By Türcü Sözlük‘ten iklim ve enerji kategorisi editörümüz Ümit Şahin‘in haber etmesi ile bilgim oldu. Ümit, sağolsun sözlüğün yayınlandığı Hayvanların Aynasında İnsan blog adresinin yazarı Abdullah Onay’ın iletişim bilgisini de iletti bana ve hemen aradım Abdullah abiyi Türcü Sözlük nasıl meydana geldi, hangi fikir ile otaya çıktı sorularıma yanıt bulmak için.
Önce kendisi hakkında bilgi vermesini istedim Abdullah Onay’dan. Birikim dergisinin ikinci kuruluş (1989) döneminden itibaren içinde olduğunu, Heybeliada’da 16 yıldan beri ikamet ettiği bilgisini aktardı.
Ya bu “hayvan hakları” ilgisi nereden geliyor dediğimde ise Birikim’deki ilk günlerinden bu yana hayvan haklarını takip ettiğini belirtiyor Onay. Birikim’in bir sayısını özel olarak hayvan haklarına ayırdıklarını, ayrıca İletişim Yayınları’nda da hayvan haklarına eğilen kitapların çıktığı özel bir seri yayımladıklarını kaydetti.
Abdullah Onay
Hayvanların Aynasında İnsan blogu ise nispeten daha yeni. Heybeliada günlerinde ortaya çıkan bir site. Adadaki sokak hayvanlarının koşullarının iyileştirilmesi adına kendimce bir çaba olarak niteliyor Onay, ve “Fayton konusu mu?” diye sorduğumda ise , “Sadece o değil. Faytondaki atların ızdırabı dışında da çok sorunu var adada yaşayan hayvanların. Hem de çok uzun süreden beri devam eden bir konu bu. Hayvanların refahını bir nebze arttıranbilir miyiz çabası diyebilirsin buna. Kasteettiğim belirli yerlere mama dökmenin daha ilerisinde bir şey. Onların nüfusu her geçen yıl, her mevsim artıyor, barınmaları, beslenmeleri ve refahlarının iyileştirilmesi için adımlar atılması gerekiyor. Hayvanların Aynasında İnsan ile bunlara dair fikirlerimi paylaşıyorum” diye ekliyor.
Türcü Sözlük’ün hikayesi
Konu Türcü Sözlük’e geliyor sonra. Dezavantajlı grupların dildeki aşağılamadan nasiplerini her zaman aldığını, kendimin de bir engelli olarak bunu hayatımın her aşamasında yaşadığımı ifade ederek iletiyorum kendisine.
Onay ise şöyle yanıtlıyor beni,
“Mağduriyetler arasında da bir hiyerarşi var aslında. Kadınlara, LGBTİ+ bireylere, azınlıklara, engellilere, hayvanlara vsr. Burda hiyerarşinin en alt basamağında yer alıyor diyebilirim hayvanlar için. Erkekler küfür ederken, hakaret içeren sözcükleri sarfederken kadını, hayvanı, belli bir ırkı hedef alan aşağılayıcı söylemlerde bulunuyor. Hayvanların içinde olduğu aşağılayıcı söyelemleri, işin daha da enteresan yanı hayvan hakları savunucuları, kendileri bile kullanıyor gözlemlediğim kadarı ile. Türcü Sözlük ile bu farkındalığa dair bir şey yapmak istedim”
Türcü Sözlük’ün içeriğine dair konuşuyoruz ardından.
Sözlükten A’dan Z’ye hemen her içinde hayvanı aşağılayan türcü ifadeler geçen söz öbekleri, atasözleri, deyimler maddeler halinde sıralanmış.
Her madde için 3 unsur geçerli diyor Onay, ilki ilgili türcü sözcüğün ne yönde kullanıldığı, ikinci olarak italik şekilde bu sözcüğe dair kendi yorumumu belirtiyorum, son olarak ise aşağılayıcı sözcüğün kullanıldığı yerlere dair örnek cümleler bulunuyor. Son unsur her madde için geçerli değil yalnız.
Sözlüğe siz de katkıda bulunabilirsiniz
Türcü Sözlük’in interaktif bir yapıda kendisini sürekli geliştirdiğini belirtiyor son olarak Abdullah Onay. Ekim sonunda ilk yayının ardından her geçen gün gelen katkılarla sürekli zenginleşmiş sözlük.
Son sorum sözlüğe katkıda bulunmak isteyenlerin nasıl bunu sağlayacaklarına dair oluyor.
Türcü Sözlük sürekli kendini geliştiren bir metin diyor Abdullah Onay ve dileyen herkesin sosyal medya hesabı üzerinden (facebook hesabına buradan erişim mümkün) ya da Türcü Sözlük’ün yer aldığı Hayvanların Aynasında İnsan linkinin yorum bölümünden yeni maddeler ya da mevcut maddelere katkı anlamında kendisine ulaşabileceğini belirtiyor.
Türcü Sözlük’ün en sonunda yararlanılan kaynaklar ise şu şekilde sıralanmış:
Filiz Bingölçe, Kadın Argosu Sözlüğü, Metis Yay.,
Hulki Aktunç, Argo Sözlüğü, YKY, 1998.
Necmi Akyalçın, Türkçemizin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz, Eğiten Kitap Yay., 2012. (Bu kaynak için Rüstem Kurtoğlu’na teşekkür ederim)
Ömer Asım Aksoy, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, inkılap Yay., 2 cilt, 1993.
Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, 2 cilt, Ankara 1988
Yusuf Çotuksöken – Türkçe Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Toroslu Kitaplığı, 2004.
Ekşi Sözlük
Vikipedi
Haber: Alper Tolga Akkuş
(Yeşil Gazete)
Comments