Alper Budka, Türkiye Hava Kuvvetleri’nin Rusya’ta ait bir savaş uçağını Suriye sınırı üzerinde düşürdüğü tarih olan 24 Kasım’dan 1 Aralık tarihine kadar yaşanan 1 haftalık süreci  günbegün Yeşil Gazete için derledi

***

Başını kaçıranlar ve ortasında bırakanlar için “malum uçak” krizi… 100’den fazla haberin birer cümlelik özeti… Buradan açınız…

24 KASIM: 1. GÜN

• TÜRK VE RUS MAKAMLARININ İLK AÇIKLAMALARI
• Genelkurmay Başkanlığı, Hatay’ın Yayladağı bölgesinde Türkiye sınırını ihlal eden, milliyeti bilinmeyen bir uçağın 5 dakika içinde 10 kez uyarıldıktan sonra bölgede hava devriye görevinde bulunan iki F-16 uçağından açılan ateşle 09.24’te düşürüldüğünü bildirdi.
• Rusya Savunma Bakanlığı, savaş uçağının kendilerine ait olduğunu ama havadan değil, karadan açılan ateşle düşürüldüğü bildirdi.
• Türk ve Rus medyasında malum uçağın nasıl ve nerede düştüğü tartışması başladı.

“PİLOTLAR YAŞIYOR MU, YAŞAMIYOR MU” TARTIŞMASI

• Başbakanlık, pilotların muhaliflerin elinde ve sağ olduğunu, MİT’in onları kurtarmak için temasta olduğunu açıkladı.
• Rus Genelkurmay Başkanlığı, pilotlardan birinin paraşütle havadayken, birinin ise kurtarma esnasında öldürüldüğünü açıkladı.
• Türkmen komutan Alparslan Çelik, iki pilotun da havada vurularak öldürüldüğünü söyledi.
• Türkmen komutan Mustafa Abdullah, pilotlardan birinin ellerinde olduğunu söyledi.
• Twitter’da pilotların Nusra’nın elinde olduğu söylentisi çıktı.
• BATILI DEVLETLER TÜRKİYE’NİN TARAFINI TUTTU
• ABD Başkanı Obama: Rusya ılımlı muhalefeti değil, IŞİD’i hedef alsaydı, sorun çıkmazdı.
• Fransa Cumhurbaşkanı Hollande: Putin’e IŞİD’e saldırması gerektiğini söyleyeceğim.
• İngiltere Başbakanı Cameron: Türkiye’nin hava sahasını koruma hakkına saygı gösterilmeli.
• İspanya Dışişleri Bakanı Margallo: Türk hava sahasının ihlali kabul edilemez.
• NATO olağanüstü olarak toplandı.
• RUSYA’NIN İLK TEPKİLERİ…
• Rusya Devlet Başkanı Putin: Sırtımızdan bıçaklandık, çok ciddi sonuçları olacak.
• Rusya Başbakanı Medvedev: Türkiye’yle önemli ortak projeler iptal edilebilir.
• Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov: Rus vatandaşları Türkiye’ye gitmesin, terör tehdidi var.
• Rusya Savunma Bakanı: Rus uçağı Türk sınırından 1 km uzakta uçuyordu, bunu kanıtlayacağız.
• Rusya Genelkurmay Sözcüsü Sergey Luskov: Türkiye’yle bütün askeri temaslara son verdik. Lazkiye’ye savaş gemisi gönderiyoruz.
• Rusya Federasyon Konseyi Başkan Yardımcısı İlyas Umahanov: Gerekirse büyükelçimizi çağıracağız.
• Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Anatoli Yanovski: Gazı kesmeyeceğiz, sözleşmelere uyacağız
• Rusya’daki turizm şirketleri, Türkiye’deki işlerini bırakma kararı aldı.
• Rusya Türkiye’den beyaz et alımını durdurma kararı aldı.
• Rusya’da “Türk malını kullanma” kampanyası başladı.
• Moskova’daki Türk büyükelçiliği önünde protestolar var.
• Moskova’daki Türk Büyükelçisi bakanlığa çağrıldı ve Türkiye’ye nota verildi.
• Lavrov Türkiye ziyaretini iptal etti.
• TÜRKİYE’DEN İLK TEPKİLER…
• Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya’yı isim vermeden eleştirdi ve bombaladığı bölge için “Orada sadece Bayırbucak Türkmenleri vardır, soydaşlarımız vardır, akrabalarımız vardır” dedi.
• Başbakan Davutoğlu, “Bayırbucak Türkmenlerine ve Halep Araplarına ateş yağdıran kim olursa olsun mesajımız açıktır” dedi.
• CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu “Olayı kaygıyla izliyorum” dedi.
• HDP Eş Genel Başkanı Yüksekdağ tarafları diyaloga davet etti.
• MHP Genel Başkan Yardımcısı Özdağ taraflara soğukkanlılık çağrısı yaptı.
• Vatan Partisi Genel Başkanı Perinçek, Türkiye-Rusya’yla çatışmamalı, işbirliği yapmalı dedi.
• Hatay sınırına tanklar sevkediliyor…
• DİĞER TEPKİLER…
• ÖSO: Rus savaş uçağı düşürülmeden önce Cisr eş-Şuğur’daki sivilleri bombaladı
• PYD: Orada sadece Türkmenler yok, Ermeniler de var. Türkiye oraya cihatçı unsurları taşıyor ve besliyor
• DİĞER GELİŞMELER VE BİLGİLER
• ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, “Bölge oldukça dağlık ve sınırların nereden geçtiğini tam olarak kestirmek güç ve o yüzden olayın nerede meydana geldiğini öğrenmek için zamana ihtiyacımız var” yorumunu yaptı.
• ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, Türk pilotların Rus uçağını 10 kez uyardığını doğruladı.
• Hollandalı bir sivil pilot, RTL 4 televizyonuna “Türklerin Rus uçağını onlarca kez uyardığını duydum” dedi.
• Başbakanlık, Rus uçağının sınırı ihlal ettiğine ilişkin radar kayıtlarını ortaya çıkardı.
• Rus kurtarma helikopterleri Bayırbucak bölgesi Ağcabayır Köyü kırsalında kayıp pilotları aradı.
• Öldürülen Rus pilotun görüntüleri internete düştü.
• Rusya borsasında sert düşüş yaşandı, Türkiye piyasasında dolar fırladı…
• Anadolu ajansı rus uçağı düşürdük dedi, genelkurmay milliyeti belirlenemeyen uçak dedi, anadolu ajansı rus uçağı olduğu tahmin edilen uçak vs diye değiştirdi.

