaren kamuoyu ile paylaşıldı. İlk vakalar ile ilk önlemler de başladı. 10 Mart’ta ülke genelinde 41 vaka varken Lizbon Belediyesi, kendisine bağlı tüm müze, tiyatro ve kütüphaneleri kapattı. 12 Mart günü ülkede en yüksek seviye alarm durumu ilan edildi. Bütün okullar kapatıldı. 12 yaş altı çocukları olduğu için evde kalması gereken ebeveynlere maaşlarının %66sının ödeneceği açıklandı. Cruise gemilerinin yolcu indirmesi liman idaresince yasaklandı.

13 Mart Cuma günü şehir merkezinde hala kalabalık turist grupları vardı. O günden itibaren bütün müzeler ve kültürel aktiviteler durduruldu. 16 Mart günü ilk ölüm gerçekleşti. Tek komşu İspanya ile kara sınırı kapatıldı. Özel hastaneler sisteme entegre edilerek Covid-19 vakası kabul edilmesinin önü açıldı. 18 Mart’ta 642 vaka varken, ülke tarihinde ilk kez olağanüstü hal ilan edildi. OHAL nedeniyle getirilen kısıtlamaların demokrasiyi askıya almak demek olmadığı, yaşama hakkı, vatandaşlık hakları, ifade özgürlüğü ve bilgi edinme hakkı vb gibi haklara halel gelmeyeceği üstüne basa basa belirtildi.

Resmi olarak sokağa çıkma yasağı ilan edilmedi ancak temel ihtiyaçlar haricinde sokağa çıkılmaması gerektiği duyuruldu. Market ve eczane dışında kalan  her türlü dükkan ikinci bir emre kadar kapatıldı. Paket servis olmak koşuluyla bazı küçük kafeler, kasap ve fırın ve pastane gibi dükkanlardan  az sayıda açık olanlar var. Açık olan bu dükkanlarda içeri girmeden kapı önünden paket servis alabiliyorsunuz. Marketlerde ve eczanelerde ise sosyal mesafelendirme kuralı getirildi. Bu alanlarda aynı anda kaç kişinin bulunabileceği metrekare başına hesaplanarak girişlere asıldı.

Toplu taşıma ücretsiz

Evden çalışma imkanı olmayanların işe gitmeye devam ediyor. Otobüs, metro ve her türlü toplu taşıma aracı, bilet işlemleri sebebiyle  oluşacak teması engellemek için ücretsiz oldu. Kimse bunu suistimal edip gezmeye gitmek için binmiyor. Otobüslerde sürücü ile yolcu arasında teması engellemek için yalnızca arka kapıyı kullanma zorunluluğu, “inecek var” butonuna basılmaması için ise otobüslerin bütün duraklarda durması zorunluluğu getirildi. Maaşlı çalışanlar, serbest çalışanlar ve iş verenlere farklı miktarlarda olmak üzere ekonomik yardım paketi açıklandı. Bu ödemelerden yararlanan şirket işten çıkarma yapamıyor. Sosyal demokrat hükümet bu yardım programı yüzünden eleştiriliyor, çünkü yapılacak maddi yardımların paskalya tatilini kapsamayacağı açıklandı.

Fotoğraflar: Peter Houle.

Portekiz’de toplam vaka sayısı 30 Mart itibari ile 6408. Bu vakalardan 571’i hastanede tedavi görüyor. Porto, 941 vaka ile şu anda en çok vakanın görüldüğü bölge. Ardından ise 633 vaka ile başkent Lizbon geliyor. Dikkat çeken bir nokta ise tüm vakaların 853’ü sağlık çalışanı. Bu da sağlık çalışanlarının korunmasında eksiklikler olduğuna işaret. 10 milyon nüfuslu ülkede şu anda günlük yapılan test sayısı günlük 5000 civarında. 30 Mart Pazartesi itibari ile az sayıda da olsa evde test hizmeti de başladı.  Sağlık bakanlığı ve Kızılhaç’ın ortak yürüttüğü bu hizmet ile  mobil ekipler acil ve öncelikli olduğu belirlenen kişilere evde test yapılıyor. Böylece  tespit edilen vakaların kimse ile temas kurmadan izole edilmesi hedefleniyor.

Evde test uygulamasının nasıl ilerleyeceğini, test kapasinin vaad edildiği gibi artırılıp artırılmayacağını önümüzdeki günlerde belli olacak. Bunun dışındaki diğer bir gelişme de göçmenleri ilgilendiren bir karar oldu. Oturum iznini henüz almamış, başvuru sonucu bekleyen bütün göçmenlerin sağlık hizmetlerinden eşit şekilde yararlanacağı açıklandı.

Grafik: Financial Times

Yukarıdaki grafikte 100. vaka’dan itibaren 1000, 10000 ve 50000. Vakalara kaç günde ulaşıldığını gösteriyor. Eğri ne kadar dikse, artış o kadar hızlı demek. Portekiz’de kriz yönetimi, alınan önlemler , maddi yardımların yeterliği detaylı bir şekilde değerlendirilebilir. Hem artıları hem eksileri elbette vardır. En azından OHAL’i kötüye kullanmayan bir hükümet var. Benim kanaatim artış hızı bakımından aşağıdaki grafikte görüldüğü üzere diğer ülkelerle karşılaştırıldığında  durum fena değil. Aynı grafikte görüldüğü üzere maalesef Türkiye’de şu anda çok hızlı bir artış var gibi görünüyor.

Portekiz’de Sağlık Bakanı ve sağlık genel müdürlüğü başta olmak üzere ilgili otoriteler tüm süreci şeffaf bir şekilde ilk andan beri halk ile paylaşılıyor. Portekiz Sağlık Genel Müdürlüğü’nün açıklamasına göre salgının pik noktasının mayıs ayından önce olması beklenmiyor.  Ankara’daki bazı yetkililerin tehlikeli ve yanıltıcı bir şekilde yaptığı gibi salgın hızının yavaşladığına “inanıldığı” iddia edilmiyor.

(*) Siyaset Bilimci, Lizbon Üniversitesi, @DtglMeryem

More in Sağlık

You may also like

Comments

Comments are closed.