Dış Köşe

Barcelona’da bir mahalle direnişinin güçlü kazanımı: Can Batlló – Oya Ocak

0

Can Batlló Sant Mahallesi’nin güçlü bir kazanımı; benim için ise özgürlükçü, eşitlikçi, dayanışmacı, duyarlı ve saygılı tüm fikirlerin pratiğe dönüşerek ete kemiğe bürünmüş hali. Eğer olur da yolunuz Can Batlló’ya düşerse attığınız her adımda, pratiğe dökülen bu mücadelenin büyük bir kararlılıkla nasıl sağlam ve güçlü büyüdüğüne hayretle ve heyecanla tanık olacaksınız.

Can Batlló bizim dünümüz, bugünümüz, en çokta geleceğimiz” (Marta, Sant Mahalle sakini)

Şimdi size, ezber bozan bir mahalle dayanışmasının ötesinde muazzam bir dayanışma ve direniş sergileyen Barselona’nın güçlü, bir o kadar da kararlı bir mahallesini ve bu mahallenin kalbi, mahalle sakinlerinin ise gözbebeği olan Can Batlló’yu anlatacağım (1).

Can Batlló, 1880 yılında Barselona’nın Sant Mahallesi’nde 14 hektarlık bir dokuma fabrikası olarak Juan Batlló tarafından kurulmuş. 1964 yılında İspanya’da gerçekleşen tekstil kriziyle birlikte bin 500’den fazla işçinin çalıştığı bu devasa alanda üretim durdurulmuş ve kısa bir süre içerisinde iş adamı Munoz Ramonet’e satılmış. Ramonet tarafında satın alınan fabrika, içerisinde 700 adet atölye ve depo bulunan sanayi sitesine çevrilerek küçük sanayicilere kiralanmış. 1976 yılında ise büyükşehir genel planıyla birlikte kentsel dönüşüm projesi kapsamında içerisinde sosyal konutların da yer alacağı bir yeşil alan olması kararlaştırılmış. Yaşanan konut krizinden sonra ise mevcut fabrika alanı, 40 yıl boyunca hiçbir aktivite gösterilmeden atıl halde bekletilmiş (2).

TİC TAC ayarlanmış saat: CAN BATLLÓ mahalle içindir

2009 yılında Sant Mahalle sakinleri tarafından oluşturulan Can Batlló Mahallenindir Platformu, atıl durumda bulunan bu alanın mahalle için, mahallenin yararına yeşil alan ve çeşitli aktivitelerin gerçekleştirileceği bir sosyal yaşam alanına çevrilmesi gerekçesiyle çeşitli görüşmeler başlatıyor fakat sonuç alamıyor. İstediği sonucu alamayan platform, 2009 yılının sonuna doğru belediyeye “Eğer iş makineleri Can Batlló’ya girmezse biz gireceğiz ve ihtiyacımız olan alanı inşa edeceğiz’’ şeklinde bir ültimatom vererek düzenli görüşmeler gerçekleştiriyor. Tüm bu görüşmelerin sonucunda ise 2010 yılının Ocak ayında yani tam 34 yıl sonra TİC TAC protesto hareketini başlatıyorlar. TİC TAC, Can Batlló platformunun belirlemiş olduğu bir geri sayım protesto hareketi. Hareket, yeşil alan taleplerinin gerçekleşmemesi durumunda 11 Haziran 2011 yılında alanı işgal edeceğini söylüyor. Ve geri sayım başlıyor (3).

Mahalle sakinlerinin güçlü iradesi ve kararlılığı karşısında belirtilen işgal tarihinden (11 Haziran 2011) bir gün önce dönemin belediye başkanı, Can Batlló’nun anahtarını mahalle sakinlerine vererek içeri girmelerine izin veriyor ve 4.7 hektarlık alan Sant Mahalle sakinlerinin oluyor. Bu durum Can Batlló’nun fiziki olarak olmasa da güçlü ve sistematik bir irade ile mahalle sakinleri tarafından işgal edildiğini kanıtlıyor. Görüşme yaptığım Can Batlló’nun üyelerinden biri olan Dia “14 hektarlık alanın işgal edilmesi zaten imkansız! Bunu devlet ve polis çok iyi biliyor, biz de çok iyi biliyoruz. Bir kere bu alanın işgal edildikten sonra güvenliğinin sağlanması bile imkânsız. Bu yüzden bu güçlü bir irade kazanımı’’ diyor.

Xavi ise “Bu aşamada irademiz ve bütünlükçü hareketimiz çok önemliydi. Planlama aşamasından karar alma aşamasına bütün süreçlerde sürekli yatay kararlar aldık. Mahallede bulunan göçmen ve mültecilerin de bu aşamadaki katılımları çok önemliydi. Çünkü ortak hedeflerimiz var; mahallemizdeki yaşam kalitesini arttırmak ve sosyoekonomik olarak güçlenmek.” diyor.

Bir mahalle direnişinin kazanımı aynı zamanda dönüşüm ve kolektif üretim sürecinin başlangıcı 

Zorlu, kararlı ve müşterek bir mahalle direnişinin kazanımıyla beraber kültürel, sosyal aynı zamanda ekonomik dönüşümü de görebileceğiniz Can Batlló içerisinde; mutfak atölyesi, sanat atölyesi, marangoz atölyesi, bira kooperatifi, doğal sebze ve meyve kooperatifi, Coópolis, sekreterya, kütüphane, arşiv, kitap basım atölyesi, tırmanma alanı, toplantı ve konser alanı, jimnastik ve akrobasi alanı, çocuklar için oyun alanı, mahalle sakinleri için küçük bir komün bahçe ve köpekler için yürüyüş alanı var. Her platformun kendine ait komisyonları var. Öz yönetimin hakim olduğu bu platformlarda kararlar dikey değil, yatay olarak alınıyor. Dönüşüm sadece sosyal olarak değil, ekonomik olarak da yapılıyor. Örneğin, ihtiyacınız olan bir sandalyeyi yapmak istediğinizde Can Batlló içerisinde bulunan marangoz atölyesine giderek hem yardım alıyorsunuz hem zanaat öğreniyor hem de kendi sandalyenizi yapmış oluyorsunuz.

