Hafta SonuManşetSpor

[Oğuz Gidiyor] Fransa Bisiklet Turu – Oğuz Tan

0

Yol arkadaşım bisiklet 200 yaşında 11

Bu yazımda Fransa Bisiklet Turu’nun (Tour De France) tarihinden bahsetmek istiyorum. Bisikletle bağ kuran pek çoğumuzun bildiği, dünyanın en önemli sportif etkinliklerinden biri olan Tour de France’ın ortaya çıkışının ilginç bir de hikâyesi var.

Fransa Bisiklet Turu (Tour de France); her yıl düzenlenen, çok büyük bir bölümü Fransa sınırlarında, küçük bir bölümü de komşu ülke sınırlarında koşulan bir yarış. Diğer büyük turlardaki (İtalya: Giro d’Italia ve İspanya: Vuelta a España) gibi Fransa Bisiklet Turu’nda da, kabaca 3 haftada 21 etap koşulur. Günümüzde Amaury Sport Organisation tarafından düzenlenen Tour de France, ilk defa, 1903 yılında, L’Auto isimli gazetenin satışlarını arttırmak için düzenlendi. 1903’ten Beri, 1. ve 2. Dünya Savaş yılları haricinde, her yıl düzenlendi. Zaman içinde ün ve popülerlik kazanmaya devam ettikçe, yarış mesafeleri uzadı ve turun etkisi tüm dünyaya yayıldı. 1903’te Ağırlıklı olarak Fransız sporcuların katılımıyla başlayan tur, günümüzde, tüm dünyadan üst düzey sporcuların katılımıyla gerçekleşen bir UCI Dünya Turu. Fransa Bisiklet Turu’na katılan takımların büyük çoğunluğu UCI dünya takımları. Kalan takımlar ise, organizatörlerin davetleriyle katılmaktalar.

İlk olarak 1903’te düzenlenen Fransa Bisiklet Turu’nun köklerini, ülkede yayımlanan iki farklı spor gazetesinin arasında gerçekleşen rekabet oluşturuyor. Bunlardan biri Le Vélo’ydu; Fransa’nın ilk ve en büyüğü, günde 80.000 kopya satan bir spor gazetesi. Diğeri ise L’Auto’ydu; aralarında Comte Jules-Albert de Dion, Adolphe Clément ve Édouard Michelin’in de bulunduğu gazeteci, iş adam ve kadınları tarafından 1899’da kurulan bir spor gazetesi. L’Auto’ya editör olarak atanan Henri Desgrange, hem ülkenin önemli bir bisikletçisi hem de Paris’teki Parc des Princes(Prensler Parkı) Veledromu’nun sahibi olan iki ortaktan biriydi.

Prensler Parkı; Fransız İhtilâli’nin öncüsü niteliğinde, 1789’da gerçekleşen Bastille Baskını’na kadar, 18. yüzyılda, Kraliyet Ailesi’nin avlanma sahasıydı. 1897’de Spor hayatı başlayan, 3.200 koltuk kapasiteli Prensler Parkı Veledromu, günümüzde 48.000 koltuk kapasiteli büyük bir stadyum. 1924 Yaz Olimpiyatları’na, 1984 Avrupa Futbol Şampiyonası finaline ve 1998 Fifa Dünya Kupası’na ev sahipliği yapan Prensler Parkı, 1974 yılından beri, Fransız Futbol Ligi 1. lig takımlarından Paris Saint-Germain FC’nin maçlarını oynadığı stadyum.

Rakip gazeteden daha fazla satmak üzere yayın hayatına başlayan L’Auto, beklenilen başarıyı gösteremediğinden, 1902 Kasım’ında, Paris’teki ofisinde önemli bir kriz toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıda söz hakkına sahip olması beklenen son kişi, Desgrange’ın Giffard’s Gazetesi’nden transfer ettiği, ekibin en kıdemsiz çalışanı, 26 yaşındaki baş bisiklet gazetecisi Géo Lefèvre’dü. Lefèvre, 6 günlük bir bisiklet yarışı organize etmeyi önerdi. Bu uzun yarışla, pistlerde koşulan popüler yarış türünü pist dışına, bütün Fransa’ya taşımayı öngördü. Uzun mesafeli bisiklet yarışları, daha fazla gazete satılmasını sağlıyordu sağlamasına fakat Lefèvre’ün önerdiği mesafedeki bir yarış daha önce hiç denenmemişti. Böyle bir yarış düzenleyerek, L’Auto, rakibini yakalayabilir hatta sektör dışında bırakabilirdi. Denemeye değerdi. L’Auto, 19 Ocak 1903’te yarışın duyurusunu yaptı.