25 KASIM: 2. GÜN

• RUSYA’NIN KARŞI HAMLELERİ
• Rusya, Türkiye-Suriye sınırındaki Azez’de altı TIR’ı bombaladı, üç kişi öldü. Tırlarda kimine göre Berat Albayrak’ın IŞİD’e götürdüğü petrol vardı, kimine göre ise insani yardım malzemesi. Yeni Şafak’a göre ise çimento vardı.
• Ermeni soykırımı yasa tasarısı Rus parlamentosuna getirildi.
• Türk mallarının Rusya’ya girişi durduruldu.
• Türk vatandaşlarına Rusya’da vize serbestisi kaldırıldı.
• Rusya, Türkiye’de bulunan vatandaşlarını almak için boş bir uçak gönderdi.
• Rusya Savunma Bakanlığı, Rus uçağının sınırı ihlal etmediğine ilişkin radar kayıtlarını ortaya çıkardı
• Moskova’daki Türk Büyükelçiliği’ne saldırılar sürüyor.
• AKP’DEN İKİRCİKLİ TEPKİLER…
• Başbakan Davutoğlu: İlişkiler, iletişim kazalarına feda edilemez. Rusya ile ipleri germek istemiyoruz.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan: Orada DAİŞ yok, kimse kimseyi kandırmasın. Hadiseleri tırmandırmak istemiyoruz.
• AKP sözcüsü Ömer Çelik: Rusya’ya husumetimiz yok. Ama bundan sonra sınırımız ihlal edilirse tereddütsüz vururuz
• TSK: Rus uçağı olduğunu bilmiyorduk. Moskova’yla işbirliğine hazırız.
• MUHALEFETİN TEPKİLERİ…
• Kılıçdaroğlu Erdoğan’ı eleştirdi: “Çelişkili konuşuyorsun, sen bir dur Genelkurmay konuşsun”
• Kılıçdaroğlu “PYD pazarlık masasına oturacak, Türkmenler o masaya oturacak mı, en büyük endişem o” dedi.
• MHP’li Şandır; “Türkmenleri öldürüyorlardı, uçağı onun için düşürdük”, bu tez Türkiye’yi zor duruma sokar, dedi.
• HDP’li Baluken, Meclis’te Rus uçağının düşürülmene ilişkin genel görüşme açılmasını istedi.
• DİĞER TEPKİLER…
• Çeçen lider Kadirov Türkiye’yi ihanetle suçladı ve “Türkiye buna pişman olacak” dedi.
• Kazakistan Dışişleri Bakanlığı, Türkiye-Rusya arasında tercih yapmak zorunda kalabiliriz dedi.
• Ukrayna’da Rus uçaklarının transit geçişi yasaklandı. “Biz de Rus uçağı vuralım” tartışması başladı.
• Almanya Şansölyesi Merkel, hem Türkiye’yi, hem Rusya’yı uyardı: Tansiyonu düşürün. Viyana’daki Suriye görüşmeleri bundan zarar görmemeli.
• ABD’li başkan adayı, George Bush’un kardeşi Jeb Bush, Türkiye’nin haklı olduğuna eminim dedi.
• DİĞER GELİŞMELER VE BİLGİLER
• Rus Genelkurmay Başkanlığı, kurtarma operasyonuna katılan bir helikopterinin vurulduğu ve bir askerinin öldüğünü bildirdi.
• Rus savaş uçakları Norveç ve Japonya’nın hava sahasını ihlal etti.
• Amerikan ve Rus savaş uçakları Suriye’de it dalaşına girdi.
• Suriye Türkmen Meclisi Başkanı Abdurrahman Mustafa, Ahmet Hakan’a röportaj verdi. Havadan Ruslar vuruyor, karadan Esad vuruyor, etnik temizlikle karşı karşıyayız dedi.
• Antalya’da yaşayan Rusların dernek başkanı İrina Balcı, gerilimden rahatsızız ve tedirginiz dedi.
• Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği Başkanı Ali Kızıldağ, “Rus turistler rezervasyonlarını iptal ediyor, tedirginiz” dedi.
• Türkiye piyasasında altın fiyatları fırladı, 100 liranın üzerine çıktı.
• Lavrov ve Çavuşoğlu telefonda görüştüler.
• Hatay’ın Yayladağı’nda yaşayan Mevlüt Horoz’un ve Ahmet Taşdemir’in, uçak parçalarının üzerlerine düşmesiyle yaralandıkları öğrenildi.
• “NASIL DÜŞTÜ” TARTIŞMASI BİTMEDİ
• Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov: Rus uçağının düşürülmesi planlanmış saldırı.
• Kurtulan Rus pilot Konstantin Murahtin, sınırı ihlal etmedik ve ikaz edilmedik dedi.
• Rus basını, Türkiye’nin bu saldırıyı uzun zamandır planladığını yazdı.
• BİLD’in Alman ordusunun gizli raporuna dayanarak yaptığı habere göre: “Rus uçakları Türk sınırına 10-15 kilometre mesafede paralel uçuş yaptılar. Sola doğru dönüş sonrası Türk hava sahasının içinde 2-4 kilometre kadar kısa süreli bir tehdit oluşturuldu (17 saniye).
• Reuters’a konuşan ve ismini vermek istemeyen bir ABD’li yetkiliye göre, Rus uçağının Türk sınırını ihlal ettiğini, ancak TSK’nın Rus uçağını Suriye sınırları içinde düşürdüğünü söyledi.
• Eski Genelkurmay Başkanı Başbuğ: Rus uçağı sınırı 17 saniye ihlal etti. TSK kendisine verilen görevi yaptı. Başka türlü yorumlanamaz.
• “EMRİ KİM VERDİ” TARTIŞMASI BAŞLADI
• Başbakan Davutoğlu: Emri bizzat ben verdim, dedi.
• Milliyet’ten Serpil Çevikcan’ın iddiasına göre uçağı vurma emrini Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Ünal verdi.
• Gazeteci Metehan Demir’e göre, emri Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın vermiş olma ihtimali zayıf.
• RUS UÇAĞININ DÜŞÜRÜLECEĞİ 1 AY ÖNCEDEN BİLİNİYORMUŞ
• Rus gazetesi Komsomolskaya Pravda, Türkiye’nin Rus uçağı vuracağını bir ay önce yazdığını hatırlattı.
• Rusya Dışişleri Sözcüsü, Fuat Avni’nin 11 Ekim’de attığı “Rus uçağı düşürülecek” tweetine dikkat çekti.
• Karar gazetesi, KAFKASSAM Başkanı Dr. Hasan Oktay’ın Rus uçağının düşeceğini bir ay önce söylediğini hatırlattı.

