Köşe Yazıları

Yelkovan Kuşları İzleme ekibimize katılır mısın? – Özge Doruk

0

Kuşları nasıl bilirsiniz?

Özgür, barışçıl, yolcu, kurnaz, elçi… Mitlerde, şiirlerde, destanlarda kendine yer edinmiş kuşlar ile alakam bu kadardı. Onları bu sıfatlarla bağdaştırmıştım zihnimde. He bir de severdim kuşları elbet tüm hayvanları sevdiğim gibi. Yeter miydi? Yetmedi, çünkü hikaye değişti. Baktığım yer değişti.

2015 yazında bir serüvene katıldım. Mazisi 2010 yılına dayanan hatta çok daha öncesinde Dilek’in aklında, kalbinde yer edinen Yelkovan’ın serüvenine. Kendime çok sordum, yelkovan, sen kimsin diye. Ve biz an itibariyle sekiz kişi, sekiz kadın niye bağlandık sana, işte sevgili okuyucu, esas gayem tam da burada başlıyor.

21

Yelkovan kuşu (Pufinus yelkouan), deniz ekosistemi içerisinde kendine yer edinmiştir. Ve yaşam döngüsünün de büyük bir kısmını denizlerde geçirmektedir. Tüpburunlular ailesinden olmasının bu duruma büyük bir katkısı vardır. Zira gagalarının üstünde denizdeki tuzu filtrelemeye yarayan tüp şeklinde iki delik vardır. Dolayısıyla tatlı suya ihtiyaçları olmadan uzun süre denizlerde yol alabilirler.

Denizin hemen yüzeyinden gruplar halinde uçan bir kuş sürüsü aklınıza hemen Yelkovan’ı getirebilir. Bu onun en tipik davranışıdır.. Özellikle bir şubat sabahı Boğaz kıyısında yürüyüşe çıkar ve yönünüzü denize çevirirseniz onlarla karşılaşma fırsatını yakalayabilirsiniz. Hatta daha da dikkatli bakarsanız, onları izleyenin bir tek siz olmadığını fark edersiniz. Birçok kuş sevdalısı tam da bu zamanlarda göç sayımı yapmak üzere kendilerine sahilde yer edinmiştir.

Yelkovan İzleme Projesinin başlangıçtaki amacı bu idi. Yelkovan’ın İstanbul Boğazı’ndaki mevsimsel hareket ve sayılarını ortaya koymaya çalışan proje ekibi daha sonrasında 2012 yılında Rufford Small Grants tarafından desteklenerek çalışma alanını ve hedeflerini de genişletmiş oldu. Çanakkale Boğazında, Marmara Denizi’nde yapılan sayımlar tür ile ilgili daha detaylı çalışmaların geliştirilmesine ön ayak olmuştu. Tüm bu süreç içerisinde ekip de yavaştan büyümekteydi. Dilek -ki yazımın başından onu hatırlarsınız- Nurbanu, Şebnem ve Nazlı akabinde daha taze olmak ile biz; Billur, Dilşad, Ayça ve bendeniz.

19

Bu büyüme süreci için 2015 yılını bir başlangıç koyabiliriz. Geçtiğimiz yıl ekip, Yelkovan deniz kuşlarının tesadüfi avlanmasına yönelik bir proje ile Conservation Leadership Programme kapsamında Future Conservationist Award‘ı kazandı. Ve o zamandan itibaren çizilen bu yeni rotada yelkovanlar için gayretle çalışmaya devam ediyor.

Yeni rotayı açıklamalıyım size: hedef dışı avlanma!

Tamamen istemsiz bir süreci tasvir eden bu kelimeler, deniz kuşları ile balıkçılar arasında yaşanan talihsiz bir durumu nitelemektedir. Bir balıkçının avlanması esnasında oltasındaki yeme ulaşmak isteyen deniz kuşunun, oltanın ucunda takılı kalması ve kendisini kurtaramaması durumunda ifade edilen tanımdır.

Hedef dışı avlanma göz ardı edilebilir gibi gelse de ciddi sonuçlar doğurabilecek bir durum. Bir şeylerin yapılması gerekli çünkü deniz ekosistemi içerisinde önemli bir yeri olan deniz kuşlarının, yavaş üreme stratejileri ve buna karşın maruz kaldığı tehditler, hızla yok olan bu grubu korumamız gerektiğini göstermektedir. Halihazırda İspanya, Malta gibi Akdeniz ülkelerinde yürütülen hedef dışı avlanma çalışmaları, ve bunlardan elde edilen veriler bulunmaktadır.

18

Bizim amacımız da Türkiye’de daha önce çalışılmayan bu problemin Ege Denizinde boyutunu anlamak. Bunun için tüm Batı Anadolu sahil şeridinde yer alan balıkçı kooperatiflerini ziyaret ederek, konu hakkında bilgi topladık, anketler yaptık ve ön çalışmaları tamamladık. Artık bir sonraki aşamalar için azim ve şevkle çalışmaya hazırız. Artık Ege Bölgesi’nde başta pilot bölgeler olmak üzere -İzmir, Çanakkale- saha ile temasları arttırmak, balıkçılarla birlikte gözleme çıkmak, güncel verileri toplamak hedeflerimiz arasında. Ayrıca üniversitelere, yerele ve bir şekilde doğaya gönül vermiş insanlara ulaşıp projemizi anlatmak, bir iken on olmak, tüm heyecanımızla hazırız!

Ben 2015 yılında bir serüvene atıldım. Doğaya gönül vermiş harika yol arkadaşlarım var, şanslıyım. Özgürlüğün peşine takıldık, yelkovan dedik. Doğa gibi olalım istedik, el ele verip büyüyelim. İşte bu yazı, bir çağrı olsun.

22

Bizimle birlikte Yelkovan’a gönül verecek yeni insanlar, gözlerimiz yollarda sizleri bekliyoruz.

http://yelkouanshearwater.org/volunteer/

20-Özge-Doruk

 

 

Özge Doruk

You may also like

Comments

Comments are closed.