Köşe Yazıları

BESD-BİR GDO’ya doymuyor: Üç yeni GDO başvurusu

0

Dün sabah yayınlanan GDO Hakkında 4 Yeni Karar yazısında Ali Ekber Yıldırım, Biyogüvenlik Kurulu’nun son kararlarını ele almış. Bu kararlar, Türkiye Biyogüvenlik Bilgi Değişim Mekanizması sitesinde iki ayrı sayfada yer alıyor. Her iki sayfanın da tarihi 11 Ocak 2018, ancak biri 30 Ekim 2017, diğeri ise 4 Ocak 2018 toplantısı gündemi ve kararlarına ait. Yani “bilgi değişim mekanizması” 30 Ekim toplantısının gündem ve kararlarını kamuoyuyla 73 gün sonra paylaşıyor. Alınan bazı kararların ne olduğu bile anlaşılmıyor, Ali Ekber Yıldırım bahsetmiş, ben de başka bir yazıda bunlara değineceğim.

BESD_BİREn anlaşılan kararlardan başlarsak, belli ki Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği İktisadi İşletmesi BESD-BİR GDO’ya doymamış, üç yeni GDO başvuru yapmışBESD-BİR istedi, Biyogüvenlik Kurulu ikiletmedi yazımda da bahsetmiştim, “2011 yılından bu yana, Biyogüvenlik Kurulu’nun onayladığı 36 GDO’dan 33’ünün izin başvurusu BESD-BİR tarafından yapıldı. Yani, Türkiye’de büyükbaş, küçükbaş ve özellikle kanatlı sektörü yem açığını kapatmak için GDO soya ve GDO mısır ithalatına hız kesmeden yüklenmeye devam ediyor. (BESD-BİR üyelerini buradangörebilirsiniz). 2017 Ağustos tarihli bu yazımdan, beş ay sonra öğreniyoruz ki BESD-BİR 8 Kasım 2017’de bir GD soya (FG 72) ve 28 Aralık 2017’de iki GD mısır (MON87472 ve DAS-40278-9) için başvuru yapmış ve Biyogüvenlik Kurulu bu başvuruları “basitleştirilmiş işlem kapsamında” değerlendirmeye almış.

Basitleştirilmiş işlem nedir?

biyoguvenlik-kurulu-logo-gidahattiBir parantez açıp basitleştirilmiş işlemin ne olduğuna bakalım. Normal işleyişte, Biyogüvenlik Kurulu ve Komitelerinin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik’in 8. madde, 3. fıkrasında da belirtildiği gibi “Kurul kararını her bir başvuru için hazırlanan değerlendirme raporlarını ve Komite kararları ile kamuoyundan gelecek görüşleri de dikkate alarak oluşturur”, diğer bir deyişle, değerlendirme aşamasında katılımcılık ve saydamlık ilkeleri gereği, kamuoyu katılımı şarttır. Ancak basitleştirilmiş işlem kamuoyunun katılımını ve görüşlerinin değerlendirilmesinin yolunu kapatıyor. Yani, ithalatçı başvuruyor, Biyogüvenlik Kurulu değerlendiriyor, nihai merci olarak Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) kabul ya da red ediyor, ve basitleştirilmiş işlemle karar alma mekanizmasının dışına itilen kamuoyu, yani bizlere de kararlar alındıktan sonra haberdar olmak kalıyor. Oysa, hepimizin hatırladığı gibi 2012’de Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF), 29 gıda amaçlı GDO başvurularını kamuoyu baskısına yenilip, geri çekmişti. Basitleştirilmiş işlemin ne koşullarda yapılabileceği de gayet yuvarlak ifadelerle anlatılmış: 5977 Sayılı Biyogüvenlik Kanunu’nun 6. Maddesine göre “GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riski olmayan ve insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı yönünde mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan risk değerlendirmesine dayanan başvurular için, sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçları da dikkate alınarak basitleştirilmiş işlem uygulanabilir.”

GDO başvuru ücretlerinde büyük indirim

GTHB logoBiyogüvenlik Kurulu, ve dolayısıyla GTHB, yeni GDO ithal etmek isteyen şirketlerin işini kolaylaştırmak için basitleştirilmiş işlemle de kalmıyor, GDO başvuru ücretlerini de düşürüyor. 2013, 2014, 2015 ve 2016’da 50,000TL olan GDO başvuru ücretleri 2017 yılında 20,000TL’ye düşürüldü. En basit hesapla Amerikan Doları bazında bakarsak, 2013 Ocak’taki 50,000TL’lik ücreti (kur 1.77) 28,250 dolar tutarken, 4 yıl sonra 2017 Ocak’taki 20,000TL’lik başvuru ücreti (kur 3.54) 5,649 dolar tutuyor. Yani, son derecede cüzi olan 5000 küsur doları veren herkes, yeni bir GDO başvurusunda bulunabiliyor. 2018 yılı başvuru ücretleri ise, yönetmeliğe göre her yılın Ocak ayında belirlendiğine göre, yakında ilan edilecektir. Bakanlığın bunu daha düşürüp, rekora gidip gitmeyeceğini göreceğiz. Yapılan birçok kolaylık arasında, Kasım 2017’de Bakanlar Kurulu’nun kararıyla (GDO soya ve mısır dahil) hayvan yemi gümrük vergilerinin düşürülmesini, hatta bazı durumlar için sıfırlanmasını da unutmamak lazım.

