By Merhaba,
Bir süredir yazı yazmak istiyordum ve Yeşil Gazete’de ekonomiyle ilgili yazılar yazabileceğim söylendi. Yazdığım şeylerde serbesttim ama konunun parayla alakalı olması gerekiyordu. Okuyucuların, “bu yazıyı neden zengin birine yazdırmadınız?” diyesi geliyordur muhakkak. Zannediyorum ki Yeşil Gazete, okuyucularının para kazanmakla ile ilgili değil fakat parayla alakalı yazılara ilgi duyabileceğini düşünüyor, ne denir ki…
***
Bitcoin artık hepimizin bildiği gibi, bir sanal para birimi. Zahiri, yani piyasada görmüş olduğu değeri bizde kabul ettiğimiz için bir değeri var ve bu değeri çoğunlukla Amerikan Doları (USD) ile ölçüyoruz. USD çoğumuzun fiziksel olarak tecrübe ettiği bir kıymet. Fakat bu tecrübeler USD’nin de özünde bir elektronik para birimi olduğu gerçeğini değiştirmemeli. Dolaşımdaki toplam fiziksel (kağıt +metal) USD’nin, bütün USD’ye oranının yaklaşık %3 olduğu söylenir. Geri kalan esas kıymet ise Merkez Bankaları, Bankalar ve Clearing House (Netleştirme merkezi diye çevrilebilir, bizdeki kurumun adı ise Takas Bank) üçgeninde, EFT diye bildiğimiz akışlar aracılığı ile sibernetik bir hapishanede muhasebeleştirilmektedir. Buradaki farklı para birimlerinin değerleri de Bankalararası Tezgahüsütü FX Piyasaları ile belirlenmekte ki bu mekanın anlaşılması, BITCOIN’in ve alternatiflerinin değerindeki sıçramanın aşağıdaki gibi açıklanmaya çalışılmasından çok daha zor oluyor.
En son baktığımda 1 USD: 0.8196 Euro ve 3. 75 TL idi. Muhtelif borsalarda ise 1 BITCOIN’ın değeri yaklaşık 13.500 USD olarak gerçekleşmişti. 2017 yılı sonlarına doğru sadece finansal piyasaların değil, dünya ‘halklarının’ BITCOIN fenomenini heyecanla izlemeye başladığı gerçek üstü sahneler yaşandı. Bu heyecandan kendim de dahil yakın çevremde bir tane bile zenginin peydah olduğunu görememek çok çok acı, neyse… Aslında Türkiye’de dış aleme kıyasla çok geç uğrayan heyecan dalgası gereçketen de BITCOIN fiyatını yukarılara taşıyan şey oldu dersek yanılmayız. İnsanlar, yatırım yapacakları bir değeri heyecanla keşfediyorlardı.
BITCOIN alım satımı yapılmasına müsade eden muhtelif borsalardaki düşük likidite (likidite: kabaca, bir kıymette alım ve satım emirlerinin sayısı) ve toplamda 21 milyon tane oluşacak bu coine ilginin artması fiyatları da hızla yukarıya taşıdı. Yurt dışındaki medyanın, özellikle de alternatif medyanın şu veya bu coinin ardındaki liberal ve/veya komünist değere işaret etmesi, altındaki muazzam fakat son derece şeffaf teknolojiyi keşfetmesi ‘piyasa oyuncularının’ iştahını kabarttı. Talep arttıkça fiyatlar da olağanüstü bir hızla artmaya devam etti. Bu esnada bir balya pamuğun dolar karşısındaki değeri %33, bir ons altının %27, bir kilo kahvenin %10 artarken, bir BTC’nin fiyatı %1000’den daha fazla arttı.
2018’e küresel bir BITCOIN çılgınlığı ile girildiğini ve konunun hemen hemen herkesin ilgisini çektiğini görmek gerçekten ilginç. Bence ilginç olmasının öncelikli nedeni yukarıda kısaca yatırımcılar ve medya tarafından kripto para sistemlerine atfedilen ve sahiplenilen kavramsal değerlerin son derece kaypak ve korkak bir zeminde yeniden oluşabilmeleri. İngilizce bilenler için linkteki haber bir fikir sağlayabilir. Bunun yanında BITCOIN yatırımcılarında yaygın bir korkunun baş göstermesinin fiyatları kesin olarak düşüreceğini de söylemek mümkün.
Kripto paraların ödeme sistemlerinde ve kıymetin yeniden üretiminde sağladığı olanaklar küresel kapitalizmin çatlaklarına dolan hem haşarı hem seçkin yeni bir sınıfı ortaya çıkarmış olabilir. Bunları kısaca piyasanın büyük spekülatörleri, arbitraj yapmaya aklı eren kimseler ve madenci denilen, sistemin devamını sağlayan bilgisayar kurtları olarak varsaymak mümkün.
Bitcoin’in altında yatan merkezsiz, özgürlükçü ve dayanışmacı değerlerin ise 2018’de ciddi bir sınamaya tabii tutulacağını düşünüyorum. Dolar bazlı küresel borç sistemdeki aksamalar, gelişmiş ekonomilerdeki düşük faiz ve düşük enflasyon ortamı ise fiyatı destekleyen bir numaralı unsur olmaya devam edecek ancak bu durumun devletlerin vergi bahanesiyle Kripto Para’ların üzerine daha agresif gitmesi gibi bir sonuç doğurması da mümkün.
Hülasa fiyatlardaki çılgın oynaklığın devam edeceğini öngörmek için müneccim olmaya gerek yok, ancak BITCOIN hikayesinde Empire Strikes Back bölümüne geçilmiş olabileceği konusunda emareler de arttı.
Gelecek bölümde ise yine başka bir oynaklık hikayesi olan bir madeni, lityum’u ele alacağız. Fiziksel bir şey olması nedeniyle bir hayli sıkıcı fakat gelin görün ki önemli de olabilir.
Kaynaklar
- https://www.reuters.com/article/us-southkorea-bitcoin/south-korea-plans-to-ban-cryptocurrency-trading-rattles-market-idUSKBN1F002B
- https://www.cnbc.com/2017/11/30/bitcoin-investors-beware-the-irs-wants-its-cut-and-you-may-not-know-it.html
Emin Güven
Comments