1903’ten günümüze Fransa Bisiklet Turu

Tur, ilk olarak 1903’te koşuldu. Plan; 31 Mayıs – 5 Temmuz tarihleri arasında Paris’te başlayacak ve tekrar Paris’e dönmeden önce Lyon, Marsilya, Bordo ve Nat’ta duracak 5 etaplı bir yarıştı. Güney Fransa’da, Akdeniz ile Atlantik arasındaki uzun mesafeyi kırmak için Toulouse şehri de eklendi. Etaplar gece koşulacak ve ertesi akşam tamamlanacaktı.

Etapların gece başlaması, ertesi akşama kadar koşulması ve etaplar arasındaki dinlenme süreleri nedeniyle yarış hem göz korkutuyordu hem de maliyetleri çok yüksekti. Üstelik 15 kişi kayıt olmuştu. Desgrange, hiç bir zaman tam olarak ikna olmadığı bu yarış fikrinden, neredeyse vazgeçiyordu. Bunun yerine, süreyi 19 güne düşürdü, tarihleri 1-19 Temmuz olarak değiştirdi ve etapların herhangi birinde 20 km/s ortalama hızın altına düşmeyen bütün sporculara günlük ödenek ayırdı. Böylelikle bisiklet sporcularına, yarışta geçen süre boyunca fabrikada çalışmış olmaları durumunda kazanacakları para ödenmiş olacaktı. Desgrange, yarışa katılım ücretini de 20 franktan 10 franka düşürdü. Genel kategori birincilik ödülünü 12.000 frank, etap birincilik ödülünü de 3.000 frank olarak belirledi. Böylelikle, yarışın galibi, çoğu işçinin bir yıl boyunca kazandığı paranın 6 katını kazanmış olacaktı. Bu değişikliklerden sonra, katılımcı sayısı 60’ın üstüne çıktı. Katılımcılar arasında profesyoneller, amatörler, işsizler ve bazı maceraperestler vardı.

1903 Fransa Bisiklet Turu, 6 etapta koşuldu. Ortalama uzunlukları 400 km’nin üstündeki etaplar, günümüz modern yarışlarındaki etaplara kıyasla (21 etap, ort. 165-175 km/etap) sıra dışı biçimde uzundu. Bu uzun etaplar arasında sporcular 1 ila 3 gün dinlendiler. Rota genellikle düzlüktü. Belirgin tırmanışın olduğu, tek bir dağ etabı vardı. Takımlar halinde gruplanmayan sporcular, bireysel olarak yarıştılar. Genel kategoride yarışmak için 10, tek bir etaba katılmak için ise 5 frank ödediler. Etaplar oldukça uzun olduklarından, hepsi de, gün doğumundan önce başladı. Son etap ise, bir önceki gece 21:00’da start aldı. Her etabın en hızlı 8 sporcusu, etaba göre değişmekle birlikte, 50 ila 1500 frank arasında para ödülleri aldılar. Yarış sonunda, genel kategorinin ilk 14 sporcusu, 1. için 3000, 14. için 25 frank olacak şekilde para ödülleri aldılar. Yarış süresince 200 franktan fazla para ödülü kazanmamış ve ortalama hızlarının 20 km/s altına düşmemiş olması şartı ile, genel kategoride kalan diğer 7 sporcuya da 95’er frank ödül verildi. Böylelikle, 19 gün süren yarışın her günü için bu sporculara 5 frank ödenmiş oldu.

Fransa Bisiklet Turu’nun babası: Henri Desgrange (ortada)

Yarış, Montgeron köyündeki Café Reveil Matin’in önünde başladı. Start; L’Auto’nun genel sekreteri olan, bir zamanların sıkı bisikletçisi, korkulu Georges Abran(1846-1918) tarafından 1 Temmuz 1903’te 15.16’da verildi. L’Auto, o sabah, yarışa ön sayfasında yer vermedi. Yarışçılar arasında, galip gelecek Maurice Garin ile cüsseli rakibi Hippolyte Aucouturier, Alman favori Josef Fischer ve bir takım maceraperestler vardı. Pek çok bisikletçi, turun üst düzeyde bir fiziksel çaba gerektirmesi nedeniyle, ilk etapları tamamladıktan sonra yarıştan çekildi. 4. Etabın sonunda, turda 24 yarışçı kalmıştı. Tur, Paris’in ucundaki Ville d’Avray’de, Père Auto Restoranı’nın önünde sona erdi. Ardından, Paris’in merkezine törensel bir sürüş yapıldı, Prensler Parkı’nda(Parc des Princes) birkaç tur atıldı. Hem yarışın hem de 1, 5 ve 6. etapların galibi, 25.68 km/s ortalamasıyla Maurice Garin, yarışa damgasını vuran isim oldu. Yarışı 21. sırada, sonuncu olarak bitiren Arsène Millocheau’nun derecesi ise 64s 47dk 22sn oldu. L’Auto için işler yolunda gitti ve dolaşımdaki gazete sayısı iki katına çıktı. Yarışın etkisi, Desgrange’nin dahi tahmin etmediği kadar büyük oldu.

