By 
Mayıs ayının 10’u sanırım ülkemizde yeni yeni yeşermeye başlayan, emeklemekten ayağa kalkmaya çalışan ülkemizdeki 40’dan fazla Enerji Kooperatifleri için bir hüzün günü oldu. Kooperatifçilik algısının bu kadar kötü olduğu bir dönemde bile, ortaklarını ikna etmek için binbir çaba harcayan bu kooperatif girişimlerinin önüne birden, boylarının çok üstünde bir duvar dikildi.
Resmi Gazete’de yayınlanan kararı incelediğimizde, önümüze iki çok önemli karar çıkıyor.
1- Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına uygulanan alım garantisi kaldırılıyor: Bütün dünyada devletler enerji bağımsızlığının sağlanabilmesi için, yenilenebilir enerji kaynakları ile üretilen elektrik enerjisine belli teşvikler sağlıyor. Ülkemizde de aynı uygulama “Lisanssız Enerji Üretim Yönetmeliği” ile sağlandı. Güneş, rüzgar, jeotermal veya biyogaz ile üretilen elektrik için devletimiz 10 yıl boyunca, belli bir fiyattan alım garantisi verdi. Bu alım garantisi de özellikle USD üzerinden belirlendi ki, yatırım yapacaklara uzun vadede rahat hareket edebilme imkanı tanındı. Bu karar ile son iki yılda en büyük yatırım artışı, lisanssız enerji yatırımlarında oldu. Daha çok küçük (1 MW kapasitelerinde) olan bu yatırımlar, hızla arttı ve ülke geneline yayıldı. Yerelde istihdam yarattı. Yerelde ekonomik hareketliliği geliştirdi. 2020 yılının Eylül ayına kadar hayatta kalması yasal olarak gereken alım garantisi, 10 Mayıs kararı ile kaldırıldı. Bugün bir yatırıma başlamış ve iki ay sonra üretime geçeceğinizi düşündüğünüzde bile, artık bu “alım garantisi”nden yararlanamayacaksınız. Birden ortadan kalktı. Bu durumda olan yüzlerce yatırımcı biliyorum. Sadece kooperatifler değil, kendi imkanları ile yatırım yapmaya kalkan bireysel yatırımcılar da dahil.
Peki devlet ürettiğiniz elektriği almayacak mı? Alacak, o konuda bir dert yok. Ama teşviksiz alacak. Yani “artık sizi desteklemiyorum, isterseniz üretin ve bana benim normal tüketicilere verdiğim fiyattan (perakende tek zamanlı aktif enerji bedeli) satın, karar sizin” denmiş oluyor.
2- Bağlantı anlaşması çağrı mektubu almaya hak kazanmış olmak: Lisanssız enerji yönetmeliğine göre yenilenebilir kaynaklardan elektrik enerjisi üretmek için, ülkemizde tüm elektrik şebekesinin kontrolünü sağlayan TEDAŞ ve bölgesel dağıtım firmalarından, şebekeye bağlanabilmek için bağlantı anlaşması yapmanız gerekir. Bu şebekenin kalitesini korumak ve olası olumsuzlukları (iki sene önec bir bütün gün tüm Türkiye’de yaşadığımız elektrik kesintisi gibi) önlemek için bir taahhüt metni. Bu çok önemli bir metin ve sadece üretime standart getirmekle kalmıyor, aynı zamanda tüketici memnuniyetini de olası olumsuzluklara karşı koruyor. 10 Mayıs Kararnamesi, bugüne kadar bağlantı anlaşması çağrı mektubuna hak kazananlar, üretime devam edebilirler, fakat yeni anlaşmalar artık eski hakları taşımayacak. Bağlantı anlaşması için başvurmuş olanlar ve halen inceleme süreçleri devam edenler bile bu haktan yararlanamayacak. Bu kısım, çok büyük bir hak kaybına neden oluyor. Kurulmuş olan ve devletine güvenerek yola çıkmış olan 2000 insan birden açıkta bırakılmıştır.
Ülkemizde Enerji Kooperatiflerinin tarihi 2013 yılına dayanıyor. Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışmalar bu tarihte başlıyor. Aynı tarihlerde bazı sivil girişimler de enerji bağımsızlığı için çalışmalar yapmaya başlıyor. İlk enerji kooperatifleri ise 2014 yılında kuruluyor. Fakat lisanssız enerji üretim yönetmeliğinde kooperatifler ancak 2016 tarihinde yer alabiliyor. Aynı yıl birden 14 tane enerji kooperatifi hayata geçiyor ve her geçen yıl biraz daha sayıları artarak, deneyimleri fazlalaşarak ve de en önemlisi kendi aralarında kurdukları bağ gelişerek büyüyor. Bugün sayısı 45 olan enerji kooperatifleri, yaklaşık 2000 ortakları ile birden sektörün dışına itilmiş oldular.
Ülkemizin ekonomik kalkınması ve gelişimi için, dışa bağımlı enerji politikalarına yerelden bir önlem olarak düşünülen ve tüm dünyada hızla gelişen yenilenebilir enerji kooperatifçiliğinin daha çok teşvik edilmesi gerekirken, kömür, nükleer ve büyük HES’lere verilen teşvikler aslında ülkemizde enerji üretimi için genel kararı gözler önüne sermektedir. Enerji kooperatiflerinin ve de hatta bireysel çatı uygulamalarının geliştirilmesi ve desteklenmesi için bu kararlardan bir an önce dönülmesi gerektiğini belirtmek gerekiyor.
Resmi Gazete kararı: https://www.solar.ist/wp-content/uploads/2019/05/YEKA-5MW-karar-2019.pdf
(Yeşil Gazete)
Comments