By Michael Birnbaum tarafından The Washington Post’ta yayınlanan haberi Yeşil Gazete yazarı Ali Serdar Gültekin‘in çevirisiyle paylaşıyoruz.
***
Rotterdam – Bu trafiği yoğun Hollanda kentinde elektrikli arabalar şarj istasyonlarında yer için itişip kakışıyorlar. Egzoz kusan en eski araçlar yakında şehir merkezinde yasaklanacaklar. Cömert vergi indirimleri sağ olsunlar elektrikli araçların oranları Hollanda’da diğer hiçbir ülkede olmadığı kadar hızlı arttı.
Fakat bu yeşil büyümenin ardında kirli bir sır var. Rüzgâr değirmenleriyle ünlü bir ülkede elektrik oldukça kirli kaynaklardan geliyor. Rotterdam limanındaki 2’si de dâhil 3 yeni kömürlü güç santrali Hollanda’daki elektrikli araba patlamasının ihtiyaç duyduğu gücü sağlıyor.
Dünya sera gazı emisyonlarını azaltmaya çalışırken ve iklim değişikliğiyle mücadele ederken, politikacılar menzilleri ve güvenilirlikleri artan elektrikli arabalara umut bağladılar. Patlamayla birlikte araçları şarj etmek için tek bir seferde bir buzdolabının bir buçuk ayda tükettiği kadar elektrik talebi kabararak geldi.
Elektrikli arabalara küresel geçiş gücü temiz kaynaklardan sağlayan Kaliforniya ya da Norveç gibi bölgelere açık bir iklim getirisi sağladı. Fakat Çin, Hindistan ve hatta 2020 için belirlenen hırslı emisyon hedefleri olan Hollanda gibi kirli güç kaynakları kullanan bölgelerde elektrikli araba atağı küçük bir değişiklik yarattı. Hatta uzmanların söylediğine göre bazı durumlarda bu kullanım kapsamlı iklim etkisini kötüleştirmektedir.
İkilem, Aralık’ta Paris’teki zirvenin odak noktası olan sera gazı emisyonlarını küresel azaltma hedefi için temiz elektriğin önemini görünür kılmakta. Ulaşımdan kaynaklı emisyonları azaltmak işe yarayabilir fakat bu kirlilik basitçe arabaların egzozlarından dünyadaki elektriğin 40%’ını üreten kömürlü güç santrallerinin bacalarına bunun bir faydası olmaz.
Volkswagen’in temiz olduğu varsayılan dizel arabalarının emisyonlarında sahtecilik yaptığının ortaya çıkması elektrikli araçlara daha çok umut bağlanmasına sebep oluyor. Gelecek 10 yıl içinde küresel satışların iki katından fazla olması bekleniyor.
Enerji’den sorumlu Avrupa Komisyonu eski baş danışmanı Luc Werring, “Avrupa’da elektrik üretiminin ortalama emisyonları hâlâ düşmedi.” diyor. “Eğer karma arabanızı karma elektrikle kullanıyorsanız, aslında beklediğiniz kadar karbon indirimi sağlamıyorsunuz demektir”
“Elektrikli arabaları kullanmak bazılarının söylediği kadar olumlu değil” diyor Luc Werring.
Dünya Elektrik Tüketiminde Artış – 1980-2012
Elektrikle Kucaklaşmak
Rotterdam’da şehir yöneticileri gökdelenlerin savaş sonrası alçak ofis bloklarıyla itişip kakıştığı trafiği sıkışık şehir merkezinde hava kirliliğini azaltmanın yollarını arıyorlar. Hollanda’nın cömert vergi indirimleri elektrikli araçların fiyatlarını indirmiş durumda ve litre başına yaklaşık 2 $ olan akaryakıtın fiyatı daha çok insanı elektrikli araba almak konusunda cesaretlendiriyor. Bu durum Hollanda’yı Norveç ardından, trafikteki araç sayısında elektrikli araçlarının oranında 2. sıraya taşıyor. Geçen yıl Hollanda’da satılan abaların 4%’ü elektrikliydi.