Café Reveil Matin

Josef Fischer(üst solda), Maurice Garin(üst sağda)

                                                Hippolyte Aucouturier

1903 Tour De France sonuçlar1.

  1. Etap: 1 Temmuz Çarşamba, Paris – Lyon, 467 km, etap birincisi: Maurice Garin: 17s 45dk 13sn
  2. Etap: 5 Temmuz Pazar, Lyon – Marsilya, 374 km – (Tırmanış: Col de la République – 1161m), etap birincisi: Hyppolyte Aucouturier: 14s 28dk 53sn
  3. Etap: 8 Temmuz Çarşamba, Marsilya – Tuluz, 423 km, etap birincisi: Hippolyte Aucouturier: 17s 55dk 4sn
  4. Etap: 12 Temmuz Pazar, Tuluz – Bordo, 268 km, etap birincisi: Charles Laeser: 8s 46dk
  5. Etap: 13 Temmuz Pazartesi, Bordo – Na, 425 km, etap birincisi: Maurice Garin: 16s 26dk 31sn
  6. ve Son Etap: 18 Temmuz Cumartesi, Na – Paris, 471 km,Etap Birincisi: Maurice Garin: 18s 9dk

Tur, 1904’te de aynı rota üzerinde düzenlendi. Tarihler 2-24 Temmuz’du. Le Vélo Gazetesi, 1904’te sektörden çekildi. 1905’te Düzenlenen 3. turda ise etaplar 03.00 ila 07.30 arasında başlatıldı. Bu kez, hayal edildiği gibi bir yarış oldu. L’Auto’nun satışları 25.000’den 65.000’e çıktı. 1908’e Gelindiğinde gazete 250.000 satıyordu. 1. Dünya Savaşı’nda tur askıya alındı ve savaştan sonra büyümeye devam etti. 1923’te L’Auto 500.000 satıyordu. 1933’te Düzenlenen Fransa Bisiklet Turu’nda, gazete 854.000 kopya satarak bir rekor kırdı.

1.Dünya Savaşı kahramanı, Mareşal Henri Philippe Pétain

1939’da, savaş nedeniyle, tura bir kez daha ara verildi. 1947’ye Kadar tur organize edilmeyecekti. 1939 Temmuz’unda, o yılın turu tamamlandıktan kısa süre sonra, L’Auto, 1940 turunu duyurdu. Fakat aynı yılın Eylül ayında Almanların Polonya’yı ve 1940 Mayıs’ında Hollanda, Belçika ve Fransa’yı işgal etmeleri nedeniyle yeni bir tur düzenlenmedi. 1940 Temmuz sonunda, Kuzey Fransa, Almanlar tarafından yönetilmekteydi. Almanya-Fransa arasındaki teslimiyet anlaşmasına göre, Güney Fransa işgal edilmeyecek ve işbirlikçi yeni bir hükümet(Vichy Hükümeti) tarafından yönetilecekti. Fransız 1. Dünya Savaşı kahramanı Henri Philippe Pétain, Vichy Hükümeti’nin başına geçti. Fransa’nın bu şekilde bölünmüş olarak yönetilmesi, 1942’ye kadar devam etti. Müttefikler Kuzey Afrika’yı istila ettiklerinde, Hitler, varlığını koruyabilmek adına, teslimiyet anlaşmasını iptal etti ve askerlerini göndererek Güney Fransa’yı da işgal etti. Sonrasında ise, müttefikler güçlendi ve Ağustos 1944’te Paris özgürlüğünü elde etti. 1944 Eylül’ünde, Fransa’nın çok büyük bir bölümü, Müttefikler tarafından yönetilmekteydi.

