[Patili Günler] Köpeklerin eğitimi

Kaynaklar eğitim kavramı için “…eğitim, yaşantılar yoluyla, deneyimleyerek, gözlemleyerek, deneme-yanılma yoluyla, kendi bilişsel şemalarını yapılandırma sürecidir.” tanımını kullanıyorlar. Köpek büyütmek ise bu tanımla birebir örtüşen eylemler toplamıdır. Köpek eğitiminin esası, köpeğinizin karakterini doğru analiz edebilmekle başlar, doğru analiz doğru yaklaşım gereksinimi doğurur, doğru yaklaşım ise eninde sonunda doğru sonuca ulaşır.

Bir akşam yemek yerken telefonum çaldı, telefonun diğer ucundaki ses sokağa atılmış bir köpekten bahsetti. Hava yağmurlu ve soğuktu. Sokağa atılan köpeğe araba çarpmış, arka ayağı sakatlanmış ve bir otoparkta büyük ırk bir köpekle aynı kulübeye bağlanmış, diğer köpek kulübenin içine girmesine izin vermediğinden yağmurun altında ıslak duruyormuş. Yemeğimizi tabağımızda bırakarak çıktık evden. Yaklaşık 1 saatlik uzaklıktaki otoparka gidip köpeği aldık. Dünya güzeli bir cocker! Göğsüne dikenli teller batmış, ayağı sakat, korkak, ürkek, bebek. Adını “Köpük” koydukları bu köpeği o gece alıp eve geldik, yıkadık, temizledik, sonraki haftalarda tedavisini tamamladık, sahibini aradık ve elbette bulamadık. Köpük, acı deneyimler yaşamış, travmaları olan, yüzde doksanın üzerinde davranış bozukluğu bulunan bir köpekti ve bugün, her iki tarafı da sürekli sınayan zorlu yolculuğun ardından ortak yaşamımızın kendine düşen kısmını sorunsuzca yerine getiren, harika bir evlat! Bu nedenle bu haftanın konusunu eğitime ayırdım.

Köpük

Bazı köpek insanları köpeklerin eğitilmemesi gerektiğini savunuyorlar. Kısmen haklı görsem de konu köpeklere gelmeden şunu hatırlamakta fayda var; ev yaşamımızda, iş veya okul yaşamımızda, sokak yaşamımızda, yani bir toplumun minicik bir parçasını oluşturduğumuz her bir noktada gerek kendimiz ve gerekse çevremiz için pek çok kurala uyum gösteriyoruz ve “birliktelik” çatısı temelde bu ortak yaşam kuralları çerçevesinde oluşuyor. Köpeklerimizle yaptığımız ise; birlikte yaşama kuralları oluşturma ve her bir tarafın kendi sorumluluğunu yerine getirmesi dışında bir şey değil aslında. Bu nedenle ben yukarıda bahsettiğim köpeğinin eğitilmesine karşı olan insanlara köpeklerin birer sirk hayvanına çevrilmemesi konusunda katılıyor olsam da eğitimden kastım; ortak yaşamda köpeklerimizin de üzerlerine düşen görevlerinin olduğu ve bu görevlerin onlara aktarılabilmesinin yolunun eğitimden geçtiğidir. Lakin bu eğitim süreci öncelikle insanın eğitilmesi ile başlar.

Köpük bizimle yaşamaya başladığı zaman hiçbir eğitimi olmayan, evde yaşamayı bilmeyen bir ev köpeğiydi. Evimizdeki tüm eşyalarımızı kısa bir süre içerisinde yedi, parçaladı, parçalayamadıklarının üzerine tekrar tekrar çiş yaptı ve biz her gün iş dönüşünde saatlerce ev temizleyen bir çift haline geldik. Bir yandan sinirlerimiz yıpranıyor, diğer yandan gün geçtikçe ona alışıyorduk. Köpük ilginç bir köpektir. Örneğin; özellikle köpek eğitiminde kullanılan limon kokusunu köpekler sevmez ve hatta kaçarken Köpük limon yalamayı seven bir köpek oldu. Anlayacağınız, köpek eğitimine dair pek çok şey biliyor olsak da hiçbirisi Köpük’e kâr etmedi. Kendimize ve ona olan güvenimizi kaybettiğimiz bu süreçte 6 farklı eğitmenle iletişime geçtik, her biri farklı bir yöntem önerdi, her bir yöntemi denedik, hiçbiri Köpük için çözüm olmadığı gibi, daha çok zarar gördüklerimiz de oldu maalesef. Yaklaşık 1,5 yıllık bir birliktelik ve mücadele sonunda “karaktere uygun eğitimin” önemini anladık ve tüm sorunlarımız o andan itibaren çözülmeye başladı.

Özellikle ilk defa köpekle yaşama konusunda deneyim sahibi olacak ailelerde görülen “köpeklerde davranış bozukluğu” normal ve genellikle çözülebilir olmaktadır. Ancak bu çözümü, köpeği köpek okullarına, 1-2 aylık kamplara göndermekte aramak diğer davranış bozukluklarını da tetikleyebilir. Eve eğitmen çağırmak yine bir çözüm olabilir, lakin eğitmenin köpeğinizin sorununu doğru teşhis etmesi, doğru eğitimi uygulaması ve tüm bu sürece sizi de dahil etmesi eğitmende aramanız gereken ilk özelliktir. Sizi eğitmeyen bir eğitmenden o gün şüphe edebilirsiniz! Bir başka nokta da “doğru tedavi”. Örneğin; yalnızlık anksiyetesi gibi davranış bozukluğu olan bir köpeğe elini vermesini öğretmek yeterli gelmeyecektir. Bu durumda köpeğiniz hareket öğreniminin çok az da olsa faydasını görebilecek ancak davranış bozukluğundan kurtulamayacaktır. Dolayısı ile doğru teşhis, doğru tedavi ve doğru yaklaşım, doğru sonuca ulaşmanızı sağlayacak yegâne formüldür.