BESD-BİR’in başvurduğu üç yeni GDO

BESD-BİR’in başvurularına dönersek, Biyogüvenlik Kurulu BESD-BİR’in bu üç yeni yem genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) başvurusunu da kabul ederse, Türkiye’ye yem olarak ithalatı ve kullanımına izin verilen GDO sayısı, 11 GD soya ve 28 GD mısır olmak üzere, toplam 39 GDO’ya çıkacak.

BESD-BİR’in başvurduğu yeni GDO’lar ise şöyle:

  • FG72 Bayer ve MS Technologies’e ait hem glifosat, hem de isoxaflutole herbisitlerine (ot öldürücü) dirençli bir GD soya.
  • MON87427 GD mısır, isminden de anlaşılacağı üzere Monsanto şirketine ait glifosata dirençli bir GD mısır.
  • DAS-420278-9 GD mısır ise, Dow şirketine ait ve 2,4-D herbisitine dirençli.

WHO-logoBir organizmayı bir herbisite dirençli hale getirmenin, bu organizmanın (bu durumda, mısır ve soyanın) genetiğini laboratuvarda bu zehre dirençli hale getirmek için değiştirmek demek olduğunu hatırlatalım. Bu zehir uygulandığında, tüm diğer otlar ölürken bu GDO dirençli hale getirildiği için ölmüyor. Dolayısıyla bu GDO’lar bu zehirlerle birlikte kullanılmak için üretiliyor, ve çok yoğun herbisit kullanımına maruz kalıyor. Bu herbisitlerin etkisi yıkamakla da geçmiyor. Glifosat, isoxaflutole ve 2,4-D sistemik, yani bitkinin dokusuna sızan ve bitkinin diğer organlarına sızan herbisitler. Mart 2015’te Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kanser ajansı IARC Mart 2015’te glifosatı, Haziran 2015’te ise 2,4-D’yi “muhtemel kanserojen” olarak sınıflandırdı. Isoxaflutole ise 2009’da ABD Çevre Koruma Dairesi (EPA) tarafından “muhtemel kanserojen” olarak sınıflandırılmıştı.

Biz bu GDO’ları doğrudan tüketmiyorsak da –yasadışı yollardan gıdamıza sızmadığını umuyoruz diyelim- etini, sütünü, yumurtasını tükettiğimiz hayvanlar bunları yediği için dolaylı olarak tüketiyoruz. Bunun için de GDO’nun ithalatı ve her tür kullanımın yasaklanması gerektiğini ısrarla tekrar ediyoruz. Ve bu GDO istememizin sebeplerinden sadece biri.

Öte yandan, Türkiye’de izinli GD mısır ve GD soyalar onlara yetmemiş olacak ki, BESD-BİR Mayıs 2015’te 10 GD pamuk ve 4 GD kolzanın yem amaçlı ithal edilmesi ve kullanılması için başvurmuştu. Biyogüvenlik Kurulu’nun haberler kategorisinde yayınlanan 11 Ocak 2018 tarihli, ancak 30 Ekim 2017 toplantısı sonuçlarını açıklayan, sayfasında okuduğumuza göre BESD-BİR bu başvurularını geri çekmiş. Hangi hesapla geri çektiğini şu anda görmek pek mümkün değil, önümüzdeki günlerde belli olur. Türkiye’de şu anda yem amaçlı izinli 36 GDO’nun 33’ünü BESD-BİR’e borçlu olduğumuzu, bunlar yetmezmiş gibi, üzerine üç tane daha ekleyip GDO sayısını 39’a çıkarmak istediğini düşünürsek, bunun da arkasından bir şey geleceğini beklemek bizi pek kötü niyetli yapmaz herhalde. BESD-BİR’in GDO doyumsuzluğu devam ederken, Bakanlık ve ona bağlı olan Biyogüvenlik Kurumu da ne yazık ki GDO’ların yolunu açmaya devam ediyor.

Kaynaklar:

http://www.tarimdunyasi.net/2018/01/14/gdo-hakkinda-4-yeni-karar/

http://www.tbbdm.gov.tr/Home/Content/News/18-01-11/B%c4%b0YOG%c3%9cVENL%c4%b0K_KURULU_30_Ekim_2017_TAR%c4%b0H%c4%b0NDE_TOPLANDI.aspx

http://www.tbbdm.gov.tr/Home/Content/News/18-01-11/B%c4%b0YOG%c3%9cVENL%c4%b0K_KURULU_04_Ocak_2018_TAR%c4%b0H%c4%b0NDE_TOPLANDI.aspx

https://aysebereket.wordpress.com/2017/08/02/monsanto-ve-basfin-gdolarina-izin-besd-bir-istedi-biyoguvenlik-kurulu-ikiletmedi/

http://www.bloomberght.com/tarim/haber/2071605-hayvan-yeminde-gumruk-vergileri-sifirlandi

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/08/20100813-3.htm

http://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/event/default.asp?EventID=251

http://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/event/default.asp?EventID=265

http://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/event/default.asp?EventID=139

https://www.iarc.fr/en/media-centre/iarcnews/pdf/Q&A_Glyphosate.pdf

https://www3.epa.gov/pesticides/chem_search/reg_actions/registration/fs_PC-123000_15-Sep-98.pdf

https://www.iarc.fr/en/media-centre/pr/2015/pdfs/pr236_E.pdf

http://www.tbbdm.gov.tr/Home/Content/Announcements.aspx

http://www.tbbdm.gov.tr/home/content/announcements/2017_YILI_GDO_BA%c5%9eVURU_%c3%9cCRETLER%c4%b0_BAK

 

Bu yazı aysebereket.wordpress.com/ dan alınmıştır

 

Ayşe Bereket

aysebereket.wordpress.com/

Twitter: @aysebereket

You may also like

Comments

Comments are closed.