Ve gelecek yıldan itibaren Rotterdam 1992’den önce yapılmış tüm araçları ve 2001’den önce yapılmış dizel araçların şehir merkezine girmelerine yasaklayacak.
Sürücüler yeni sürüş sitiline uyum sağlamaya uğraştıkları halde çevre için olumlu bir şey yapıyor olmayı onaylıyorlar.
Kömür,dünyadaki sera gazı sürüm kaynaklarının en büyüğü ve iklim değişikliğine büyük katı sağlayanlardan. Peki, neden hâlâ kullanıyoruz? Her zaman sahip olduğumuz gerekçelerden ötürü, kömür ucuz, bol, taşıma kolaylığına sahip ve kolay erişiliyor. (The Washington Post – Jorge Ribas ve Julio Negron)
“Daha sakin oluyorsunuz. Gaza fazla basmak istemiyorsunuz çünkü bu bataryanızı daha çabuk bitiriyor.” diyor 135 km menzilli bir elektrikli araba olan Nissan Leaf kullanan elektrikli araba uzmanı Paul van den Hurk. “Motor sesi duymadığınız için müzik dinleyebiliyorsunuz.”
Birçok yönden Hollanda elektrikli arabalar için uygun bir yer olabilir. Ülke nüfusu yoğun ve Batı Virginia’dan daha küçük. En iyi araçlar tek bir şarjla ülkeyi boydan boya geçebiliyorlar artık. Kaliforniya’da yer alan Tesla isimli ileri teknoloji elektrikli araç üreticisi Eylül ayında Tilburg’da yeni bir fabrika açarak Hollanda’yı şirketin Avrupa’da büyüyen pazarı için Avrupa’daki köprübaşı yapmış durumda.
Şimdilik, tesis fiyatı 100,000 $’ı geçen günde 90 araç üretiyor fakat üretimi 3 katına çıkarabilir. Amsterdam havalimanına hizmet veren 200 taksi Tesla’nın ve şehir gelecek 10 yıl içerisinde tüm taksilerini elektriklilerle değiştirmek istiyor.
Yerel ve ulusal tüm gayretlere rağmen Hollanda 2020 emisyon hedeflerini yeni kömürlü güç santralleri ve rüzgar gücündeki ertelemeler sebebiyle aşacak. Rotterdam limanındaki 2 yeni kömürlü güç santrali uzun bacalarından şehir üzerine duman salmakta.
“İnsanlar Joe Rüzgardeğirmeni olduğumuzu söylüyor fakat rüzgâr enerjisinin geliştirilmesinde treni kaçırdık.” diyor şu an Hague merkezli Clingendael Uluslararası Enerji Programı kıdemli akademi üyesi Hollandalı enerji eski düzenleyici Jacques de Jong. Hollandalı yetkililer yetişmek için çabalıyor fakat rüzgâr jeneratörlerinin manzarayı bozduğunu iddia eden yerel halktan direnç görüyorlar.
Rotterdam şebeke operatörü elektrikli arabaların artışıyla büyük bir mücadeleyle yüz yüze kaldıklarını ifade ediyor. Hanelerin elektrik ihtiyacı araçların yaygınlaşmalarıyla artacak. Devlet projeksiyonlarına göre araçların ihtiyaç duyacakları elektrik 2023 yılında yüzde 50 oranında artacak. Fakat buna rağmen bu ülkenin tükettiği enerjinin bir bölümü.
Hollanda’da yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi artıyor fakat elektriğe talep de artıyor. Kömürden elde edilen elektriğin oranı da azimli bir şekilde yüksek. Kömür, geçen yıl ülkenin elektriğinin 29%’unu karşıladı ve talep bu yıl daha da arttı. Hollanda devleti 2030 yılında kömürün 2014 ile aynı düzeyde elektrik sağlayacağını tahmin ediyor.
