By 
Geri dönüştürülmüş malzemelerle görselleri oluşturulan çocuk kitapları Meraklı Yeşil Şişe, Yaşlı Çınar Ağacı, Beyaz Plastik Bardak ve Geri Kazanım Atölyesi, Librum Yayınları’ndan çıktı.
Sürdürülebilir Yaşam Film Festivali’nin İzmir gösterimleri sırasında kitapların hikayesini izleyicilere aktaran yazar Bilge Buhan Musa ve resimler Sima Ertem’den orada dile getirdikleri hikayeyi bir de Yeşil Gazete okurları için paylaşmalarını istedik.
Röportajı ise Yeşil Gazetemizin gönüllü İzmir muhabiri Naime Sürenkök gerçekleştirdi.
***
Naime Sürenkök: Merhaba, sizi kısaca tanıyabilir miyiz?
Bilge Buhan Musa: Ben Bilge Buhan Musa, 1999’dan bu yana Anaokulu öğretmenliği yapıyorum. Çocuklarla çalışmaktan ve onlar için üretmekten son derece keyif alıyorum. Müze gezmeyi, doğada olmayı, seyahat etmeyi ve Türk kahvesi içmeyi çok severim. Tüm bunları yaparken bana hem destek olan hem de benimle anı paylaşan bir eşe sahibim.
Sima Ertem: Ben Sima Ertem, reklamcılığın yanında tasarımla haşır neşirim. Yiyecekler, çöpler, bitkiler gibi çeşitli malzemelerle kolajlar yapıyor ve fotoğraflıyorum. Ellerimle samimiyet üretmeye çalışıyorum.
Naime: Bu kitap yazma fikri nasıl oluştu ve nasıl bir araya geldiniz?
Bilge: Yüksek lisans yaparken okul öncesi dönemle ilgili çalışmaları gözden geçiriyordum ve çevre bilinci ile ilgili ülkemizde hiç çalışma olmadığını fark ettim. Çok şaşırmıştım. Evet ben bireysel olarak duyarlı biriydim ve çevreyle ilgili üzerime düşenin daha fazlasını yapmalıydım. Yüksek Lisansımı Prof. Dr. Ayla Oktay ‘la birlikte Okul Öncesi Dönem Çocuklarda Çevre Bilinci üzerine yapmaya karar verdik. Daha önce hiç çalışılmamış bir konu olduğu için kaynak bulmakta ve tezi yürütmekte zorlandık aslında. Hatta maalesef hala tek çalışma. Gönül isterdi ki bu alanda çalışmalar çoğalsın, yaygınlaşsın. 2006 yılında Çevre bilinci ile ilgili bir program oluşturduk ve ERG de sunduk. Sonrasında hep daha fazla çocuğa ulaşsın istedim ve Çevre bilinci kazanımında önemli bir yeri olan Geri Dönüşüm ve Yeniden Kullanımı çocuklara anlatan hikayeler yazmaya karar verdim.
Bilge Buhan Musa
Her biri kendi içinde değişimi ve dönüşümü anlatan gündelik hayatta hep karşımıza çıkan nesneler kahramanlarımız oldu. Çocukların somutlaştırması ve içselleştirmesi için gerçek hayatla bağlarını kurdum öykülerin.
“Hikayeler tamamlandıktan sonra nasıl farklı bir tasarımı olur?” diye düşünürken Sima ile yollarımız kesişti ve kitapları atık materyallerden yaparak kitapların birer yeniden kullanımın örneği olması konusunda hem fikir olduk.
Sonrası Sima’nın sihirli ellerinden çıktı.
Naime: Kitapların öykülerinden bize çok kısa bahsetseniz ne güzel olur!
Bilge: Yaşlı Çınar Ağacı üzerinde ilk çalıştığımız kitap oldu. Artık hiçbir işe yaramayacağını düşünen ve ormanından ayrılmak istemeyen kurumuş bir ağaç olan kahramanımızın yolu kâğıt fabrikasına düşüyor ve artık dünyayı dolaşmaya başlıyor.
