By Danielle Paquette tarafından The Washington Post‘da yayımlanan yazıyı Yeşil Gazete ekibinden Özde Çakmak‘ın çevirisiyle sunuyoruz.
***
Radio Flyer oğlan çocukları için kırmızı scooter, kız çocukları için ise pembe scooter satıyor. Her ikisinde de plastik gidon, üç tekerlek ve bir ayak freni özelliği var. Her ikisi de yaklaşık 2,5 kg civarında.
Yeni bir raporun ortaya çıkardığına göre; tek önemli fark, fiyatları. Hedef listesindeki biri 24,99$, diğeri ise 49,99$.
Scooter’ın fiyat aralığı anormal değil. New York City Tüketici İlişkileri Departmanı neredeyse 800 ürünü kadın ve erkek versiyonlarıyla karşılaştırdı – cinsiyete özgü ambalaj dışında hemen hemen aynıydılar – ve cinsiyetlerden biri için devamlı ek ücret istendiğini su yüzüne çıkardı. Kalite kontrolü yapılarak kız çocukları ve kadınlara pazarlanan eşyalar, oğlan çocukları ve erkekleri hedef alan benzer ürünlerden ortalama %7 daha fazlaya mal oluyor.
Bu yaz soruşturma başlatan DCA temsilcisi Julie Menin, rakamların cinsiyet ayrımcılığının sinsi bir biçimi olduğunu söyledi. Haksızlığa tuz biber ekense gelir eşitsizliğidir dedi. Federal veri, Birleşik Devletlerdeki kadınların erkeklere ödenen her bir dolar için 79 sent kazandığını gösteriyor.
“Bu bir çifte darbe,” dedi Menin, “Bu sadece New York’ta olmuyor. Reyonlarda bu meselenin açıkça ülke çapındaki tüketicilere uygulanabilir olduğu görülüyor.”
Bir Target sözcüsü, ayrımı “bir sistem hatası” olarak adlandırarak rapor Cuma günü açıklandıktan sonra şirketin pembe scooter’ın fiyatını düşürdüğünü söyledi. (Satıcı, geçen yıl Siyahi Barbieleri, beyaz Barbielerin iki katına satarak fırça yedikten sonra suçu aynı türden bir hataya atmıştı.)
Diğer cinsiyetçi oyuncakların fiyat farklılıkları sorulduğunda – Raskullz köpek balığı kaskı (14.99$) ve Raskullz tek boynuzlu at (27.99$) ya da Playmobil korsan gemisi (24.99$) ve Playmobil kraliçe peri gemisi (37.99$) gibi – temsilci şirket tebliğine işaret ederek daha fazla ayrıntıya girmeyi reddetti: “Rekabetçi mağaza sürecimiz yerel piyasalarda rekabetçi biçimde fiyatlandırılmamızı sağlar. Fiyattaki farklılık, üretim maliyetinden ya da diğer farklılıklardan kaynaklanabilir.”
New York City Tüketici İlişkileri Departmanı’ndan araştırmacılar oyuncakları, çocuk kıyafetlerini, yetişkin giysilerini, kişisel bakım ürünlerini ve şehirde satılan ev eşyalarını inceledi.
En büyük fiyat farklılığı saç bakım kategorisinde görüldü: Kadınlar şampuan, saç kremi ve jel gibi ürünler için ortalama olarak %48 daha fazla ödedi. İkinci sırayı, kadın müşterilere %11 daha fazlaya mal olan jilet kutuları aldı.
Örneğin, Walgreens bir mavi kutu Schick Hydro 5 jileti $14.99’a sattı. Schich Hydro “Silk” ise 18.49$ olarak belirlendi.
New York örneğinin diğer tarafında, kadın ürünleri zamanın %42’sinde daha yüksek fiyat etiketleri taşırken erkeklerin ürünleri yalnızca %18 kez taşıdı.
Kimin aldığına göre fiyatları şişirmek, yeni bir şey değil. Kuaförler genellikle kadınlardan daha çok para isterler. Gece kulüpleri bazen erkeklerden daha çok nakit talep eder.
Fakat, bütüne bakıldığında, fiyat ayrımı kadınlar için kötüleşme eğiliminde. California eyaletinden 1994 tarihli bir rapor kadınların erkeklere de verilen aynı hizmetler için yıllık “1.351 dolar”lık “cinsiyet vergisi” ödediğini ortaya çıkardı.
Bir 2002 DCA çalışması, kadınların, (erkeklerinki gibi bir stil için aynı miktarda işgücü gerektiren) saç kesimleri için %25 ve beyaz pamuklu gömleğin yıkanması için %27 daha fazla para harcadıklarını gösterdi.
