By
2019 yılının ilk günlerinde her alanda kurumlar yıllık değerlendirmelerini yapmaya başladı. Ülkemizde resmi kurumlar ne yazık ki henüz yıl sonu rakamlarını yayınlamadılar ama sektör temsilcileri, kendi alanlarındaki gelişmeleri bir bir paylaşmaya başladılar. Ülkemizde güneş ve rüzgar olmak üzere yenilenebilir enerji kaynakları bir önceki yıla oranla artış yaşadılar. Bütün dünyada da bu artış gözlendi. UluslararasıYenilenebilir Enerji Ajansı verilerine göre dünya genelinde yenilenebilir enerji sektöründeki istihdamın 10 milyonu aşması 2018’in belki de en önemli gelişmesi idi. (1)
İklim değişikliği ile mücadele eden tüm grupların, bireylerin ve yapıların öncelik verdiği yenilenebilir enerji sektöründe 2018 yılında önemli gelişmeler sağlandı. Özellikle ABD’deki gelişmeler daha da dikkat çekici bir hal aldı. Trump liderliğindeki ABD yönetiminin Paris iklim sözleşmesinden çekileceğini açıklaması ve buna uygun davranmasına rağmen bir çok eyalet %100 Yenilenebilir Enerjiye geçiş planlarını açıkladılar. Almanya’nın Bonn kentinde 2017 yılı Kasım ayında yapılan İklim Zirvesini protesto eden Trump yönetimi kararına karşı özel bir ABD çadırı açan eyaletler, bu yıl içinde yenilenebilir enerji teşvikleri ile dönüşüm planlarını ve hedeflerini açıkladılar (2). Aynı şekilde IRENA ve Uluslararası EnerjiAjansı, Hindistan ve Çin’de yaşanan gelişmelere dikkat çektiler. Asya kıtasınınbu iki devi, özellikle güneş enerjisi yatırımlarında 2018 yılı içinde devasa adımlar attılar. Porto Riko bir ada devleti olarak bu yıl ihtiyaçlarını sadece yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik ile karşıladı ve sıfır emisyonlu ilk ülke olma unvanını aldı. Aynı şekilde Portekiz 300 gün fosil yakıtsız enerji üretimi sağladı. İngiltere ise, özellikle güneşe yaptığı yatırımlar ile elektrik üretiminin %30dan fazlasını yenilenebilir kaynaklar ile üretmeye başladı. Bir başka kuzey Avrupa ülkesi Norveç ise, 2018 de ülkedeki elektrikli araba sayısının %5o’yi geçtiğini açıkladı.
Bu alanda belki de en çarpıcı gelişme Almanya’da sağlandı. 2018 yılında tüm enerji ihtiyacının %40,5’ini yenilenebilir kaynaklardan sağlayan bu gelişmiş sanayi ülkesi, rüzgar ve güneşte önemli gelişmeler yaşadı (3). Güneş enerjisi yatırımları bir önceki yıla oranla %16 oranında artış gösterdi. Hatta 2 Temmuz 2018 günü saatler 13:15 olduğunda, güneşten elde edilen elektrik ülke üretiminin %39’una tekabül ediyordu. Aynı şekilde rüzgar enerjisinde büyük bir sıçrama yaşanan ülkede, rüzgar yatırımları %20,5’i buldu. Sadece rüzgar ile üretilen elektrik 2018 yılında 111 milyon TWh’i geçti ve ülke genelinde kömürden sonra en çok elektrik üretilen kaynak oldu (4).
Ülkemize geldiğimizde yine yüzümüz güldü. Yukarıda da belirttiğim gibi, bu satırlar yazılır iken 2018 yatırım ve üretim rakamları resmi makamlarca açıklanmamış idi. Fakat sektörün iki önemli temsilcisi GÜNDER (Güneş Enerjisi Üreticileri Derneği) ve TÜREB (Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği) yaptıkları açıklamalar ile güneş ve rüzgarda yaşanan gelişmeyi belirttiler. Sektör temsilcilerinin açıklamalarına göre güneş enerjisinde şebekeye bağlı kapasitemiz 5 GW sınırını aşmış durumda (5002MW). Aynı şekilde rüzgarda kurulu kapasite 7,4 GW oldu. Ülke genelinde hidro ile birlikte ele alındığında (ki bu değerlendirmeye ben katılmıyorum/ama yine de hidro bir yenilenebilir kaynak olarak kabul ediliyor) yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi %36’yı geçmiş oluyor. Sadece rüzgar ve güneş ele alınırsa %18,1 oluyor. Fakat ülkemizde belki de en önemli yenilenebilir enerji yatırımı, Kayseri Mobilyacılar Enerji Kooperatifinin üretime başlaması oldu. 5MW kapasiteli güneş santralinin faaliyete geçmesiyle bir yurttaş girişimi ile sayıları 28 olan enerji kooperatifleri içinde ilk üretime geçen ve şebekeye bağlanan yatırım oldu. Bunu diğer enerji kooperatiflerinin de olumlu adımları takip etti. Ülkemizde yurttaş girişimciliği anlamında çok önemli bir gelişme olarak kabul gören bu girişim ile enerji kooperatiflerinde gelişme sağlandı.
2019 yılına ait de bir kaç öngörüde bulunursak, özellikle ülkemizde güneş ve rüzgar ile enerji üretimi artış göstermeye devam edecek. Yıl sonunda %20 den fazla bir kapasite bekleniyor/öngörülüyor. Fakat özellikle dünya genelinde 2019 daha çok depolama ünitelerindeki gelişmeler, mikro grid teknolojisinde yenilikler ve de özellikle elektrikli araç teknolojisindeki gelişmelerin tartışılacağı bir yıl olacak diyebiliyoruz. Umuyoruz ki ülkemiz de bu tartışmalara daha yoğun katılacak, gelişmeleri yakından takip edebilecektir. Dünyadaki bu gelişmeye uzak durmak, toplum olarak bizi ileriye götürmeyecektir.
Oral Kaya / Troya Çevre Derneği
- (1) Tam sayı 10.343.200 http://resourceirena.irena.org/gateway/dashboard/?topic=7&subTopic=10
- (3) https://www.energy-charts.de/index_de.htm
- (4) https://www.oekonews.at/?mdoc_id=1121271&fbclid=IwAR3JyeM2zUn1k1944JiX11WhRhKS3IFVJ4QwMd7dqrPjTFJAk-tqsjAR1ck
Comments