By The Guardian‘da Jonathan Watts imzası ile yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü Deniz Menteşeoğlu’ nun çevirisi ile paylaşıyoruz.
***
Büyük çiftliklerden (plantations) etkilenen orman halkları, diplomatik itirazlara karşın, Avrupa Birliği’ne tedarik zinciri kontrollerini sıkılaştırma çağrısında bulundu. Diğer yandan Endonezya gibi Güney Asya ülkeleri, palm yağı yasaklarından kaçınmaları için AB’ye lobi çalışmalarında bulunuyor.
Fotoğraf: Romeo Gacad/AFP/Getty Im
Şubat 2018 ortalarında, orman halklarını temsil eden delegeler palm yağı tedarik zincirlerindeki hatalar giderilmediği takdirde orman koruma hedeflerine ulaşılamayacağı konusunda Britanya ve diğer Avrupa ülkelerine uyarıda bulundu.
Konu ile ilgili acil ve somut çözümler bulunması için yapılan çağrı, Avrupa Birliği ile Endonezya, Malezya ve Kosta Rika gibi palm üreticisi ülkeler giderek kızışan diplomatik anlaşmazlığın böylece ortasına düşer.
Geçen yıl Nisan ayında, Avrupa Parlamentosu iklim değişikliği politikaları çerçevesinde 2020’ye kadar sebze yağlarından yapılan biyoyakıtların satışının yasaklanması için oylama yapmıştı. Bu oylama geçen ay yine tekrarlandı. Yasakların nasıl ve ne zaman hayata geçirileceği ise Avrupa Komisyonu ve üye devletler tarafından görüşülmekte.
Öte yandan, özellikle dünyada palm yağı ihracatının %90’ını gerçekleştiren Güneydoğu Asya’dan yasaklara karşı sert tepkiler geldi. Palm yağı, bir yandan yüzlerce süpermarket ürününde kullanılırken, diğer yandan, mazotla karıştırılarak motor yakıtı olarak da kullanılabiliyor. Avrupa Parlamentosu tarafından getirilen yasakların bu endüstriyi öldüreceği düşünülüyor.
Güneydoğu Asya ülkelerinde, çoğunlukla endüstriyle doğrudan bağlantılı olan nüfuzlu politikacılar, Avrupa Birliği’ni ticari ayrımcılık, sömürgeci anlayış gütme ve yoksullukla mücadeleyi baltalamakla suçluyor. Malezya’nın tarım bakanı, yasak önerisini “mahsul ırkçılığı” olarak yorumluyor.
Ne var ki, yerli halk ve büyük çiftliklerden (plantations) negatif olarak etkilenen diğer topluluklar, topraklarının zarar görmesini engellemek, haklarını ve çevrelerini korumak için Avrupa Birliği’ne palm yağı ve diğer palm ürünlerinin tedarik zincirlerini daha sıkı denetim altına almaları için baskı yapıyor.
Pusaka’daki bir yerli halk örgütünün kurucusu olan Franky Samperante, Endonezya hükumetinin 1,2 milyon hektarlık alan içinde çiftlikler açabilmeleri için elliden fazla şirkete imtiyaz sözü verdiğini anlatıyor. Bu bilgi yerel halklar tarafından da doğrulanmakta. Bu bölgeden elde edilecek herhangi bir palm yağı ürününün, “çatışma ürünü” olarak ele alınması ve Avrupa’da satışının yasaklanması gerektiğini savunan Samperante, “Yaptırımlar olmalı, yoksa hiçbir çabanın anlamı olmaz” diyor.
Samperante, toplam 11 Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkesinden orman halklarını temsil eden 14 kişilik bir topluluğun da üyesi. Topluluk geçtiğimiz hafta, yeni bir sürdürülebilir tedarik zincirleri hareket planı yapmak üzere lobi çalışmaları için Avrupa’yı ziyaret etti.
Temsilciler, Avrupa ülkelerinin bir sürdürülebilir ticaret ombudsmanı ataması ve insan hakları raporlarının, çevre ihlallerinin incelenmesi gibi somut önerilerde bulundular. Bunların yanında, gönüllü hareketlerinden öte, şirketlerin bağlayıcı insan hakları politikalarını benimsemesi gerektiğine vurgu yaptılar. Bu hareket planı çağrısı, Forest People’s Programme, Global Witness, Greenpeace, WWF ve Environmental Investigation Agency gibi çevreci sivil toplum kuruluşlarından oluşan bir koalisyon tarafından da desteklendi.
“Haklar ve Ormansızlaşma Üzerine Bir Rapor” un yazarı Tom Griffiths, ormanlarda yaşayan insanların hakları savunulmasında yaşanan başarısızlığın ormanları korumak için sarf edilen büyük çabaları baltalandığı söylüyor:
“Şirketler ve devletler, kâğıt üzerinde güzel görünen birçok söz ve vaatte bulunuyor, ancak pratikte yaşananlar tamamen farklı. Bu toplantılarla, kararlar ve uygulama arasındaki uçurumu kapatmayı istiyoruz.”
Grubun önerilerinin Haziran ayında, Paris’te gerçekleştirilecek olan çok uluslu bir toplantıda sunulması planlanıyor. Aynı zamanda bu toplantıda, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “ormansızlaştırmaya dayanmayan ticaret” stratejisini sunması bekleniyor.
Haberin İngilizce orijinali
Muhabir: Jonathan Watts
Yeşil Gazete için çeviren: Deniz Menteşeoğlu
(Yeşil Gazete, The Guardian)
Comments