Meraklı Yeşil Şişe kitabımız camın geri dönüşüm hikayesini anlatıyor. Eski bir denizci geleneğinden yola çıktı aslında kitabın kurgusu. Bir şişe olarak ayrıldığı evden neredeyse tüm denizleri dolaşarak kıyıya vuran şişenin nasıl dostluk ve arkadaşlık için bir köprü olduğunu anlatıyor. Başlangıç noktasına döndüğünde ise o artık bir şişe olmayacaktır.
Beyaz Plastik Bardak, hemen hepimizin çokça karşılaştığı bir kahraman aynı zamanda. Plastiğin hem önemini hem de nasıl zararlı hale geldiğini anlatıyor bizlere.
Gerikazanım Atölyesi ise bir şeyi atmadan ya da geri dönüşüme göndermeden önce nasıl kullanacağımızı örnekleyen bir kitap. Çok eskiden babaannelerimiz hiçbir şey atmazdı ve bir gün lazım olur mantığında eşyaları tutar, onarır, olmayana verir bir şekilde kullanılmaya devam ederlerdi. Maalesef artık böyle değil. Günümüzde insanların tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve kaynakları doğru kullanmasını vurgulayan bir kitap oldu.
Değişim ve dönüşüm aslında insanların hayatında önemli bir yere sahiptir, bunu sadece kullandığı nesneye uyarlamasının dünyamıza katkısı büyük.
“Meraklı Yeşil Şişe için parklardaki çöpleri bile karıştırdım”
Naime: Kitabın resimleri geri dönüşümlü malzemelerden gibi bir duyum aldık, doğru mu? Nasıl bir süreç oldu?
Sima: Evet, Bilge’nin hikayeleri çerçevesinde hem kitaplarımızı özgün kılmak hem de çocukların farkına varmasını istediğimiz durumu güçlü bir şekilde deneyimlemek için ben de günlük atıklarımızı çöpe atmadan biriktirmeye başladım. Üstüne çok düşünmeden alıverdiğimiz alışveriş torbaları, ihtiyacımız olan küçücük şeyi satın alırken yanında onunla birlikte gelen kat kat paketlemeler, her gün içtiğimiz birkaç yudum içecek sonrası çöp olan kutular… Çalışma alanım kısa sürede gerçek bir çöplüğe dönmüştü!
Sima Ertem
Renk renk, çeşit çeşit çöpüm biriktiğinde kolaj aşaması başladı. Tuvalet kağıtlarının paketlerinden denizler, ekmek poşetlerinden balıklar, soda şişelerinden karakterimiz Defne’ye elbiseler yaptım. Gerekli renkleri kendi çöplerimden temin edemediğimde ise çöpü bitince komşusundan çöp satın alan İsveç gibi ben de komşulardan, çevremdekilerden çöp istedim! Ah bir de Meraklı Yeşil Şişe için parklardaki çöpleri karıştırdığımı da söylemeden geçemeyeceğim :) Zira bazı yerlerde halkın geri dönüşüm kutularına ayrıştırarak attıklarının toplanıp normal karışık çöpe gönderildiğini öğrenmek de üzüntü verici oldu.
Yaşlı Çınar Ağacı için kendisi de geri dönüştürülmüş kağıtlardan yapılan kraft kağıtları ince ince oyarak Çınar’ımızın ormanını, hayvan dostlarını ve yolculuğunu betimledim. Meraklı Yeşil Şişe’de sadece cam materyaller kullanıldı. Camları kırarak küçük parçalar haline getirerek kolajları oluşturdum. Beyaz Plastik Bardak alışveriş torbaları, ambalajlar, şişe kapakları gibi her gün elimize onlarcası geçen plastik atıklarla hazırladığım bir kitap. Gerikazanım Atölyesi’nde de yine her evde bulunabilecek çeşitli atık malzemeleri kullandım. Bu sebeple, kolajlar incelendiğinde malzemeler bir çok insana tanıdık gelecektir diye düşünüyorum.
Çalışmalarımı instagram.com/banneema adresinden de takip edebilirsiniz
Naime: Sizin için bu kitapları yazarken en büyük zorluk neydi?
Bilge: Kitapların yazımındaki en büyük zorluk ülkemizde maalesef çevre koruma üzerine genel bir program yok. Geridönüşüm kutularının bile bir sokakta olup olmaması tamamen yerel yönetimlerin inisiyatifinde. Verdiğiniz mesajı alan çocuk bunu uygulamada en başında zorluk yaşayabiliyor. Yani bilinci kazansa bile uygulayamaz hale geliyor.