26 KASIM: 3. GÜN

• RUSYA’DAN EKONOMİK AMBARGO
• Rusya Federasyon Konseyi Bütçe Komitesi Başkanı Sergey Ryabuhin, “Önce gıda, turizm ve inşaat sektörleri, peşinden doğalgaz sevkiyatı konusu gelecek. Ve yakında Türkiye’yle bütün ekonomik ilişkimizi keseceğiz” dedi.
• Rusya Başbakanı Medvedev, Türkiye’den ithalatı azaltacağız ve yeni gümrük vergileri koyacağız dedi.
• Rusya Tarım Bakanı Aleksandr Tkaçev, Türk domatesine ve narenciyesine savaş açtı. Domatesi Azerbaycan, Özbekistan, İran ya da İsrail’den alabiliriz dedi.
• Rusya’nın Türkiye’den ithal ettiği 16 ton narı ve 54 ton tavuk etini iade edildi.
• Rus tahıl ihracatçıları Türkiye’ye satışları durdurdu.
• Rusya İnşaat Bakanı Mihail Men, Türk şirketlerinin ve işçilerinin Rus piyasasından gönderileceğini söyledi.
• Rusya’da Türk işadamları gözaltına alındı, Soçi’den sınırdışı edildi.
• Rusya Turizm Ajansı Başkanı Oleg Safonov “Türkiye ile Rusya arasındaki turizm faaliyeti durdu” dedi.
• Rus turizm şirketleri Türkiye’ye gönderecekleri Rus turistleri BAE’ye gönderiyor.
• Rusya İnsan Sağlığı ve Tüketicileri Koruma Kurumu, Türkiye’de üretilen çocuk giyim, mobilya, temizlik malzemesi vb. hafif sanayi ürünlerini “yüksek risk” sınıfına alacağını duyurdu.
• Rusya Kalkınma Bakanı Aleksey Ulyukayev, “Türk Akımı” boru hattı ve Akkuyu Nükleer Santrali projelerinin iptal edilebileceğini söyledi.
• “Doğalgaz” üç gündür sosyal medyanın en çok konuşulan konusu oldu.
• RUSYA’DAN SAVAŞ HAZIRLIKLARI
• Putin Erdoğan’a “Rus uçağı olduğunu bilmemeniz mümkün değil. Eğer bu Amerikan uçağı olsaydı vurur muydunuz? Sizden özür ve uçağın parasını istiyoruz” dedi.
• Kurtulan Rus pilot Konstantin Murahtin, “Arkadaşımın intikamını almak istiyorum” dedi.
• Rusya, Azez’de iki fabrikayı vurdu. Bunlar kullanılmayan fabrikalardı, kimse ölmedi.
• Rusya Suriye’deki operasyonlarını desteklemek için 10-12 avcı uçağı gönderme kararı aldı.
• Rusya, askeri ateşini geri çağırmayı planlıyor.
• TÜRKİYE’NİN DİYALOG ÇABALARI
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Rus uçağı olduğunu bilseydik farklı davranırdık. Özür dilemeyeceğiz, yine olsa yine yaparız” dedi.
• Erdoğan France 24’e “Putin’i aradım açmadı. 30 Kasım’da Paris’te buluşmayı talep ettim, yanıt alamadım” dedi. Ancak Lavrov, “Erdoğan’dan Putin’e telefon gelmedi” cevabını verdi.
• Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
