By 
Mercan resifleri doğal bir biyoçeşitlilik harikası ve okyanus ekosistemlerinin önemli bir parçası. Büyük Set Resifi ise gezegendeki en büyük yaşam yapısı ve uzaydan tespit edilebilen tek canlı organizma. Zengin biyolojik çeşitliliği nedeniyle resif, UNESCO tarafından bir Dünya Mirası alanı olarak adlandırıldı.
İngiltere, Hollanda ve İsviçre‘nin toplam alanlarından daha büyük bir alan kaplayan Büyük Set Resifi başka hiçbir yerde bulamayacağınız, gezegenin başka hiçbir yerine benzemeyen bir harikalar diyarı. Ancak iklim değişikliği varlıklarına karşı büyük bir tehdit oluşturuyor. Isınan sular, sıcak okyanus akıntılarının sebep olduğu ısı stresi ile okyanus asitlenmesi sebepleriyle resif şu anda beş yıl içerisinde üçüncü kez ağartma yaşıyor.
Türler yok olma tehlikesinde
Olağanüstü ekosistemi ve sayısız deniz yaşamı göz önüne alındığında resifi korumak en önemli gerekliliklerden biri haline geldi. Son yıllarda, mercanları koruma çabaları, bin 500 balık türünün, 200’den fazla kuş türünün ve 30 tür balina ve yunusun geleceğini güvence altına almaya başladı.
Afrika “büyük beş” diye adlandırdığı hayvanları öne sürerken, Büyük Set Resifi için de “büyük sekiz” var: kaplumbağalar, manta vatozları, köpekbalıklar ve balinalar, palyaço balığı, patates morbası, dev istiridye ve Maori Wrasse.
400 mercan türü, bin 500 balık türü ve 4 bin yumuşakça türü ile dünyanın en büyük mercan kayalığı koleksiyonunu içeren resif, deniz ineği (dugong) ve büyük yeşil kaplumbağa gibi türlere ait habitatların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalması nedeniyle bilimsel açıdan da büyük ilgi görüyor.
Manta Vatozu
Isınan sular mercanların ağarmasına yol açıyor
Bilim insanları yaptıkları araştırmalar sonucunda iklim değişikliğinin dünya çapında mercan resiflerinin ağarmasına ve ölmesine neden olduğunu söylüyor. BM daha önce dünyanın sanayi öncesi seviyelerin 2 santigrat dereceye ulaşması durumunda resifin yüzde 99’undan fazlasının öleceği konusunda uyarmıştı.
Dünya genelinde mercan kayalıkları ölüyor ve iklim değişikliği dünyanın okyanuslarını ısıttığı için mercan ağartma olayları daha yaygın hale geliyor. Daha fazla ısınan sular mercan ağartmasının bir nedeni. Karbondioksit emisyonları, okyanus sularında karbon dioksit çözünüp karbonik aside dönüştüğünde meydana gelen işleme okyanus asitlenmesi deniyor ve bu da mercan ağarmasının sebeplerinden.
Üçüncü ağartma şu anda yaşanıyor
El Niño genellikle Avustralya genelinde daha az yağış anlamına geliyor bu da çevredeki okyanusun kuru, güneşli ve sıcak gökyüzü altında ısındığı anlamında. El Niño ne yazık ki mercanlarda ağartma etkinlikleri için elverişli.
Bu özel ağartma olayının El Niño’nun Avustralya yakınlarında normalden daha kuru ve daha sıcak koşullara yol açmasına yardımcı olan bir çeşitlemesi ile ortaya çıkmış olabileceği yönünde yorum yapan bilim insanları da mevcut.
Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi‘nin bir raporuna göre, Avustralya’daki Büyük Set Resifi ısı stresi nedeniyle yeni bir yaygın ağartma olayının başlangıcında görünüyor. Okyanus sıcaklıklarının neden olduğu ısı stresinin Mart ortasından sonuna kadar zirve yapması bekleniyor.
Ağartmadan kurtulma 15 ile 25 yıl alıyor
Büyük Set Resifi, 2016 ve 2017 yıllarında da toplu ağartma olayları yaşadı. Bu iki olay, kısa aralarla olması nedeniyle de dikkate değerdi ve resifin yüzde 50’sine zarar vermişti. Art arda ağartma olayları ekosistemin iyileşmesini engelliyor. 2020 yılının başına kadar resifin kendini yenileme durumuna geçmesi bekleniyordu. Ancak şu anda resif, üçüncü bir ağartma riski ile karşı karşıya.
Ağartma, bir mercanın öleceği anlamına gelmiyor ama daha yüksek bir ölüm riskine sokuyor. UNESCO‘ya göre, mercan resiflerinin bir ağartma olayından kurtulması 15 ile 25 yıl sürüyor. Yani, ağartma olayları geri kazanım sürecini geri dönülmez bir şekilde rayından çıkarabilir.
Yüzyıl sonunda zarar yıllık 500 milyar doları bulabilir
Büyük Set Resifi, Avustralya ekonomisinde 50 milyar doların üzerinde bir değere sahip ve ülke, geçtiğimiz yılın sonlarında meydana gelen yaygın orman yangınları da dahil olmak üzere, iklim değişikliğine bağlı diğer felaketlerden muzdarip.
Dünya çapında UNESCO, iklim değişikliğine bağlı mercan resiflerinin kaybının 2100 yılına kadar her yıl 500 milyar dolar zarara sokabileceğini ve günlük geçim kaynakları için resiflere güvenen insanların en zor durumda olanlar arasında olduğunu tahmin ediyor.
Bugün iklim krizinin yarattığı felaketlerden etkilenenleri de göz ardı edersek, bu felaketlerin bizim başımıza gelmeyeceğini söylemek daha da zorlaşıyor. Çünkü dünyanın en büyük canlısı olarak varsayılan ve karbon yakalama açısından büyük bir kapasiteye sahip Büyük Set Resifi de ölürse, emisyonlar tahminlerin üzerinde yükselecek. Bu yüzden de şu soruları sormak önem kazanıyor:
Sonrası mı?
Ya şimdi?
Comments