Naime: Çevrenizden okuyan, editleyen oldu mu? Onların tepkisi nasıl? Sanki büyükler de okusa güzel olur diyorum…
Bilge: Kitapları en başta çevremizde olan farklı yaşlardaki çocuklara okuduk. Onların geri bildirimleri bizim için çok önemliydi. Hatta verdikleri geri bildirimlere göre düzenlemeler yaptım. Defne, Öykü ve Ceylin bizim küçük editörlerimiz oldu. Sonrasında alanında uzman kişilerden görüş aldık. Doç. Dr. Ilgım Veryeri Alaca kitapları okuyarak arka kapak yazılarını yazdı. Bu bizim için kıymetli bir katkı oldu.
Kitaplarımız 3- 13 yaş arası tüm okurlar için aslında. Her yaşa hitap ediyoruz ve her yaşta okura çevre bilinci kazandıracağı iddiasındayız.
Naime: Her kitap bir mesaj vermek zorunda değil, ama okurlar bu kitabın son sayfasını çevirip kapattığında ne kalsın akıllarında istersiniz?
Bilge: Kesinlikle her kitap bir mesaj vermek zorunda değil ama bir katkı sağlamalı diye düşünüyorum. Ya hayal kurdurtmalı ya mutlu etmeli ya da yüreğine dokunan bir yanı olmalı okurunun. Bende kitabı okuyan bir çocukta en azından bunlardan birini hissetmesini istedim. Evet çevreye karşı, dünyamıza karşı bir sorumluluğunun olduğunun mesajını alsın ama kitapların öyküsü ona başka bir açı daha kazandırsın. Yaşlı Çınar Ağacı ile birlikte seyahat etsin, Yeşil Şişe ile birlikte ülkemizin denizlerinde dolaşsın, plastik bardak gibi etrafına zarara vermemek için çaba göstersin ve kendi geri kazanım atölyesini kurarak eşyalarının kıymetini bilsin.
Bilge ve Sima kitapların hikayesini Sürdürülebilir Yaşam Film Festivali İzmir gösterimleri sırasında da izleyiciler ile paylaştı
Sima: Aylarca çöplerle çalışmış biri olarak, anne-babaların da çöplere farklı bir gözle bakmalarını sağlayabilmiş olmayı dilerim. Çocuğunuza gelen hediyenin kutusundaki figürleri keserek birlikte odasına duvar süslemesi yapabilir, çikolatanın yaldızlı kağıdıyla deterjanın kapağını birleştirip bir masal kahramanı yaratabilirsiniz. Çocukların yaratıcılıklarını desteklemek ve birlikte keyifli vakit geçirmek için evsel atıklar ebeveynlere masrafsız bir aktivite imkânı sunuyor. Belki onlar da kendi hikayelerine evdeki çöplerle kolajlar yaparak güzel vakit geçirirler.
Naime: İlerideki projeleriniz neler?
Bilge ve Sima: Farklı konularda yeni kitaplarla okurlarla buluşmaya devam etmek istiyoruz. Aynı zamanda yine tasarım kitaplar olacak diye planlıyoruz.
Naime: Yeşil Gazete okurlarına neler iletmek istersiniz?
Bilge: Çevresel faktörleri iyileştirmek için ülkelerin planları programları ve uygulanan kanunlarının olması mutlaka gerekli ama bizlerin bireysel bilinci ve duyarlılığı da dünyamıza iyi gelecektir elbet. Çocuk kitaplarının samimiyetini göz ardı etmeyip her yaşta çocuk kitaplarını okusunlar.
Sima Ertem ve Naime Sürenkök
Sima: Bir anda dünyayı kurtaramayabiliriz ama küçük küçük adımlarla tüketimimizi azaltarak hem vicdanımızı hem bütçemizi hem de çevremizi iyileştirmeye başlayabiliriz. Bu konuda çocuklarınıza bir kez sorumluluk verdiğinizde, küçük birer çevreci kesilip size de gerekli yerlerde hatırlatmalar yapacaklarından emin olun. J
Naime: Çok teşekkür ederiz…
Röportaj: Naime Sürenkök
(Yeşil Gazete)
Comments