• Davutoğlu, İngiliz The Times’a bir makale yazdı ve Rusya’ya “Davamızdan ayrılmayalım, ortak düşmana odaklanalım” dedi.
• DİĞER TEPKİLER
• Çin Dışişleri Sözcüsü, Rus uçağı hakkında net yorum yapmama tutumu sürdürdü.
• NATO, Türkiye ve Rusya arasındaki gerilimin tırmanmasına karşıyız dedi.
• Azerbaycan’dan “Rusya ve Türkiye’yi barıştırmaya hazırız” çağrısı geldi.
• Suudi Arabistan, Rus uçağı krizinde taraf tutmadığını belli etti.
• Kuzey Kore lideri Kim Young-un, “Suriye’yi bombalarsa Türkiye’yi atom bombasıyla yeryüzünden silerim” dedi.
• Suriye’deki Çeçen cihatçılar Erdoğan’ın yanındayız açıklamasını yaptı.
• Atina’daki üniversite öğrencileri Rus uçağının düşürülmesini protesto etti.
• DİĞER GELİŞMELER VE BİLGİLER
• TSK’nın Rus uçağını İngilizce olarak uyardığı ortaya çıktı. Halbuki Rusya “uçağımızı uyarmadan vurdular” demişti.
• Abdülkadir Selvi, Rus uçağının vurulması emrini, Eskişehir’deki Komuta Merkezi’nin uyarısıyla, Hava Kuvvetleri Komutanının verdiğini yazdı. Halbuki Davutoğlu “Ben emir verdim” demişti.
• Hava sahası hakları uzmanı Elmar Giemulla, “Rus uçağı, sınır ihlali yapmadı, sadece Türk hava sahasına temas etti. Bu tür olaylar sık sık yaşanıyor” dedi.
• Bahçeli, “MHP, eleştiri hakkı saklı kalmak kaydıyla AKP’yi destekliyor” dedi.
• Barzani’nin Rus gazına alternatif olarak Türkiye’ye gaz sevkiyatına başlayacağı söyleniyor.
• Rusya Baş Müftüsü Talgat Tacuddin, Erdoğan’a gönderdiği mektupta “Milyonlarca müslüman Rus uçağı düşürmenizi öfkeyle karşıladı” siteminde bulundu.
• Fars Haber Ajansı’na göre, Rus pilotu Hizbullah milisleri ve Suriyeli komandolardan oluşan bir müfreze kurtardı.
• Rus Kommersant gazetesi, 15 Aralık’taki Putin-Erdoğan buluşmasının iptal edildiğini yazdı.
• Rus milletvekili Sergey Gavrilov, Ayasofya’nın Ortodoks Kilisesine teslim edilmesini istedi.
• Rusya, İstanbul’dan Moskova’ya gelen Türk yolcuları havaalaanında 5 saat alıkoydu, 40 yolcuyu geri gönderdi.
• Rusya Savunma Bakanlığı, Azez’deki TIR’ları biz vurmadık. Uçaktan vurulsaydı krater büyüklüğünde çukur açılırdı dedi.
• Tarım Sanayii Enstitüsü Başkanı (IKAR) Dmitriy Rılko, Türkiye’ya tahıl satışının durdurulmasını eleştirdi. Müşteri bulamayacağız dedi.
• Türk-Rus toplumsal forumu iptal edildi.
• Olağan Yüksek Askeri Şura (YAŞ) toplantısının gündemi Rus uçağı oldu.

