By Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri, Hükümetlerarası Bilim-Politika Platformu (IPBES) 4. Genel kurul toplantısı 22-28 Şubat tarihleri arasında Malezya’da gerçekleştirildi. IPBES, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) benzeri bir örgütlenme olarak hükümetlere biyoçeşitlilik ve ekosistemler üzerine bilimsel ve bağımsız araştırma bulguları sunuyor.
IPBES bünyesinde yer alan farklı ülkelerden 77 uzmanın, iki yıllık bir sürede 3 bin bilimsel araştırma sonucunu ve 60 farklı bölgedeki yerel halkın bilgisini harmanlayarak hazırladığı “Tozlayıcılar, Tozlaşma ve Gıda Üretimi Tematik Değerlendirme” sonuçları toplantıda paylaşıldı.
Değerlendirme küresel ekosistemin kritik bileşenlerini anlama konusunda çığır açıcı bir nitelik taşıyor. Bilimsel alandaki bilgileri yerel halk ve yerel kültür ile birlikte değerlendirmesi ile de bir ilk niteliğinde.
Tozlayıcılar ekonomik, sosyal ve kültürel olarak çok önemli
Frank Bienewald/LightRocket/Getty Images
Dünya üzerinde 20 binden fazla yabani arı türü tozlaşmayı sağlıyor. Onlarla birlikte kelebekler, sinekler, eşekarıları, böcekler, kuşlar, yarasalar da tozlaşmayı sağlayan hayvanlar arasında. Tozlaşmaya ihtiyacı olan bitkiler arasında meyve, sebze, tohum, fındık ve yağ sağlayanlar da var. Bunların çoğu vitamin ve mineraller açısından önemli besin kaynakları arasındadır. Bu ürünler aynı zamanda gelişmekte olan ülkeler için kahve ve kakao gibi önemli gelir kaynaklarındandır. Hayvanlar aracılığı ile tozlaşma, küresel tarımsal üretimin %5-8’ini sağlıyorken dünya tarımsal üretimin başında gelen ürünlerin dörtte üçünden fazlasının tozlaşmayı sağlayacak böceklere ve hayvanlara ihtiyacı var.
Tozlayıcıları etkileyen birçok faktör var
Değerlendirmeye göre omurgalı tozlayıcıların (yarasa, kuş gibi) %16’sı küresel ölçekte yok olma tehdidi altında. Bazı ada türlerinde ise bu oran artan bir eğimle %30’u buluyor.
Böcek tozlayıcıları için henüz küresel ölçekte değerlendirme yapılmamasına rağmen bölgesel ve ülkesel değerlendirmeler yok olma tehdidi seviyesinin özellikle arılar ve kelebekler için çok yüksek olduğunu gösteriyor. Bazı omurgasız türler için bu seviyenin yerel bazda %40’ı geçtiği oluyor.
IPBES başkan yardımcısı Robert Watson bu düşüşlerin sebepleri ile ilgili olarak;
Bazı bölgelerdeki yabani tozlayıcılar özellikle arılar ve kelebekler, çok çeşitli faktörler yüzünden tehdit altında. Bu faktörlerin başında tarım pratiklerindeki değişim, böcek ilacı kullanımı, istilacı türler, hastalıklar, böcekler ve iklim değişikliği geliyor
açıklamasında bulunuyor.
Değerlendirmeye göre uzun dönemli etkileri bilinmemesine rağmen neonicotinoidler de dahil böcek ilaçları arıları dünyanın her tarafında tehdit ediyor. Genetiği değiştirilmiş bitkilerin ise tozlaştırıcılar üzerindeki etkisi bilinmiyor ve risk hesaplanmalarına dahil edilmiyor. Yerel halkın geleneksel yöntemlerinin tarımda uygulanmaması da tehdidi tetikliyor.
Tozlayıcıları kurtarmak için birçok seçenek var
2012 yılında kurucu başkan olarak seçilen Zakri Abdul Hamid’e göre tozlayıcıların yok olmasını azaltacak çok sayıda adım var. Ekolojik pratiklerin gıda üretiminde uygulanması, çeşitliliğin artmasına yardımcı olacak tarım alanlarının oluşturulması, sürdürülebilir tarımın desteklenmesi gibi.
Değerlendirmede geçen adımların bazıları;
- Tarımsal alanlarda ve kentlerde tozlayıcılar için büyük çeşitlilik yaratacak habitatlar oluşturmak;
- Bilim ve yerel bilgi arasında köprü inşa edecek olan geleneksel uygulamaların desteklenmesi; ürün rotasyonu, habitat oluşturma gibi;
- Çiftçiler, bilim insanları, sanayi, topluluklar ve kamu arasında bilgi alışverişi ve eğitim;
- Tarımda kullanılan böcek ilaçlarının kullanımını azaltmak için alternatifler geliştirmek, hali hazırda yerelde kullanılan uygulamaları adapte etmek ve
- Patojen kontrolü için arı yetiştiriciliğinin geliştirilmesi, ticari üretimlerin düzenlenmesi.
(Yeşil Gazete)
Comments