By Bu yazı mulkiyehaber.net/ den alınmıştır
OHAL KHK’sı ile işten çıkarılanların, gelecekteki durumuna ilişkin bir değerlendirmeyi daha ayrıntılı yazacağım, muhtemelen yarın okuyabilirsiniz. Ama dün gördüğüm bir yorum üzerine kısa bir not yazmak isterim. Ersan Şen, içinde doğru bilgiler de bulunan yazısında şöyle demiş: “Belirtmeliyiz ki; sonucu ne derece ağır olursa olsun meslekten açığa alma ve ihraçlar “tedbir” mahiyetinde olup, KHK’larla düzenlenebilirler. Bu düzenlemeler; etkileri yönünden olağanüstü halin sonrasına sirayet edecek olsalar da, KHK’larla yasal değişiklik yapmaya benzemezler.”
Tabii yazının devamında, bu KHK’ların da hukuki sorunlarına değiniliyor ama görevden çıkarmanın bu şekilde yapılabileceği varsayımına dayanılarak devam ediliyor.
Bu saptama tamamen yanlış. Kamu görevlilerinin bu şekilde hizmetten çıkaran KHK’lar da Olağanüstü Hal KHK’si değildir ve salt bu nedenle iptali gerekir.
Nedenini şöyle açıklayalım. Daha önce OHAL KHK’larının sınırsız olamayacağını belirtmiş, AYM’nin buna ilişkin bir sınır çizdiğini söylemiştik. Buna göre OHAL KHK’sı ancak Anayasa’nın çizdiği sınırlar içerisinde çıkarılabilir. Olağanüstü halde yapılabileceklerin sınırı ise yine Anayasa’nın 15. maddesinde gösterilmiştir. Buna göre: “Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.”
O halde konu bakımından KHK yapıcı milletlerarası hukuka aykırı önlemler alamaz. Hem Avrupa Konseyi hem de Birleşmiş Milletler, kamu görevini rejim karşıtı kişilerden temizlemek konusunda çeşitli standartlar geliştirmiştir. Bu metinlerin isimlerini en alta koyuyorum, oradan kontrol edebilirsiniz. Bu standartlar AİHM tarafından da onlarca kararda uygulanmış ve kabul edilmiştir. (Çok sayıda oldukları için koymuyorum, sonra uzun yazıda bulabilirsiniz) O halde rejim karşıtlarının, kamu görevinden çıkarılmasının milletlerarası hukukta ölçütleri vardır ve bu ölçütler olağanüstü halde bile dikkate alınmak zorundadır.
Milletlerarası hukuka göre, kamu hizmetinden çıkarılma yaptırımı hukuk devleti gereklerine aykırı bir şekilde yapılamaz. Bir kişi adil bir usulle (due process), savunma hakkı verilmeden, kişinin rejim karşıtı eylemlerdeki rolüne bakmaksızın, süresiz bir şekilde kamu görevinden çıkarılamaz.
Bizdeki uygulama her yönüyle bu ilkelere aykırıdır.
a- Kamu görevlileri hizmetten bir daha dönmemek üzere çıkarılmıştır. Oysa çıkarma işleminin, zaman bakımından olağanüstü halin gerekleri ile bağlantılı olması gerekir.
b- Kararın hangi soruşturmaya dayandığı belirsizdir. Kamu görevlileri arasında bir ayrım yapılmamıştır. Öğretmeninden, basit memuruna herkes kapsam içerisinde değerlendirilmiştir. Oysa, bu şekilde toplu çıkarmalar uluslararası hukuka açıkça aykırıdır.
c- Kamu görevinden çıkarılanların hiçbirine savunma hakkı verilmemiş, yarı yargısal bir süreç bile işletilmemiştir. Sürecin ceza hukuku güvenceleriyle yürütülmesi gerekip gerekmediği tartışmalıysa da, hakikati ortaya çıkaracak bir yargılama düzeni olmaksızın böyle bir kararın verilmesinin uluslararası standartlara aykırı olduğu çok açıktır.
Bu nedenle başta 672 sayılı KHK, açıkça milletlerarası hukuk ölçütlerine aykırıdır ve bu nedenle Anayasanın 15. maddesini ihlal etmektedir. Anayasa’nın 15. maddesini ihlal eden bir KHK konu bakımından OHAL KHK’sı sayılamaz, mutlaka iptali gerekir. İptal edilmezse, AİHM’de binlerce ihlal kararı çıkacağına zerre kadar şüphe yoktur.
(Parliamentary Assembly of the Council of Europe Resolution 1096 (1996) on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems and the respective Guidelines to ensure that lustration laws and similar administrative measures comply with the requirements of a State based on the rule of law (doc. 7568), 3 June 1996.
Venice Commission, CDL-AD(2009)044, Amicus Curie on the Law on the Cleanliness of the Figure of High Functionaries of the Public Administration and Elected Persons of Albania, Opinion no. 524/2009, 13 October 2009.
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Rule-of-Law Tools for Post-Conflict States. Vetting: an operational Framework, 2006)
Bu yazı mulkiyehaber.net/ den alınmıştır
Kerem Altıparmak
Comments