27 KASIM: 4. GÜN

• RUSYA, KRİZİ BÜYÜTÜYOR
• Putin Erdoğan’ın Paris’te görüşme talebini reddetti. Açıklamada “Türkiye özür dilemeye hazır değilse, görüşmeyeceğiz” denildi.
• Rusya’nın İstanbul Boğazı’ndan geçirerek Suriye’ye gönderdiği S-300 füzeleri Lazkiye’de konuşlandı.
• Rusya, Suriye’ye 3700 asker, 69 suvaş uçağı gönderdi.
• Rus uçakları Türkiye’ye çok yakın olan Azez yakınında bir yerleşimi bombaladı, 7 kişi öldü.
• Rusların Azez’i bombalayarak PYD’ye kazandırmak istediği söylendi. YPG, Rus bombardımanından faydalanarak Fırat’ın batısına doğru herekete geçti.
• Rusya, inşaat sektöründe çalışan 10 bine yakın Türk mühendis ve işçinin vizesini iptal etti.
• Rus kamuoyunda PKK’ya silah verelim, bizim yerimize Türkiye’yle hesaplaşsın önerisi tartışılıyor.
• Suriye sınırında uçan Türk ve Rus uçakları arasında “kilit atma” savaşları başladı.
• Protokol aşamasına gelen Samsun-Rusya havayolu projesi askıya alındı.
• Domates, kabak, salatalık, üzüm ve narenciye ürünleriyle dolu yüzlerce TIR sınırda bekletiliyor.
• Moskova’ya inen Türk yolcuları Türkiye’ye geri gönderiliyor.
• TÜRKİYE DAVRANIŞINI AÇIKLIYOR
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir kez daha özür dilemeyeceğiz dedi.
• Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, “Rus uçağı olduğunu bilseydik böyle olmazdı. Çünkü Rusya’nın bize karşı kasten düşmanca tavır içinde olmayacağını biliyoruZ” dedi.
• DİĞER BİLGİLER VE GELİŞMELER
• Türkiye piyasasında dolar son bir ayın en yüksek seviyesine ulaştı.
• Rus uçağı krizi salatalık ticaretini de vurdu, Antalya Gazipaşa’da ekonomi durmak üzere…
• Tarım Bakanı Faruk Çelik’in Rusya’nın tavrına cevabı “Rus çiftçisi daha çok etkilenir” oldu…
• Putin’in Basın Sözcüsü Dmitry Peskov, Rus uçağının düşürülmesinden 7-8 saat sonra Türkiye’nin Putin’le bağlantıya geçmeye çalıştığını ifade etti. Halbuki Lavrov “Erdoğan Putin’i aramadı” demişti.
• Alman Bild gazetesi, NATO ülkelerinin Rus uçaklarının ve denizaltılarının tacize nedeniyle 1 yılda 15 kez alarma geçtiğini yazdı.
• Rus uçaklarının uçuş kodu kapalı olarak uçtuğu ve kimliklerini gizlediği iddia edildi.
• Rusya Hava Kuvvetleri Komutanı Viktor Bondarev, Türk uçaklarının Rus uçağına pusu kurduğunu, bir Türk uçağının Suriye sınırını 40 saniye ihlal ettiğini söyledi.
• Rusya Liberal Demokrat Parti Lideri Vladimir Jirinovski, İstanbul Boğazı’na atom bombası atalım dedi.
• Rus tenisçi Maria Sharapova “Başkan Putin, Türklere haddini mutlaka bildirmeli” dedi.
• Kırım’daki Rusya yanlısı yönetim, “Türkiye’den cami yardımı almayacağız” dedi.
• Kırım’ın Simferepol şehrinde Erdoğan kuklası yakıldı.
• Saint Petersburg Devlet Üniversitesi, Adıyaman Üniversitesi ile öğrenci değişimi anlaşmasını iptal etti.
• Suriye Enformasyon Bakanı Zuabi, Rus uçağının, IŞİD’in Suriye’den Türkiye’ye gönderdiği petrol tankerleri imha ettiği için düşürüldüğünü savundu.
• İranlı Tümgeneral Yahya Rahim Safevi, “Türkiye, Rus uçağını düşürerek hata yaptı ve bunun için ağır bedel ödeyecek” dedi.
• BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, “Rus uçağının düşürülmesinden sonra barış müzakereleri karmakarışık bir hale gelmiştir” dedi.
• Belçika Savunma Bakanı Steven Vandeput “Rus uçakları ilk kez Türk sınırını ihlal etmiyor. Ancak bu kez Türkiye’nin tepkisi aşırı oldu” dedi.
• Rusya’ya satılamayan Türk domatesleri Kuzey Irak’a satılacak. Domatesin fiyatı yarı yarıya düşecek.
• Ermenistan Tarım Bakanı Sergo Karapetyan, “Türk-Rus krizini fırsatı çevireceğiz, Rusya’ya mal satacağız” dedi.
• TSK’nın Genelkurmay Karargahı’ndaki toplantıda Rus komutanlara “Uyardığımızı duydunuz, neden cevap vermediniz” dediği, Rus komutanların buna cevap veremediği iddia edildi.
• Sözcü’den Saygı Öztürk, TSK pilotlarının Rus uçağının düşürülmesini nasıl yorumladığını yazdı: “İhlal her zaman olur, ihlalin olduğu bölge de kör noktalardan biridir”
• Sami Kohen, Rusların boğazdan geçirdikleri S-300 füzeleriyle Türk uçağı düşüreceğini yazdı.
• TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy, “Zaten Paris katliamından sonra Fransız turistlerin Türkiye’ye gelişi bıçak gibi kesilmişti. Rusya Soçi’deki fiyatları ucuzlatırsa Türkiye’ye gelecek turist, kendi ülkesinde tatil yapar. Rus gider, Arap gelir, fakat sakin olalım” dedi.