Sanatsal aktiviteler için ise sanat atölyesine gidiyorsunuz. Can Batlló’nun sekizinci yaş gününe davet edildiğimde kutlama flamalarını hep beraber yapmıştık. Biz flamalarını yaparken başka bir mahalle sakini hemen yan tarafta devasa bir tabloyu boyamakla meşguldü. Alt katta ise Can Batlló için yeni model tişörtler üretiliyordu. Atölye içerisinde kolektif olarak üretilen tişörtler ve bez çantalar piyasa fiyatının altında bir fiyatla barda satılıyor. Bar, Can Batlló için çok önemli bir yere sahip. Günlük temizlik atölye ve kooperatifler tarafından kolektif bir biçimde dönüşümlü olarak yapılıyor, çalışanlar eşit işe eşit ücret alıyor, kahveler dayanışma için Zapatistalardan, bira Can Batlló içerisinde bulunan bira kooperatifinden alınıyor. Çeşitli toplantılar, konserler, kültürel ve sanatsal aktivitelerin ücretsiz olarak yapıldığı bar için “Buraya bar demek haksızlık olur, burası bizim ilk göz ağrımız, sohbet ve miting alanı. Kuşaktan kuşağa deneyimlerin, devrim hikayelerinin aktarıldığı özlem giderme alanı diyelim’’ diyor Marco. Sohbet sırasında bebeğiyle beraber bara gelen bir mahalle sakini ile yeni açılacak olan dans atölyesi ve kooperatifler üzerine sohbet ettik.

Eğer kooperatif kurmak istiyorsanız ya da kooperatifler hakkında bilgi almak istiyorsanız veya halihazırda bir kooperatifiniz var ve sorun yaşıyorsanız bunun için de Can Batllo’nun ilk tohumu dedikleri kooperatifler arası ilişki ağının ana arteri olan Coópolis var. ‘’Coópolis’i anlamak için önce Can Batlló’nun tarihini bilmek lazım’’ diyor Tatiana, sonra ekliyor “Kooperatifler gerçekte sosyalliğe dönüşmüyorsa ve birbirine yardım etmiyorsa kapitalizme karşı bir alternatif modelden, bir dayanışma ekonomisinden bahsedemeyiz. Coópolis benim için bir rüya ve yapılan gerçeklik. Çünkü ben bir hayal kurdum ve şu an hayalimi gerçekleştiriyorum. Benim için Coópolis, insanlara rüyalarını gerçekleştirmek için bir gerçeklik penceresi açıyor”.

Evet, Can Batlló güçlü bir mahalle direnişinin kazanımı, aynı zamanda gücünü kendi içerisinde bulunan meclislerinden alan devasa bir mekanizma. Ve bu mekanizma dikey değil, yatay kararların alındığı, her bireyin eşit söz hakkının olduğu, belirli bir fikrin dayatılmadığı, herkesin birbirine saygı duyduğu, dayatmacı değil, ikna ederek/olarak ortak fikir paydasında buluşmayı odağına alan bir yapıdan oluşuyor. Can Batlló aynı zamanda LGBT+ bireyleri ve göçmenleri de destekliyor. Uzun uzun sohbet ettiğim Manuel “Ben Can Batlló’yu göçmenler olmadan LGBT+ olmadan düşünemiyorum. Çünkü her birimiz Can Batlló’ya farklı bir renk vererek onu güçlü bir ahenge dönüştürüyoruz. Burayı hep beraber dönüştürdük, hep beraber güzelleştiriyoruz aksi halde çok soğuk ve sevimsiz olurdu.’’ diyerek gülüyor.

Geçtiğimiz haziran ayında mültecilerle dayanışma haftası düzenleyen Can Batlló’da Tigernut filminin açık hava gösterimini izledikten sonra hep birlikte yemek yedik. Can Batlló Sant Mahallesi’nin güçlü bir kazanımı; benim için ise özgürlükçü, eşitlikçi, dayanışmacı, duyarlı ve saygılı tüm fikirlerin pratiğe dönüşerek ete kemiğe bürünmüş hali. Eğer olur da yolunuz Can Batlló’ya düşerse attığınız her adımda, pratiğe dökülen bu mücadelenin büyük bir kararlılıkla nasıl sağlam ve güçlü büyüdüğüne hayretle ve heyecanla tanık olacaksınız.

(1) Mart ve haziran aylarında yüksek lisans tez çalışmam için çeşitli incelemelerde bulunduğum Can Batlló ve Coópolis ile ilgili detay için: https://www.canbatllo.org/ https://bcn.coop/

(2)  Can Batlló’nun tarihi Sant Mahalle sakinleri ve Coópolis ekibi ile yapmış olduğum sohbetlerin derlenmesiyle yazılmıştır.

(3) Coópolis aktivistinin aktarımı

(Gazete Duvar’dan alınmıştır.)

More in Dış Köşe

You may also like

Comments

Comments are closed.