By 
Dünyanın en önemli sosyal bilimcilerinden biri olan ABD’li Immanuel Wallerstein 89 yaşında hayatını kaybetti.
Dünya sistemleri analizi ve merkez-çevre teorisi ile bilinen sosyolog Immanuel Wallerstein 89 yaşında yaşama veda etti. Wallerstein, bilim hayatı boyunca Tarihsel Kapitalizm, Bildiğimiz Dünyanın Sonu, Liberalizmin Sonu gibi önemli çalışmalarıyla dünya sosyal bilim literatüründe hatırı sayılır bir yer elde etti.
Wallerstein, Columbia Üniversitesi’nden 1951 yılında lisans, 1959 yılında doktora diploması aldı. Aynı üniversitenin Sosyoloji Bölümü’nde öğretim üyesi oldu. 1955-1970 döneminde başlıca araştırma alanı Afrika’ydı. 1961’de Africa: the Politics of Independence adlı çalışması, 1967’de ise Africa: the Politics of Unity adlı çalışması yayımlandı.
1968 yılında Columbia Üniversitesi’ndeki reform hareketine etkin bir biçimde katıldı. 1971 yılında Montreal’de McGill Üniversitesi’nde görev aldı.
1976’dan sonra New York eyaletindeki Binghamton Üniversitesi‘nde sosyoloji profesörlüğü yaptı ve Fernand Braudel Ekonomi, Tarihsel Sistemler ve Uygarlık Araştırmaları Merkezi’nin müdürlüğünü yürüttü.
Temel yapıtı niteliğindeki Modern Dünya Sistemi adlı kitabını üç cilt halinde 1974, 1980 ve 1989 yıllarında yayımladı. “Dünya sistemleri analizi” olarak bilinen bu anlayış ve çalışma tarzı mevcut kapitalizm analizlerine geniş bir bakış açısı ve tarihsellik boyutu getirdi.
1994-98 tarihleri arasında Uluslararası Sosyoloji Derneği başkanlığını yapan yazarın Türkçedeki eserleri şunlar:
Jeopolitik ve Jeokültür (İz, 1993), Sosyal Bilimleri Düşünmemek (Avesta, 1999), Geçiş Çağı, Dünya Sisteminin Yörüngesi, 1945-2025 (Hopkins ile birlikte, Avesta, 2000), Güncel Yorumlar (Aram, 2001), Ütopistik ya da 21. Yüzyılın Tarihsel Seçimleri (Avesta, 2001), Dünya Sistemleri Analizi: Bir Giriş (Aram, 2004), Modern Dünya Sistemi 1, 2 (Bakış, 2004, 2005), Avrupa Evrenselciliği (Aram, 2007).
500’üncü yorum: Bu bir son; bu bir başlangıç
Wallerstein, son yazısını kişisel blogunda 1 Temmuz 2019 günü yayınlamıştı. Tanınmış sosyologun“Bu bir son; bu bir başlangıç” başlıklı son makalesi şöyle:.
“İlk yorumum 1 Ekim 1998’de, Binghamton Üniversitesi’ndeki Fernand Braudel Center (FBC) tarafından yayımlandı. Yorumlarımı istisnasız her ayın biriyle on beşinde yazdım. Bu 500. ve son yorumum olacak
Kendimi bu yorumları tamamen düzenli bir şekilde yazmaya adadım. Fakat hiç kimse sonsuza dek yaşamıyor ve artık benim de bu yorumlara daha fazla devam etme imkanım kalmadı. Bir süre önce kendime 500’e ulaşınca bırakacağımı söyledim. Beş yüz yaptım ve bırakıyorum.
Yorumlarımın özel bir formatı var. Yazılanların daha sonra bir başka yazar tarafından değiştirilebildiği bloglar değiller. Aksine yorumlarımın kalıcı ve asla değişmez olması beklenir.
Yorumların net bir formatı var. Bazen bir numaralı yorumda olduğu gibi, başlığı temasıdır. Ama çoğunlukla konu başlığa şu şekilde denk düşer.