28 KASIM: 5. GÜN

• PUTİN’DEN KARARNAME, RUS POLİSİ TÜRK AVINA ÇIKTI…
• Merkezi Türkiye’de bulunan bütün Türk firmalarının Rusya’daki faaliyeti yasaklandı.
• 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren Türk vatandaşlarının, Rusya’da işe alınmasına yasak getiriliyor.
• İki ülke arasında uçus sayısı sınırlandırılacak.
• Rus polisleri Türk şantiyelerini basıyor.
• Rus polisi, Türk öğrencilerin kaldığı yurdu bastı, 20 öğrenci gözaltına alındı.
• TÜRKİYE İYİMSER MESAJLAR VERMEYE ÇALIŞIYOR…
• Erdoğan Putin’e seslendi: Gerçekten üzgünüz, böyle olmasını istemezdik. Paris’teki İklim Zirvesi’nde görüşelim.
• Erdoğan’ın sözcüsü İbrahim Kalın: Türk-Rus ilişkileri türbülansa girdi ama raydan çıkmaz.
• Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş: Rusya’nın ilişkilerimizi gözden çıkaracağını tahmin etmiyoruz.
• Başbakan Davutoğlu, Brüksel’deki AB Zirvesi’nde Rus uçağının sınır ihlalini anlattı.
• Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Azerbaycan’da “Lavrov’la 3-4 Aralık’ta Belgrad’da görüşme hususunda hemfikir olduk” dedi. İlham Aliyev arabuluculuğa hazır olduğunu yineledi.
• DİĞER TEPKİLER
• Suriye Geçici Hükümeti Başbakanı Ahmed Tuma, “Rus uçağının düşürüldüğünü öğrenince sevinçten havalara uçtuk” dedi.
• YPG, Rus bombardımanı sayesinde Malikiye kasabasını aldı.
• Reuters’a konuşan ABD’li yetkililer Rusya’nın “Amerikalılarla bilgi paylaştık” açıklamasını yalanladı.
• DİĞER BİLGİLER VE GELİŞMELER
• Emekli Pilot Korgeneral Karakuş: “Genelkurmay Elektronik Sistemleri’nin (GES) 2012’de MİT’e devredilmesi sebebiyle pilotun milliyeti tespit edilemedi”
• Dışişleri Bakanlığı: Rusya’ya bir daha sınırımızı ihlal ederseniz uçağınızı vururuz demiştik.
• Türkiye, Rusya’dan gelen araçları ve malları ayrıntılı olarak arama kararı aldı.
• TSK’nın devriye uçakları bundan böyle 2’li değil, 4’lü uçacak..
• Yeni Şafak’a göre, Türkiye Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ndeki savaş gemilerini geçirmeme hakkını kullanabilir.
• Yeni Şafak’tan Salih Tuna, Rusya-Cemaat ilişkisine dikkat çekerek, Rus uçağını Cemaat’in düşürdüğünü ima etti.
• Takvim’den Ergun Diler’e göre; Rusya NATO uçaklarının elektronik sistemlerini kör eden bir teknoloji geliştirdi, Türkiye Rus uçağını düşürürerek Amerikalıların enkazdan numune almasını sağladı.
• Rus devlet televizyonu Russia 1’de, Putin’e Kılıçdaroğlu’nu Moskova’ya davet etmesi önerildi.
• Putin’in Basın Sözcüsü Dmitry Peskov: Erdoğan’ın oğlunun petrol piyasasında çıkarları var.
• Rus Sağlık Koruma Komite Başkanı Sergey Furgal: Türk döneri yemeyin, Türk içkisi içmeyin.
• 400 narenciye TIR’ı Rusya’ya gönderilmediği için Samsun limanında bekletiliyor.
• CHP’li İlhan Kesici, Rus uçağının düşürülmesi doğru karardır dedi.
• Emekli Pilot Korgeneral Karakuş, bir uçak daha düşerse Rusya’yla savaş çıkar dedi.

