By Mevsim normallerinden merhaba sevgili İklim İçin köşesi okuyucuları,
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün websitesinden Türkiye’nin sıcaklık analizleirni incelemek benim hobim. Geçtiğimiz Nisan ve Mayıs aylarının ortalama sıcaklıkları Türkiye ortalama sıcaklıkları seviyesinde gerçekleşti. Demek ki normalde Türkiye’de bahar varmış. Gerçekten şanslı bir mevsim geçirdiğimizi söylemek mümkün.
Ya da Türkiye artık Türkiye değil. Zira ülkemizin hem doğusu hem de batısı yanıyor. Her şey o kadar absürd ki the Guardian gazetesi “İngiltere’nin bazı bölgeleri İstanbul’dan daha sıcak” diye haber yaptı.
Haftasonu Avrupa’nın batısından giren sıcak hava dalgası Portekiz’de sıcaklıkların 45C’ye kadar ulaşmasına neden oldu.
Buraya bir parantez açmak istiyorum. İklim değişikliğini bilimsel olarak takip etmek isteyenin ilk öğrenmesi gereken şey: “Jet Stream” – “Jet Akımları”. Kuzey yarımkürede batıdan doğuya doğru dalgalar şeklinde akan jet akımlarını dünyanın dönüşü ve de kuzey kutbu ile ekvator arasındaki ısı farkı belirliyor. Şu an olduğu gibi kuzey kutbu ekvatora göre çok daha hızlı bir şekilde ısındığından jet akımları da değişiyor – güçsüzleşiyor.
Neyse çok uzatmayacağım, neticede bu iklim değişikliği kaynaklı jet akımları dengesizleştiği için dünyadaki aşırı iklim olayları meydana geliyor. Örneğin Kalifornya’daki kuraklık, ya da Pakistan’daki seller gibi.
Şimdi bu parantezi kapatıyorum.
Bu hafta Avrupa’nın batısından başlayarak tüm Avrupa’yı saracak sıcak hava dalgasında ise işte bu değişen jet akımlarının parmağı olduğunu söyleyebiliriz. Yavaşlayan jet akımları görseldeki gibi yalpalanarak sıcak havaların daha uzun süre bir bölge üzerine kilitli kalmasına neden oluyor. Bu nedenle yaklaşık bir hafta süresince Avrupa kıtasında 45derecelere varan bir sıcak hava dalgası bekleniyor.
This is what the #heatwave looks like that brought temps of up to 43°C in Spain & Portugal on Sunday @metoffice pic.twitter.com/I6QOUHBNd5
— UN Climate Change (@UNFCCC) June 19, 2017
Portekiz’de ise sıcak hava dalgasının ardından gelen yaylım yangınları en az 60 kişinin ölümüne neden oldu. Bazı insanların yangından kaçmak için arabalarındayken yangına kapıldıkları söyleniyor. Ayrıca yangınlar da daha önce görülmedik şekilde yoğun yaşanıyor bu da itfaiyecilerin yangına müdahale etmesini zorlaştırıyor.
Son 15 yıldır yangın sezonunun Temmuz ve Ağustos aylarından Haziran – Ekim ayları arasına yayıldığını gözlemlemek mümkün.
Sıcak hava dalgalarıyla biz hariç herkesin imtihanı devam ediyor. ABD’nin güney batısında sıcaklıklar 45C’nin üzerinde görülüyor. Phoenix, Arizona’da 48.3, California’da 46.6C, Sacramento’da 41.7C sıcaklık ölçüldü.
Asya kıtasında ise Monsoon yağmurları öncesinde rekor sıcaklıklar görüldü. 3 Haziran’da Vietnam Hanoi’da 42.8C ölçülü. Şehirde bundan daha yüksek bir sıcaklığın ölçüldüğü tek zaman 1926 Mayıs ayındaydı.
Pakistan’da, dünyada yüz üstü termometrelerle ölçülen en yüksek sıcaklık olan 53.5C görüldü. Pakistan’ın sıcak hava dalgaları o kadar ölümcül ki 2016 senesinde sıcak hava dalgası gelmeden önce sıcaklar yüzünden ölecekler için toplu mezarlar kazılmıştı. Sıcak havalarda mezar kazmak mümkün olmadığından ve de morgların kapasitesi yeterli olmadığından, cesetlerin çürümesini önlemek mümkün olamamıştı. Artık Pakistan önlem olarak meteoroloji uyarılarına göre toplu mezarlar kazıyor.
Hawaii Universitesi’nden Camilo Mora’nın araştırmasına göre 1980’lerden bu yana sıcaklıkla alakalı hastalıklar ve ölümler düzenli olarak artıyor ve de dünya nüfusunun %30’u artık senede en az 2 gün öldürücü sıcaklıkların yaşandığı iklim şartlarında yaşıyor.
Risk altında olan insanların oranının 2100 yılında %48 atması bekleniyor ve sera gazı emisyonları azaltılsa bile küresel nüfusun üçte biri tehdit altında olacak.
Comments