By 18.yüzyılda Sanayi Devrimi ile başlayarak dünya hızlı bir şekilde tek bir büyük ev haline dönüşmektedir; fakat bu evin bir parçasında gerçekleşen bir felaket veya çevre sorunu, doğa sınır tanımadığı için, farklı alanlarını da etkilemeye başlamıştır. Örneğin Çin’de meydana gelen bir toz fırtınası, kolaylıkla Kuzey Amerika’yı etkileyebilmektedir. Yerel politikaların sonuçları yerelde kalmamakta, sınır tanımayan doğa hareketleri ile ciddi boyutta çevre problemleri ile karşı karşıya kalınmaktadır. Çevresel konuları ele alan sanat, bir zamanlar sadece küçük bir grup insanın ilgisini çekerken son yıllarda sanatsal ana akımın önemli bir parçası haline gelmiştir. Önceleri kavramsal sanat, performans, propaganda vb. stratejiler tarafından belirlenen çevre sanatı, bugün çeşitli yaklaşım ve yöntemleri benimser. Sanatçılar nadiren yalnız çalışırlar, mutlaka diğer disiplinlerden uzmanlar ile iş birliği içindedirler. Sanatçının rolü, bir bilim insanının aksine, sorunlara kesin cevaplar vermek değildir; soruyu sormak çoğu zaman yeterlidir. Sanatçı, tüm olasılıklara açık olmalıdır, herhangi bir aşamada yeniden sorgulama ve tanımlamada da özgürdür.
Avrupa’da Rönesans ile hümanizm yükselişe geçer ve insan her şeyin ölçüsü haline geldiğinde, madde dünya ile ilgili mülkiyet hissi de artar. Doğa korkulan, gıpta ve saygı ile izlenen, kopya edilmeye çalışılan bir şey değildir artık; incelenir ve artık insan kontrolüne uygun hale getirilir. 18. yüzyıldaki Sanayi Devrimi ile gezegenin kaynakları küresel düzeyde fazlasıyla tüketilmeye başlanmıştır. Bu insanlığın, doğayı sonsuz bir hazine kaynağı olarak gördüğü bir dönemin başlangıcıdır ve daha sonra istemediği parçacıklarını boşaltabileceği dipsiz bir çukura dönüşür.
Bugün çağdaş sanat, modern sanatın aksine, belli akımlara bağlı olmadan, tekniklerin iç içe geçtiği bir zamanı bize sunmaktadır. Sanatçılar doğal malzeme ve geri dönüşümlü malzeme kullanarak veya video, enstalasyon, performans, fotoğraf, resim, heykel vb. her türlü teknikle çevre sorunlarına işaret etmekte ve farkındalık yaratmaktadırlar. Kanada doğumlu sanatçı Benoit Aquin de dikkati fotoğraflarıyla dünyanın birçok yerindeki çevre sorunlarına çekmektedir. Sorunların aciliyetini tasvir edip insanları harekete geçirmek istemektedir.
Aquin, çağdaş dünyanın tehlikelerini araştırmaktır. Çin’deki büyük çevresel felaketler ile ilgili farkındalık yaratmak için, büyük ölçekte hasar vermiş tarım uygulamalarının, yüksek hızdaki rüzgarlar ile Çin, Kore, Japonya ve hatta Kuzey Amerika’ya taşınmasıyla oluşan büyük toz bulutlarının sürüklenmelerine dikkat çekmektedir. Aquin, fotoğrafın insanları sosyal ve çevresel konular üzerinde harekete geçirmeye ve dünyadaki değişime etki etmeye motive edebileceğine inanmaktadır; böylece bu çöl görünümlü arazilerin fotoğraflarını çeker. Çin’de üç yüz milyon insan, buradaki toz fırtınalarından etkilenmiştir ancak etkilenme burası ile sınırlı kalmamıştır, rüzgarlar çorak toprağı Kuzey Amerika’ya kadar taşımıştır. Aquin, bu fotoğraf serisi ile Çin’deki yetersiz su kaynakları ve çölleşme konularında herkesi bilinçlenmeye çağırmaktadır. Güncel, çevresel ve siyasi konuları fotoğraflamadaki başarısı, onu prestijli ödüller almaya hak kazandırmıştır. 2008 yılında sürdürülebilirlik mesajlarıyla Prix Pictet ödülünü kazanmıştır. Prix Pictet ödülü, sürdürülebilirlik konularına özellikle de çevreyle ilgili olanlara geniş kapsamlı dikkat çekilmesi için fotoğrafın gücünü kullanmayı amaçlamaktadır. Prix Pictet ödülüne müteakip Paris’de ‘Palais de Tokyo’da fotoğraf sergisini açmıştır. Çalışmaları uluslararası alanda, özellikle TIME, Canadian Geographic, The Guardian, Foto8, Canadian Art, Walrus Magazine ve L’actualité gibi basılı yayınlarda yer almıştır.