Köpük’ü eğitebilmek için ilk attığımız adım bize güven duymasını sağlamak oldu. Daha fazla sevgi, daha fazla ilgi, daha fazla ödül maması ve hareket eğitimleri bu süreçteki temel materyallerimizdi. Hareket öğretmek, öğretirken birlikte başarmak ve kutlamak Köpükle aramızdaki iletişimi geliştirdi. Aramızdaki iletişimin gelişmesi güven taşlarını yerlerine dizerken, hareket eğitimleri de daha fazla enerji sarfiyatını ve özgüven duygusunun gelişmesini sağladı. Özellikle eğitim süresince köpeğin enerjisini günlük olarak yeterince harcayabilmesi ve karşısındaki kişiye güven duyması doğru bir şekilde adımlamaya başladığınız anlamını taşır. Bu yazımın sebebi “köpeğinize patisini vermeyi şöyle öğretirsiniz” gibi sığ olmamakla beraber, asıl amacım; “oluşturacağınız eğitim haritanızın temel unsurları hakkında bilgi vermektir”. Bu nedenle internette köpek eğitimi ile ilgili, farklı yöntemler anlatan çeşitli videolardan yararlanabilir, size uygun olanı seçebilirsiniz. Biz Köpük’te “önce Köpük” kuralımızı uyguladık, Köpük bir hareketi içgüdüsel olarak yaptı ve biz o harekete isim verip ödüllendirdik, böylelikle Köpük elini vermeyi, oturmayı, istemeyi, sarılmayı, yatmayı, kalkmayı, topunu getirmeyi, yatağına götürmeyi, mamasını istemeyi, suyunun bittiğini haber vermeyi ve dahasını öğrenmiş oldu.

Köpeğinizin eğitimi esnasında pozitif eğitimin önemini aklınızdan çıkarmamanızı öneririm. Cezalandırarak eğitmek köpeğinizde farklı sorunlar yaratabileceği gibi psikolojisini de alt üst etmenize veya güven sorunu yaşayan bir köpekle baş başa kalmanıza yol açabilir. Pozitif eğitimde, doğru hareket köpeğinizin yaptığı hareketi ödüllendirmenizle pekişir. Unutmayınız ki; köpeğinizin yaptığı hareket karşılığında sizin geribildiriminiz ödülünüzdür. Sözü edilen ödül her zaman mama olmayabilir. Bunun yanı sıra her köpek için de değişiklik gösterebilir. Kimi köpeğe göre ödül mama olurken, kimine göre sadece takdir edilmek, yahut en sevdiği oyuncak köpeğin ödülü olmaktadır.

Köpük’e girmemesi gereken odayı, mutfağı, dışarıdan geldiklerinde ayakları yıkanmadan eve girmemeleri gerektiğini diğer patili evladımız Wall-e öğretti. Köpek aileleri olarak ne kadar şanslıyız ki bizim dilimizi öğrenen, kurallarımıza uyum sağlayabilen bu güzel sosyal varlıklar bizimle. Bir köpekle yaşıyorsanız evinizin kurallarını ona da öğretin, bu her ikinizin de hayatını kolaylaştıracaktır. Köpeğinize uzun cümleler kurun, anlamıyor olduğunu düşünseniz dahi bundan vazgeçmeyin. Zamanı geldiğinde ne kadar uzun cümleleri anladığına siz dahil şaşıracaksınız. Köpeklerinize teşekkür edin, örneğin; zil çaldığında havlıyorlarsa aslında görevlerini öğrenmişler ve birinin geldiğini size haber veriyorlardır. Siz onlara “sus” demek yerine “haber verdiğin için teşekkür ederim” demeyi deneyin, zamanla köpeğinizdeki değişime hayranlık duyacaksınız. Köpeğinizin olmasını istediğiniz davranışlarını destekleyin, olmasını istemedikleriniz hakkında da ona açıklama yapın. En kötü cezanız yatağına göndermek ve siz izin verene kadar geri gelmemesini sağlamak olsun.

Köpük ve Wall-e

Ve son olarak; lütfen unutmayın köpeğiniz yavruysa fizyolojisi ve psikolojisi belli bir ölçüde gelişmeden isteseniz de tam bir eğitim alamaz. İstisnalar şüphesiz olacaktır, lakin psikolojisi hazır olsa da fizyolojisi uygun olmayabilir, yahut tam tersi. 4-6 aylık bir köpeğin okula gönderilmesi ise 2 yaşında bir insan bebeğini okula gönderip okuma yazma öğrenmesini beklemek gibidir. Üstelik köpeğinizi sizin eğitmeniz, uygun eğitim yöntemini geliştirmeniz, aranızdaki iletişimi geliştirirken hayat boyu sürecek birlikteliğinizde yaşamınızı kolaylaştıracaktır.

Eğitim bir derya deniz, konuyu takibe devam ediniz!