Henüz Kuzey Fransa Almanların, Güney Fransa da Vichy Hükümeti’nin yönetimindeyken, Almanlar işgal bölgelerinde ‘normallik’ istiyorlardı. Turun düzenlenmediği bir Fransa normal olamazdı. Jacques Goddet’ten, Fransa Bisiklet Turu’nu yeniden organize etmesini istediler. Bununla birlikte, Alman işgalindeki Fransa ile Vichy Fransa’sı arasındaki sınırı açmayı da teklif ettiler. Turun kurucusu Henri Desgrange’ın sağlık sorunları yaşaması üzerine, Goddet hem L’Auto’nun editörlüğünü hem de Tour de France’ın yönetimini devraldı. O zamana dek, Fransa Bisiklet Turu’nun babası olarak bilinen Henri Desgrange, bu iki görevi de yerine getiriyordu.

Tour de France direktörü Jacques Goddet

Alman işgali boyunca, Goddet, Tour De France’ı düzenlemeyi reddetti. O dönemde, kısaltılmış olarak koşulan bazı yarış serileri ve etap yarışları vardı. En belirginleri Circuit de France ve Grand Prix du Tour de France idi. Goddet, Grand Prix du Tour de France’ı düzenledi fakat bunun Fransa Bisiklet Turu olmadığını, vurgulayarak, açık biçimde belirtti. İnce bir çizgi üzerinde yürüyen Goddet, oldukça ihtiyatlı davranmalıydı. Goddet’e göre, Fransız savaş kahramanı Henri Philippe Pétain, Almanlarla işbirliği yaparak Fransa için mümkün olan en iyi şeyi yapıyordu; Fransa’nın, Almanlara karşı kazanamayacağı uzun bir savaşa girmesinin ve gereksiz bir yıkım yaşamasının önüne geçiyordu. Goddet; Pétain’i öven yazılar yazdı, yarışlar düzenledi ve bu önemli bisiklet yarışlarına Almanların katılımını kabul etmedi.

1944’te Paris özgürlüğüne kavuştuğunda, işgal süresince yayın hayatına devam ettiği ve Almanlara yakın davrandığı gerekçesi ise, yetkililer L’Auto gazetesinin kapılarına kilit vurdular, kapattılar. Tur yönetimi de dahil, gazetenin sahip olduğu her şeye, Fransız Devleti tarafından el kondu. Böylelikle, Fransa Bisiklet Turu’nun resmi hakları da devletin eline geçti.

Jacques Goddet, kolay pes etmeyecekti. 2 Sene sonra, 1946’da, caddenin karşısında L’Equipe gazetesini kurdu. Böylelikle, Tour De France’ı canlı tutmak için çalışmalarına tekrar başladı. Artık L’Auto olmadığından, Tour De France’ın hiçbir sahibi yoktu. Fakat L’Équipe’in, turun yönetimi için bir rakibi vardı; Miroir Sprint isimli spor dergisi. Fransız Bisiklet Federasyonu, tur yönetimini devralmak amacıyla başvuru yapan örgütler arasında bir deneme yarış düellosu gerçekleştirmeye karar verdi. İki taraf da, birer aday yarış düzenledi. L’Équipe ve Le Parisien Libéré gazeteleri, birlikte, La Course du Tour de France’ı düzenledi. Sports ve Miroir Sprint dergileri de, birlikte, La Ronde de France’ı düzenledi. Sports ve Miroir Sprint, ortak çalışarak 5 günlük Ronde de France yarışını düzenledi. L’Équipe ve Le Parisien Libéré’nin deneme yarışı ise, Monako-Paris arasında geçen 5 etaplı La Course du Tour de France oldu. Goddet, Prensler Parkı(Parc des Princes) Velodromu’nun da desteğini almıştı.

Yaşanan yokluktan ötürü, Fransız Devleti, yarışların en fazla 5 gün sürmelerine izin vermişti. Çünkü savaş sonrası yaşanan sosyal düzenlemede, gıda ve ekipman yardımı, karne uygulaması ile halka ulaşıyordu. Bu sebeple, bisiklet yarışları da 5 günden fazla sürmemeliydi. Her iki yarış da 5’er gün sürdü. Goddet’in yarışı, daha başarılı bulundu. L’Équipe gazetesinin düzenlediği bu yarış hem daha iyi organize edilmişti hem de savaştan önce, başarıya ulaşmış milli takımlar da yarıştığından halkın çok daha fazla ilgisini çekmişti. Böylelikle, 1947 Fransa Bisiklet Turu’nu organize etme hakkı, L’Équipe’e verildi.