Yorumların açılışı, okuyucunun dikkatini çeken birkaç kelime ve bunların sonunda konulan bir soru işareti veya iki nokta üst üste ile yapılır. Bunun ardından yorumun gönderme yaptığı somut referansları açıkladığım bir nevi altyazı yer alır. Bu da genellikle beş altı kelimeden oluşur.
Tüm yorumlar çevrilebilir ve olabildiğince çevrilmesini de istiyorum. Çeviriler katı bir formata sahiptir. Yeni çevirilerin ilk 1000 kopyasının haklarını ücretsiz olarak veriyoruz. Böylece, çevirilerin masraflarının karşılanması amaçlanıyor. Fakat bundan sonra yorumların çevirileri birtakım kurallara uymak zorundadır. Aslına sadık kalarak çoğaltılması gereken yorumlar üzerinde bir ekleme veya çıkarma yapılamaz. Bunu sağlamak adına yeni bir çeviri teklifi sunan kişiye şöyle cevap verilir.
Öncelikle, bir yorumun çevirisi daha önce yapılıp yapılmadığını kontrol ederiz. Halihazır yapılmış bir çeviri varsa, teklif sahibine ilgisi için teşekkür eder ve çevirinin daha önce yapıldığını bildiririz. Ayrıca, ona tamamlanan çevirinin yerini de belirtiriz. Tıpkı İngilizcesinde yorumun tek bir versiyonunun bulunduğu gibi, yorumun herhangi bir dile ancak bir çevirisi yapılabilir. 500 yorumun tamamının çevrildiği tek bir dil var. Bu dil Mandarin Çincesidir. Ayrıca, çevirmen her zaman aynı kişi olmuştur. Kendisi düşünceme oldukça aşina eski bir öğrencimdir. Yorumların çeşitli sayıları başka dillere de çevrilmiştir, fakat tamamının mevcut olduğu tek dil Mandarin Çincesidir
Uzun zamandan beri, yorumlar kar amaçlı yayınlar tarafından satın alınabiliyor. Agence Global isimli acentamla anlaşmaya varabilirler. Bu vesileyle bu düzenlemeyi gerçekleştiren herkese teşekkür ediyorum.
Yorumun konusuna karar veren ve çevirinin özgünlüğünü garanti eden tek kişi benim. Bir arşivdeki tüm yorumlar ve tüm çeviriler, kişinin bize düzenli olarak yazıp yazmamasından veya basitçe bu seferlik ilgilenen biri olup olmadığından bağımsız olarak herkes tarafından kullanılabilir. Bu yorumlar bir yorum topluluğunun daimi üyeleridir. Bu, şu anki yorumlamanın sona erdiği duygusudur.
Önemli ve ilginç bir o kadar da bilinmez olan gelecektir. Modern dünya sisteminin yapısal krizi nedeniyle 1968 kompleksinin dönüşümlü bir kullanımının birisi ya da bir grup tarafından gerçekleştirilmesi mümkündür fakat kesin olduğunu söyleyemeyiz. Muhtemelen çok zaman alacak ve yorumların sona erdiği noktaya kadar devam edecek. Bu yeni aktivitenin nasıl şekil alacağını tahmin etmek zor.
Bu yüzden, dünya yollardan daha ileri gidebilir. Ya da olmayabilir de. Geçmişte de işaret ettiğim gibi, en can alıcı, en zorunlu mücadele sınıf mücadelesidir, burada sınıfı çok geniş bir tanımla kullanıyorum. Gelecekte hayatta kalacak olanların yapabilecekleri kendileri ile mücadele etmektir ki bu değişim gerçek bir değişim olsun. Bunu hala düşünüyorum ve bence dönüşümsel değişimi sağlama ihtimalimiz 50-50, fakat yalnızca 50-50.”
Wallerstein, 1998’de başlayıp her ayın 1’i ile 15’inde kesintisiz olarak yayımlanan ‘Yorum’ adını verdiği makalelerine, 1 Temmuz 2019’da bu yazıyla son verdi.
Comments