By Dünyadaki kaynakların sürdürülebilir olması için üretilebilecek çözüm tartışmaları yerini insan ırkının sürdürülebilirliği için onarıcı bakış açılarına bıraktı. Ben de bir grafik tasarımcı olarak sizlere kendi konumun hepimizi ilgilendiren kısmını anımsatmak, bazı noktalara farkındalık yaratmak adına bir yazı yazma gereği duydum.
Grafik tasarım alanında üretilen ürünler konuya uzak olanlar için kısaca tanımlamak gerekirse; gözünüzün gördüğü her yerde karşınıza çıkan ürünlerdir. Gazetelerden tutun da şehirlerde yolunuzu bulmanızı sağlayan tabelalara, okuduğunuz kitaptan, izlediğiniz filmin başında akan hareketli yazılara, heyecanla izlediğiniz tartışma programını yarıda kesen reklamlara kadar aklınıza gelebilecek bir çok yerde grafik tasarım vardır. Bu saydığım örneklerden anlayacağınız üzere kağıtla, matbaayla, dolayısıyla ağaç kesilmesiyle, zararlı kanserojen boyalarla, enerji kullanımıyla ve üretim teknikleriyle de yakın ilişkide olan bir meslektir. Doğaya verdiğimiz zararı aza indirgemek, daha bilinçli satın alıcılar (tüketici kelimesini bilinçli olarak tercih etmedim), üreticiler ve tasarımcılara dönüşebilmeye katkı olabilmesi için bazı konulardan bahsetmek istiyorum.
İlk olarak tasarımcıları ele alalım. Tasarımcıların bu konuda yapması gereken en önemli şey soru sormak. Bunu bir örnekle açıklamak istiyorum. Diyelim ki bir tasarımcısınız ve size herhangi bir film festivali ile ilgili tanıtım çalışması yapmanız üzere iş geldi. Sizden istenenler broşür, filmlerin konularını, yönetmenlerini vs. anlatan bir cep kitabı, poster gibi basılı işler. Bir tasarımcı olarak öncelikle bu konuda kağıt kullanmamın gerekli olduğu iş kalemleri hangileridir sorusunu sormalıyız. Böylece bazı işleri baskı kullanmadan internet üzerinden online vb. mecralar ile hallederek kağıt/enerji/boya kullanımını aza indirgeyebiliriz. Gelelim basmak zorunda olduğumuz işlere, bunları yaparken de en az fire verecek kağıt ebadını seçerek daha az kağıt kullanımını sağlayıp, geri dönüşümlü ya da tarımı yapılan kağıt üretim materyallerinden üretilmiş kağıtları tercih ederek üretim yapabiliriz. Ambalaj üretiyorsak daha “havalı/güzel vs.” durması için gereksiz yere 2 hatta 3 kat kağıda sarılmış ambalajlar, kalın kağıtlar yerine akılcı çözümlerle ürün bittiğinde çöpe gitmeyecek, geri dönüşebilecek hatta yeniden, yeni bir kullanım alanına sahip olabilecek ambalajlar tasarlayabiliriz. Aslında sormamız gereken sorular listesi uzayıp gider, ürünlerin nakliyesinde tuttuğu yerin ne kadar olduğu ve hangi yollarla gideceği yere ulaştırılabileceğine kadar etki edebilir, düşünebilirsiniz.
İyi güzel söyledin de bunları nasıl yapacağız dediğinizi duyar gibiyim. Zaten bu yazıyı yazma sebebim tam da bu. Bu konuya duyarlı olan tasarımcıların yalnız kalmaması için satın alan herkesin konuya dikkatini çekmek. Bunu bir hareket başlangıcı olarak hayal ediyorum. Lüzumsuz üretilmiş reklam/tanıtım ürünlerine karşı bir başkaldırı hareketi olarak. En büyük desteğim de siz, satın alanlar olacaksınız. Örneğin şöyle şeyler yaparak işe başlayabiliriz; yolda yürürken bize uzatılan flyer isimli tek parça kağıt üzerinde basılı olan reklamları konu ile ilgilenmiyorsak almayarak.
Yumurta Ambalajı: Happy Eggs by Maja Szczypek
Alışverişe gittiğimizde marketlerin/mağazaların reklamı olsun diye üzerine logo bastırdığı plastik ya da kağıt poşetleri kullanmayıp kendi bez torbalarımızla alışveriş ederek. Aldığımız ürünlerin ambalajlarını yukarıda tarif ettiğim kriterlere uymuyorsa markanın tüketici hattını arayarak bu konuda şikayetinizi dile getirerek, hatta o ürünleri bırakmanız hayatınızdan çok şey götürmeyecekse satın almayarak, yeniden kullanıma dikkat etmiş ya da etmese de kaza ile böyle ürünler üretmiş markaların ürün ambalajlarını farklı amaçla kullandığınızda; sosyal medyada, sokakta, eşe dosta anlatarak markaları bu konuda teşvik ederek. (Unutmayın onlar için her şeyden önemlisiniz, emin olun sizi takip eder yaptığınızı görürler.) Yani özetle aslında “tüketici” olmamanızı rica ediyorum.
Siz bunları talep ettiğinizde markalar, üreticiler bu kriterlere dikkat edecekler, dolayısıyla tasarımcılar böyle fikirlerle müşterilerinin karşısına geçtiğinde fikirleri reddedilmeyecek ve bu ürünleri üretebilecek girişimci ve duyarlı matbaalar, dijital baskıcılar vs. meydana çıkıp kendilerine yer bulabilecek.
Yemiş paketi: Peanut & Co – Ecopackaging by Mónica López and Gloria Kelly
Hepimiz bir şekilde birbirimize bağlıyız ve daha az zararlı canlılar olarak dünya üzerinde varlığımızı sürdürmek, hatta mümkünse onarıcı olmak bizim elimizde. Sadece “Bir kişiyle ne olacak ki?” düşüncesinden kurtulmamız yeterli.
Konuyla alakalı daha çok şey merak edenler aşağıdaki linkleri faydalı bulabilirler:
www.ethicsingraphicdesign.org/morality/sustainability/
Kübra Köprülüoğlu Aşanlı
Comments