Benoit Aquin, “Dust Bowl”, 2006-2009 (Görsel sanatçının izni ile kullanılmıştır) http://www.benoit-aquin.com/
Çin’deki Toz Fırtınaları ile Çöle Dönmüş Araziler
Çöller artık Çin’in %18’ini kaplar ve bunların dörtte biri ekolojik olarak zararlı insan faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Tarıma elverişli arazinin fazla işlenmesi, aşırı otlatma ve su için fazla derine inme Çin’deki toz fırtınaları ile çöle dönmüş araziler oluşumunun sebebidir. Bu tür bir hadise 1930’lardan beri yaşanmamıştır ve Amerikan Orta Batı ve Kanada bozkırlarında yaşanan yıkıcı kuraklığı hatırlatmaktadır. Çin’in bu durumu, dünyanın en büyük ve hızlı, tarıma elverişli arazilerinin kısır kum tepelerine dönüşme halidir. Ortaya çıkan toz, rüzgâr aracılığıyla alınıp büyük kum fırtınaları şeklinde Çin geneline, Kore ve Japonya’ya kadar yayılır, ve Kuzey Amerika’ya kadar ulaşır. Çin hükümeti durumu tersine çevirmek için, dünyanın gördüğü en büyük çevresel iyileştirme çalışmasını başlatır.
Benoit Aquin, “Dust Bowl”, 2006-2009 (Görsel sanatçının izni ile kullanılmıştır) http://www.benoit-aquin.com/
İlk bakışta Aquin’in eserleri haber fotoğrafçılığı alanına aitmiş gibi görünebilir. Savaşlarla değil -ki haber fotoğrafçılığının en gözde konularındandır- farklı türlü felaketlerle, özellikle de ekolojik sorunlarla ilgilenmektedir. Aquin felaket yerine gider, orada çalışır ve geri gelip bu olaylara tanıklık eden görüntüler sunar. Bu, onun fotoğraflarının neden seri olarak ve Nicolas Bérubé ya da Patrick Alleyn gibi gazetecilerin yazılarıyla beraber sunulduğunu açıklamaktadır. Bu görüntüler, fotoğrafçının geniş sanayileşme, doğal kaynakların tükenmesi ve bunların çevre, hayvanlar ve insanlar üzerindeki etkileri konusunda ne kadar rahatsız olduğunu yansıtmaktadır. Açıkça görülmektedir ki Aquin, dünya hakkında oldukça endişelidir.
Benoit Aquin, “Dust Bowl”, 2006-2009 (Görsel sanatçının izni ile kullanılmıştır) http://www.benoit-aquin.com/
Mevcut olayın ötesinde, bu görüntüler mıntıkaları göstermektedir: çöl ve kum fırtınaları. Bu fotoğraflar olağanüstülük ve ebedi oluştan kaçınmaktadır, aksine gerçekliğin sıradanlığını açıkça göstermektedir. Bu fotoğraflar çerçevelendiğinde, toplum ve toprakların bütünlüğünden parçalar sunar; anlık oluşları ile zaman ve tarihin geçici durumlarını muhafaza ederler. Hikayeleştirmeye direnmenin yanı sıra güzelliğe de direnirler. Güzellikleri ile bazen sanatsal bir dürtüyle motive olmuş gibi görünebilirler ancak asla tamamen estetik değildirler. Anlam ve güzelliğin ötesinde bir şey içerirler, sanki fotoğrafçı bu aşırı tanıdık amaçlardan kasıtlı olarak uzak durmuş gibidir.
Benoit Aquin, “Dust Bowl”, 2006-2009 (Görsel sanatçının izni ile kullanılmıştır) http://www.benoit-aquin.com/
Aquin’in görüntüleri bir açılıma ipucu sunar. Hiçbir zaman basit bir anlamda doğaya karşı kültür kavramı, insana özgü olmayana karşı insan, doğal süreçlere karşı endüstri, makineler ve teknolojileri göstermezler. Doğa burada olduğu gibi korunması gereken romantik bir cennet şeklinde değil, daha çok insan faaliyetlerini içeren açık ve sürekli değişen ilişkilerin bir sistemi olarak sunulmaktadır.
Daha fazla görsele ulaşmak için sanatçının resmi web sitesi: http://www.benoit-aquin.com/
Kaynaklar:
- ALLEYN, Patrick, “The Chinese Dust Bowl” (“Çin’deki Toz Fırtınaları ile Çöle Dönmüş Araziler”), https://thewalrus.ca/the-chinese-dust-bowl/
- ASSELIN, Oliver, “Benoit Aquin: Surface and Catastrophe” (“Benoit Aquin: Yüzey ve Afet”), https://canadianart.ca/features/benoit-aquin-surface-and-catastrophe/
- Benoit Aquin resmi web sitesi, http://www.benoit-aquin.com/the-chinese-dust-bowl/
- BROWN, Andrew, Art & Ecology Now (Güncel Sanat ve Ekoloji), Thames & Hudson, Mayıs, 2014.
- EWING, William E., “Benoit Aquin, Chinese “Dust Bowl” (“Benoit Aquin, Çin’deki Toz Fırtınaları ile Çöle Dönmüş Araziler”), http://cielvariable.ca/en/issues/ciel-variable-81-made-in-china/benoit-aquin-chinese-dust-bowl-william-a-ewing-fire-ice/
- Robert Koch Galerisi, http://www.kochgallery.com/artists/contemporary/Aquin/index.html
Ahunur Özkarahan
Comments