29 KASIM: 6. GÜN

• RUSYA TÜRKİYE SINIRINDA BOMBARDIMANA BAŞLADI
• Rus uçakları Azez’i bir kez daha vurdu, 15 kişi öldü.
• Rus uçakları El-Riha’yı bombaladı, 40 kişi öldü, 60 kişi yaralandı.
• Rus uçakları İdlib’de İHH’ya ait TIR’ları vurdu.
• S
• TÜRKİYE KUYRUĞUNU DİK TUTMAYA ÇALIŞIYOR
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Rusya’ya defalarca söyledik, sizin orada ne işiniz var? Rusya’ya çok samimi olarak, ateşle oynamamasını tavsiye ediyoruz” dedi.
• Başbakan Davutoğlu, “Önceliğimiz Rusya ile iletişim kanallarını açık tutmaktır ama hava sahamızı ihlal edenler kendini sorgulasın” dedi.
• Başbakan Davutoğlu, “Rus pilotunun cenazesi Türkiye’ye teslim edildi, Hatay’da Ortodoks rahiplerce cenaze töreni yapıldı, Rusya’ya teslim edilecek” dedi.
• Başbakan Yardımcısı Kurtulmuş, “Rus uçağı olduğunu bilseydik, vurmazdık” sözlerinin cımbızlandığını, çarpıtıldığını söyledi.
• DİĞER TEPKİLER
• Katar, Rus uçağı krizinde taraf tutmadığını belli etti.
• Yunanistan Başbakanı Çipras Twitter’dan Türkiye’yi eleştirdi: “Hava sahamızı defalarca ihlal ettiniz. Neyse ki pilotlarımızın sizinkiler kadar tezcanlı değil”
• Yunanistan Genelkurmay Başkanlığı, Türkiye’nin Rus uçağını düşürdükten sonra Yunan hava sahasını ihlal etmediğini söyledi.
• Ukrayna Parlamentosu’ndan iki milletvekili, Türk Büyükelçiliği önünde Rus uçağının düşürülmesini kutladı.
• Ukrayna Tarım Bakanı Oleksiy Pavlenko, Türkiye’ye tahıl ihracatını iki katına çıkarabileceklerini açıkladı.
• DİĞER BİLGİLER VE GELİŞMELER
• Türkiye’nin Rus uçağını uyardığı anda, uçağın elektronik sistemine dışarıdan müdahale edildiği ve pilotun uyarıyı duymasının engellendiği iddia edildi.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye ile Rusya arasındaki gerilimin giderilmesi için Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’i aradığı söyleniyor.
• Türkiye’nin Rusya’nın sınırını kapatması nedeniyle Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’a geçemeyen TIR’lara Azerbaycan kapıyı açtı.
• Laleli Sanayici ve İşadamları Derneği (LASİAD) Başkanı Giyasettin Eyyüpkoca, “İki gün içinde Rusların hepsi Laleli’den çekildi, siparişler iptal ediliyor” dedi.
• Antalya Hali’nde tonlarca mal elde kaldı. Mallar yüzde 50 ucuzladı ama iç piyasada satılamıyor.
• Türk çiftçisinin bankalara olan 56,1 milyar liralık borcu sektörü endişelendiriyor.
• Rus uçağı İsrail hava sahasını ihlal etti. İsrail Savunma Bakanı Moşe Yalon, Rus savaş uçağının yanlışlıkla İsrail hava sahasını ihlal ettiğini söyledi.
• Lavrov’un Çavuşoğlu’yla telefon görüşmesinde, “kırmızı hat”tı (özel telefon hattı) siz icat ettiniz ama bize haber vermediniz dediği öğrenildi.
• Putin’in sözcüsü Peskov, “Türkiye boğazları kapatırsa ne yaparsınız” sorusuna “Kıyamat senaryolarını konuşmayalım” cevabını verdi.
• Emekli bir subay olan Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın “Türkiye-Rusya barışmazsa medeniyetler savaşı başlar. Bunun adı 3. Dünya Savaşı olur, nükleer silahlar kullanılır ve 100 yıl sürer” dedi.
• Rus pilotun cenazesi, Türk askerlerinin omuzlarında uçağa bindirilerek Ankara’ya gönderildi.

