Havanın ne kadar kirli olduğunun farkında mısınız? İşte İstanbul’un havası en kirli ve en temiz semtleri

Mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklık nedeniyle bahar tadında bir ay geçirdiğimiz şu günlerde sağlığımızı ve çevremizi tehdit eden en önemli sorunların başında hava kirliliği geliyor. Konuyla ilgili kamuoyunun dikkatini çekmek ve farkındalık yaratmak amacıyla yayınlanan raporlar Türkiye ve özellikle İstanbul’daki hava kirliliği görünür derecede arttığını gözler önüne seriyor. Geçtiğimiz günlerde TMMOB Çevre Mühendisleri Odası tarafından yayınlanan 2017 Hava Kirliliği Raporu durumun ciddiyetini bir kez daha ortaya koydu.

Türkiye’de 81 ilden sadece 6’sının temiz olduğu belirtilen raporda partikül madde ve kükürtdioksit açısından İstanbul, Ankara, Adana, Amasya ve Manisa havası en kirli iller olarak sıralandı. Raporda İstanbul’daki sınır değerlerin tüm istasyonlarda yoğun biçimde aşıldığına dikkat çekiliyor. İstanbul’un en yüksek nüfusa sahip olan ilçesi Esenyurt, en yüksek hava kirliliğinin yaşandığı semt olarak belirtilirken, Şile kentteki havası en temiz ilçe olarak öne çıkıyor.

Yaşadığımız bölgedeki hava kalitesini öğrenmek çok basit

Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonu, astım, kalp ve damar hastalıkları, akciğer kanseri gelişimi ve sperm kalitesinin düşmesiyle ilişkisi olduğu saptanan hava kirliliği yaşam kalitemizi düşüren en önemli etkenlerden biri olarak karşımıza çıkıyor. Peki yaşadığımız bölgedeki hava kirliliği ölçümünü nasıl yapabiliriz? Hava kalitesini izleme yöntemlerinden biri Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2005-2007 yılları arasında 81 ilde kurulan hava kalitesi ölçüm istasyonlarından toplanan veriler hava kalitesi ölçüm istasyonundaki sisteme entegre edilerek Türkiye genelinde Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı oluşturuldu. Bu ağ ile hava kalitesinin iyileştirilmesi için hava kirliliğinin doğru bir şekilde ölçülmesi amaçlanıyor.

İstanbul’un en düşük ve en yüksek hava kirliliği olan semtlerini araştırdık

Örnek olarak İstanbul’un en düşük kalitedeki havasına sahip olan Esenyurt ve en yüksek kalitedeki Şile’yi ele alalım. http://www.havaizleme.gov.tr adresinden Raporlar kısmına geldiğinizde İstasyon Raporu’nu tıklıyorsunuz. İstasyonlar kısmından bulunduğunuz şehir ve ilçeyi seçiyorsunuz. Tüm Monitörler kategorisinden de partikül madde (PM10) ve kükürtdioksit oranını (SO2) seçtikten sonra günlük/aylık/haftalık ya da periyodik olarak rapor oluşturabiliyorsunuz.

11 Ocak 2018 tarihli Esenyurt ve Şile’deki hava kalitesi ölçüm istasyonlarından ulaştığımız verileri değerlendirmek üzere Yeşil Gazete yazarlarından Halk Sağlığı uzmanı Dr. Ümit Şahin’e sorduk.

“Bu grafik dün İstanbul Esenyurt’ta görülen saatlik hava kirliliğini gösteriyor. Bu verileri İstanbul’un değişik ilçelerindeki 30 civarında istasyon için takip edebilirsiniz. En tehlikeli kirletici PM10‘dur çünkü hem akciğerin derinliklerine nüfuz edebilecek kadar küçüktür (10 mikron ve altı parçacıklar bunlar), hem de üzerinde kurşun gibi ağır metalleri ve tek başlarına ölçülmeyen diğer kirleticileri taşırlar. Yani bu partiküller sadece karbondan ibaret değil.

Önceki gün Esenyurt’ta geceyarısı, sabahın erken saatleri ve öğleden sonra PM10 düzeyi çok yükselmiş. Bu durum hem trafikteki yoğunluk, hem ısınma ve diğer amaçla kullanılan (mesela sanayi olabilir) fosil yakıt kaynaklarıyla, hem de havanın durgun olduğu saatlerle veya inversiyon yaşanmış olup olmadığıyla ilgili. PM10’un burada görüldüğü gibi neredeyse 200 mikrograma yaklaşmış olması çok tehlikeli. Özellikle kalp ve akciğer hastalığı olanlar, çocuklar, yaşlılar ve benzeri risk gruplarının bu kadar kirli hava soluduklarında hastalanma ya da hastalıklarının ağırlaşması riski artar.

Ayrıca en temiz görünen Şile’de bile PM10’un sınır değer kabul edilen 50 mikrogram civarında olduğuna dikkatinizi çekerim. Şile’de bile hava hiç temiz değil aslında. Hava bu kadar kirliyken yetkililerin hiçbir açıklama yapmaması, halkı uyarmaması, önlem almaması akıl alır gibi bir şey değil. Ne bekliyorlar bilmiyorum. İstanbul’un Tahran’a veya Yeni Delhi’ye dönmesini mi?”