1993’Ten günümüze

L’Équipe gazetesinin 1993’te Amaury Grup şirketlerine dâhil olmasıyla birlikte, spor faaliyetlerini yönetmek üzere Amaury Spor Organizasyonu(ASO) kuruldu. Fransa Bisiklet Turu ise, Amaury’nin bir alt kuruluşu olan Société du Tour de France tarafından yönetiliyor. Paris’in batısındaki Issy-les-Moulineaux bölgesinde yer alan ASO’da, cephesinden L’Équipe’i gören fakat ayrı bir binanın içinde, tam zamanlı çalışan 70 kişi var. Bu sayı; bariyerlerin taşınması, etapların oluşturulması, rota için levhaların yerleştirilmesi ve diğer işler için istihdam edilen 500 yüklenici hariç tutulduğunda, yarış esnasında 220’ye kadar yükseliyor. ASO, Tour De France dışında da, yıl boyunca pek çok büyük bisiklet yarışı organize ediyor.

Fransa Bisiklet Turu, günümüzde, geleneksel olarak Temmuz ayında koşuluyor. Rota her yıl değişse de; zamana karşı etapları, Pirene ile Alp dağ zincirleri boyunca geçişleri ve Paris, Champs-Élysées’deki finiş sayesinde yarış formatı her yıl aynı şekilde korunuyor. Fransa Bisiklet Turu’nun modern edisyonları, 21 adet tam-gün süren etaptan oluşuyor. 23 Gün süren yarışta sporcular kabaca 3.500 km mesafe kat ediyorlar. Yarış rotası bir yıl saat yönünde, ertesi yıl ters saat yönünde koşuluyor. Genellikle 20-22 arası takım yer alıyor ve her takımda 9 sporcu. Tüm etaplar boyunca, her sporcunun yarış süreleri tutuluyor. Bu süreler birikmiş olarak toplanıyor ve yarışı en kısa sürede tamamlayan sporcu, sarı formayı giyiyor. Turda en büyük ilgiyi genel kategori dereceleri görse de, tur içinde derecelendirilen başka kategoriler de bulunmakta; sprinterler için puan kategorisi, tırmanıcılar için dağlar kategorisi, 26 yaş altı sporcular için genç sporcu kategorisi ve en hızlı takımlar için takım kategorisi. Takımlar için etap kazanmak da prestijlidir ve bu başarı, genellikle takım sprinteri tarafından elde edilir.

2017 Fransa Bisiklet Turu

2017’de, bisiklet tarihinin en önemli turlarından biri olan Tour De France, 104. kez koşuldu. 3.540 km Uzunluğundaki yarış, 1 Temmuz’da Almanya’nın Düsseldorf kentinde yapılan bireysel zamana karşı etabıyla başladı ve 23 Temmuz’da Paris’teki Champs-Élysées etabıyla son buldu. 22 Takımda toplam 198 sporcunun katıldığı 21 etaplık yarışın galibi, Team Sky sporcusu Chris Froome oldu. Bu, Chris’in 4. genel kategori birinciliği oldu. İkinci, Cannondale–Drapac takımından Rigoberto Urán ve üçüncü, AG2R La Mondiale takımından Romain Bardet oldu. Açılış etabını kazanan, Team Sky sporcusu Geraint Thomas, turda genel kategori birinciliğini elde edip sarı formayı giyen ilk sporcu oldu. Yarış öncesi favori gösterilen sporcular arasından, açılış etabında en iyi performansı sergileyen Froome, beşinci etabın zirvesinde yer alan varış noktasının ardından, genel kategori liderliğini ele geçirdi. 12. Etabın sonunda, Peyragudes’teki bir diğer zirve varışının dik tırmanışında süre kaybetti ve korumakta olduğu liderliği Astana takımından Fabio Aru’ya kaptırdı. 14. Etabın sonunda, Froome, sarı formayı geri aldı ve yarış sonuna kadar koruyarak genel kategori birincisi oldu.

Chris Froome, 2017 Tour de France genel kategori birincisi

Puan kategorisinde, birinciliği Team Sunweb sporcusu Michael Matthews aldı. Takım arkadaşı Warren Barguil ise, iki dağ etabında birinci gelmekle birlikte, dağ kategori birincisi ve en mücadeleci sporcu ödülünün sahibi oldu. Genel kategoride 7. olan Orica–Scott sporcusu Simon Yates, genç sporcu kategorisinin birincisi oldu.

Takım kategorisinde 1.’lik yine Team Sky’ın oldu.

Yazı dizisi devam edecek.

 

Oğuz Tan

Bisiklet Gezgini

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.