Central Florida Üniversitesi’nden bir başka analiz, kadın deodorantlarının erkekler için üretilen aynı üründen sıklıkla 30 sent daha fazla olduğunu keşfetti. “Farkedilebilen tek ayrım, kokularıydı,” diye yazdı yazarlar.
Fiyat farklılıkları, temel hizmetler ve eşyaları aşıyor. Mahkemeler uygulamayı yerle bir edene değin Avrupa’daki sigorta şirketleri kadınlar daha uzun yaşadığı için kadınlardan daha fazla para istiyorlardı. Uygun Bakım Yasası altında Birleşik Devletler’deki sigorta şirketleri cinsiyeti göz önüne alamazlar.
New York City yasası 1998’den beri hizmetlerin fiyatlandırılmasında cinsiyet ayrımını yasaklıyor. İşyerleri yasal olarak müşterinin cinsiyetine dayanarak saç kesimi ya da kuru temizleme için daha fazla ücret kesemez. Bunun yerine, yoğun emekle cinsiyet ayrımı gözetmeyen oranlar teklif etmeliler.
Bu, yerel firmaların her zaman kurallara uyduğu anlamına gelmiyor. DCA müfettişleri 2014’teki 118 ihlale kıyasla bu yıl hizmetlerin cinsiyete göre fiyatlandırılmasında 129 ihlal düzenledi.
California ve Florida’nın Miami – Dade ilçesi de aynı hizmetin kadınlara ve erkeklere farklı fiyatlarla satılmasını yasaklıyor. Oysa, hiçbir federal yasa, işyerlerinin cinsiyet eşitlikçi fiyatlar koymasını gerektirmiyor. Menin, New York City’nin raporunun tüketici farkındalığını artırmak ve göze batan farklılıkları olan şirketleri alenen utandırmak için gözler önüne serildiğini söyledi.
New York City raporuna göre, 24 perakendeci arasıda en kötü cinsiyetçi fiyat ayrımı ekonomist Ian Ayres tarafından yapılan bağımsız bir analize göre kadın kıyafetlerinin erkeklere göre ortalama %28,9 daha fazlaya mal olduğu Club Monaco’da ortaya çıktı. Urban Outfitters yüzde 24,6 cinsiyet primiyle yüzde 24,3 ile Lewis’in arkasından geldi.
Perakendeciler, Post’un yorum talebine yanıt vermediler.
1991 yılında, Ayres, Yale Hukuk Fakültesinde bir professör, Chicago bölgesindeki kadın ve erkeklere araba bayiilikleri gönderdi. Satıcıların kadınların araba değerleri hakkında daha az şey bildiğini farzettikleri klişeyi destekleyerek, beyaz kadınların beyaz erkeklere göre yüzde 40 daha fazla para ödediğini öğrendi.
Ayres’in tezi yayınlandığından beri cinsiyet eşitliği büyük oranda gelişti – peki bugün bariz fiyat farklılıkları neden devam ediyor? “Etkin faktörlerden biri, karlılık,” dedi. “Belli bir tüketici grubundan fazladan bir dolar çekiyorsunuz.”
Şirketler, alışveriş yapan kadın kimselerin erkek benzerlerinden daha çok para harcamaya istekli oldukları fikrini suistimal ediyor olabilir, dedi.
Elbette, bir kadın kazağı daha hoş kumaşlarla işlenebilir. Bir erkek kazağı, daha ucuz polyesterle dikilebilir. Fakat, genelde durum bu değil. Çoğu zaman, iki ürün arasındaki tek fark, renkleri.
“Ama diğerlerinden değil de sırf belli gruplardan istifa ediyorsunuz diye,” dedi Ayres,” fiyatlar, masraflarla yönlendirilmiyor.”
Yale Yönetim Okulu’nda Tüketici Anlama Merkezi yöneticisi, “kadın” ürünlerini algılama biçimimizin piyasada ısrarla varlığını devam ettiren cinsiyetçi fiyat artışını açıklamamıza yardım edebileceğini söyledi.
“Çoğu erkek ürününe erkek ürünü olarak bakılmaz,” dedi. “Sadece kategorideki ürünler olarak görülebilirler.”
“Pembe” versiyonu özel bir ürün yapan da budur, dedi. “Erkekler/oğlan çocukları için” ve “kadınlar/kız çocukları için” olan eşyalar muhtemelen bir satıcının cinsiyet klişelerini benimsemesinden kaynaklandı. Fakat kişisel olarak ısmarlama ürünler için duyduğumuz iştah farkı canlı tutabilirdi.
“İnsanlar ürün ile zevkleri arasında daha büyük bir uyum görüyorlar,” dedi Dhar, “ve daha fazla ödemeye istekli olabilirler.”
Yazının İngilizce Orijinali
Yazar: Danielle Paquette
Yeşil Gazete için Çeviri: Özde Çakmak
(Yeşil Gazete, The Washington Post)
Comments