30 KASIM: 7.GÜN

• KRİZ ÇÖZÜLMEDİ AMA TEMPO DÜŞTÜ…
• Rusya Ekonomi ve Gelişim Bakanı Aleksey Ulyukaev, “Türk akımı” hattının ve Akkuyu Nükleer Santrali’nin akıbetine ilişkin kararı şirketlere bıraktık dedi.
• Rusya Başbakan Yardımcısı İgor Şuvalov, “Şu anda Türkiye’den sanayi ürünlerinin ithalatını yasaklamaktan kaçınıyoruz. Enflasyon baskısını hafifletmek için gıda ithalatının sınırlaması da birkaç hafta ertelenecek ama sebze meyve ithalatını tamamen yasakladık” dedi.
• Putin: Rus uçağı Türkiye’nin yasadışı petrol sevkiyatı için vuruldu, Türkmenler bahane..
• Erdoğan: IŞİD’den petrol aldığımızı ispat etsin istifa ederim, Putin istifa edebilir mi?
• Putin, Erdoğan’ın görüşme isteğinİ reddettiği için Paris’teki iklim zirvesinde Putin-Erdoğan buluşması gerçekleşemedi.
• Obama ve Putin, Paris’te Rus uçağını görüştü, Obama üzüntüsünü belirtti.
• BAE, Rus uçağının düşürmesine “terör saldırısı” dedi ve Türkiye’yi kınadı.
• Rus pilotun cenazesi askeri törenle Rusya’ya teslim edildi. Türk komutanlar “ihlalci” Rus pilota selam durdular.
• Rus Hava Kuvvetleri, Suriye’deki Rus uçaklarının havadan havaya ateş edebilen füze sistemleriyle donatıldığını duyurdu.
• Sabah’a göre, Rusya YPG’nin Afrin’deki kampına helikopterlerle ağır silahlar indirdi.
• Rusya’dan Türkiye’ye uçan uçaklar yolcu azlığı sebebiyle seferlerini iptal ediyor.
• THY, Putin’in seyahat kısıtlaması sebebiyle, Rusya hatlarını başka ülkelere çevirecek.
• Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, “Rusya’da kimlik kontrolleri sebebiyle zordayız” dedi.
• Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), Rusya’nın 1250 Türk TIR’ını sınırda beklettiğini, bunun araç başına 175 bin lira maliyeti olduğunu açıkladı.
• Eski Milli Savunma Bakanlığı Genel Sekreteri Ümit Yalım, “GES MİT’e devredilmeseydi Rus uçağı olduğu anlaşılabilirdi” dedi.
• ABD Dışişleri Bakanlığı, Rus uçağının Türk hava sahasını ihlal ettiğini ilk kez net olarak doğruladı.
• Rusya Futbol Federasyonu Başkanı Vitaly Mutko, önümüzdeki sezon Rus kulüplerinin Türkiye’den transfer yapamayacağını söyledi.
• Edirnespor kadın basketbol takımı, Rusya’daki Avrupa Kupası maçına gitmek konusunda tedirgin…

1 ARALIK: 8. GÜN

• TEMASLAR VE SPEKÜLASYONLAR…
• Rusya, malum uçağın düşürülmesinden sonra Azez’i beşinci kez bombalandı.
• Suriye’nin kuzeyinde iki Rus uçağı kayboldu.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Rus uçağı olduğunu bilseydik farklı olurdu” sözünüzü “Uyarının şekli değişebilirdi, süresi uzatılabilirdi” anlamında söylediği açıkladı.
• Erdoğan ve Obama Paris’te görüştüler.
• Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev “Rus uçağı Türkiye’ye saldırmadı, teröristlere karşı savaşmaktaydı” dedi.
• BAE, Türkiye’yi suçlarken kullandığı “terör eylemi” ifadesini düzeltti.
• İHH, Rusya kendi uçağını düşürdüğünü iddia etti.
• Duma Güvenlik Komitesi Başkanı İrina Yarovaya, NATO’nun Ankara’ya desteğine “Ortak provokasyon şüphemiz var” tepkisini gösterdi.
• Rus milletvekili Dmitriy Gudkov, Rusya’da yaşayan Türk vatandaşlarına yönelik baskıları eleştirerek “Söyleyin bana, Türk öğrenciler mi uçağı vurdu?” dedi.
• Rusya’nın Türk tarım ürünlerinin ithalatını tamamen yasaklamasına rağmen limonu yasaklamaması dikkat çekti.

Derleme Haber: Alper Budka

(Yeşil Gazete)