By Brian Kahn tarafından Climate Central‘da yayımlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Cem Sabuncu‘nun çevirisiyle sunuyoruz.
***
Geçtiğimiz iki yıl boyunca mercan kayalıklarında verilen yaşam mücadelesi oldukça zorluydu.
Okyanus sıcaklıklarının iklim değişikliği sonucu giderek artmasına El Niño olayının da eklenmesi ile oluşan ısı artışı, dünya çapında yaşanan toplu mercan ölümlerini hızlandırdı.
28 Şubat itibariyle son 30 günlük küresel çaplı beyazlamadaki alarm seviyeleri. Kaynak: Coral Reef Watch
El Niño olayının en şiddetli yaşandığı dönemin geride bırakılmasına rağmen bilim insanları, toplu mercan ölümlerine neden olan mercan kayalıklarının beyazlaması durumunun sona ermekten çok uzak olduğuna dikkat çektiler. 2014 yılında görülmeye başlanan küresel çaplı beyazlama sorununun, 2017’nin ilk aylarına kadar devam etmesi öngörülüyor.
Daha önce El Niño olayının yaşandığı, 1998 ve 2010 yıllarında görülen beyazlama, kayda geçen üçüncü vaka. Tropikal Pasifik’te su sıcaklığının normalin üzerine çıkmasına sebep olan El Niño, mercanların beyazlamasında önemli bir rol oynadı. Ancak, iklim değişikliğinin sebep olduğu, okyanuslarda yaşanan sabit ısı artışı da önemli bir faktör. İklim değişikliği sonucu biriken ısının %90’dan fazlası okyanuslarda son buluyor ve etkileri artık yoğun bir şekilde hissediliyor.
NOAA’nın Mercan Resifleri izleme koordinatörü Mark Eakin: ‘Şu an, kaydedilmiş en uzun süreli küresel mercan beyazlaması yaşanıyor.’ şeklinde açıklamada bulundu.
Yüksek su sıcaklıklarına uzun süreli maruz kalan resifler oldukça kritik durumdalar. Bu mercanların üzerinde yaşayan algler (mercan kayalıklarına renklerini veren su yosunları), sıcak suyun etkisiyle serbest kalıyor ve mercan ekosistemlerini adeta çamaşır suyuyla yıkanmışçasına beyaz ve çıplak bırakıyorlar.
Büyük Okyanus, küresel ölçekte yaşanan ‘mercan beyazlaması’ meselesinin merkezinde yer alıyor ve 390 km2 büyüklüğündeki Christmas Adası, El Niño olayının ısıttığı suların tam ortasında bulunduğu için, okyanus sıcaklığının mercan topluluklarına verdiği hasarın en iyi gözlemlenebildiği yerlerden biri.
Bu bölgedeki mercan toplulukları, dünyanın başka hiçbir yerinde görülmeyen bir baskıyla karşı karşıya. Bölgedeki su sıcaklığı, El Niño etkisiyle, normal seviyenin çok üzerine olan 31oC’ye kadar yükseldi (ortalamanın 3-4 oC üstünde). Georgia Tech üniversitesinden mercan uzmanı Kim Cobb, El Niño olayının en şiddetli yaşandığı Kasım ayında, adayı ziyaret ettikten sonra yaptığı açıklamada, mercan resiflerinin üzerinde uzun zamandır süregelen yüksek sıcaklıkların oluşturduğu baskının envaiçeşit mercanın ölmesine neden olduğunu belirtti.
El Niño’nun sona ermesi ile su sıcaklıklarında düşüş yaşansa da, önümüzdeki ay Christmas Adası’na geri dönecek olan Cobb, daha fazla hasarla karşılaşacağını tahmin ediyor. Bu tür araştırmaların çabuk sonuç vermesi ve bilim insanlarına sağlayacağı önemli bilgi kaynağı, Cobb’u seyahat masraflarını kitle fonlaması ile karşılamaya mecbur bıraktı.
Amerikan Samoa’sı Airport Resifleri’nden Şubat 2015’teki beyazlama sonrası bir görüntü. Kaynak: XL Catlin Seaview Survey
‘Bir akademik kariyer dolusu veriyi tek bir noktadan toplama imkanımız var.’ diyen Cobb, bölgedeki mercan resiflerinin, şu anda sona ermek üzere olan mega El Niño olayıyla beraber, nasıl bir evrim geçirdiğinin, ileride yaşanması öngörülen anomalilere ışık tutmak için ne kadar müthiş bir fırsat olduğunu vurguladı.
Cobb’un toplamayı planladığı veriler, mercan topluluklarının aşırı su sıcaklıklarıyla başa çıkma mekanizmasının anlaşılması bakımından da çok mühim. İklim değişikliğinin okyanus sıcaklıklarını arttırmaya devam edeceği biliniyor. Bu yüzden, bu tip araştırmaların sadece Chrismas Adası’nın bulunduğu bölge için değil, dünya çapında mercanların yaşadığı iklim sorununa karşı alınacak koruma önlemleri için de kilit nokta olacağı düşünülüyor.
Christmas Adası, yıl sonuna doğru su sıcaklığının normal seviyelere düşmesiyle beraber belki bir derece rahatlayacak, ancak diğer bölgeler yüksek su sıcaklıklarına maruz kalmaya devam edecekler. Bu yıl içinde yaşanma olasılığı giderek artan bir diğer iklim olayı ise La Niña. Büyük Okyanus’un doğu yakasında ve orta kısımlarında, tropik kuşakta, su sıcaklığını normal seviyenin altına düşüren La Niña, batıda, Endonezya ve Papua Yeni Gine dolaylarında ise yüksek su sıcaklıklarına neden oluyor.
Mercan Üçgeni adı verilen bölge, mercan, balık, kaplumbağa ve suda yaşayan diğer birçok hayvan ve bitki popülasyonları için ekolojik açıdan hayati öneme sahip. Halihazırda yaşanan mercan beyazlaması olaylarıyla tehdit altında olan deniz canlıları, La Niña olayının yaşanmasıyla birlikte daha ağır risklerle karşı karşıya kalabilir.
Haberin İngilizce Orijinali
Yazı: Brian Kahn
Yeşil Gazete için çeviri: Cem Sabuncu
(Yeşil Gazete, Climate Central)
Comments