Bu en kirli yakıt, ABD kömür ihracat dalgası nedeniyle o kadar ucuz kalıyor ki Avrupa’nın temiz elektrik kaynaklarına geçiş girişimlerini alt üst ediyor.
“Kömür jeneratörlerini kapatmak konusunda süre gelen bir tartışma var. Ve u iş tamam. Kömür fiyatları çok düşük” diyor Rotterdam ve civar bölgelerin çoğunun şebeke operatörü Stedin’deki sürdürülebilirlik ve yenilik müdürü Marko Kruithof.
Rotterdam’da Stedin elektrikli arabalar için binlerce şarj istasyonu kurulmasına yardın etti. Bir Tesla’nın şarjı 20$’a mâl oluyor ve bu 400 km’lik bir menzil. Bu akaryakıtlı bir araba kullanmaktan daha ucuz.
Konunun taraftarları elektrikli arabaların maliyetlerinin düşerken menzillerinin artacağı kayda değer bir kırılma noktasında olduğuna inanıyorlar. Chevrolet, Nissan ve diğer üreticiler yakında tek bir şarjla 320 km yol alabilecek araçları üretebileceklerini söylüyorlar. Bu mesafe birçok analizciye göre elektrikli arabaların cazibelerinin niş pazarının ötesine geçmesi için zarurî. Hali hazırda bu menzilin çok ötesinde araba üreten Tesla’nın 2017 planı ise 35,000 $ ederinde seri üretim bir modeli piyasaya sürmek.
Faydaları Çeşitli
Elektrikli araçları savunanlar araçları bataryalarında elektrik depoladığı için bir gün şebeke üzerinde güneş açtığında ve rüzgâr estiğinde üretimi artan rüzgâr ve güneş enerjisinden kaynaklı dalgalanmaları yumuşatacak faydalı bir rol oynayacaklarını düşünüyorlar. Fakat bu temiz elektrik kaynakları iklim etkilerinin pozitif olmaları için eş zamanlı olarak büyümeliler.
“Elektrikli araçlarda arabayı elektrik üretiminde ayıramazsınız” diyor Cardiff Üniversitesi Elektrikli Araçlar Mükemmellik Merkezi eş direktörü Paul Nieuwenhuis. “Eğer talebi yönetemezsek, daha fazla güç santrali inşa etmemiz gerekir” diye ekliyor.
ABD’de doğal gaz kullanımındaki patlama enerji sektöründeki emisyonları düşürmemize yardımcı oldu. Elektrikli arabaların potansiyel iklim yararları elektrik karışımının temizliğine derin şekilde bağlıdır.
Endişeli Bilim İnsanları Birliği’nin (Union of Concerned Scientists) hesaplarına göre Kömür kullanan Kolarado’da litre akaryakıt başına 14 km’den daha iyi olan arabalar emisyonlar için elektrikli arabalardan daha iyi olacaktır. Hidroelektrik kullanan New York taşrasında ise aynı aracı kıyaslarsak litre akaryakıt başına 57 km yol alması gerekecektir.
Ortalama olarak ABD’de, en azından büyük marketlerde, elektrikli arabalar karbon emisyonlarında bir iyileşme sunmaktadır diyor Uluslararası Temiz Ulaşım Konseyi direktörü Nic Lutsey. “Genele bakıldığında karbon ayak izi sadece iyiye gider.” diye ekliyor çünkü elektrik güç santrallerindeki sera gazı üretimini azaltma gayreti elektrikli araba üretme gayretinden daha yüksek.
Fakat çevreciler diğer alanlardan karışık hislerle konuyu takip ediyorlar. Dünyadaki en büyük Pazar Çin. Çin Otomobil Üreticileri Derneğine göre Ocak ve Ağustos ayları arasında elektrikli araba satışları bir önceki yıla göre neredeyse üçe katlanmış durumda.
Çinli liderler bazıları dünyadaki en kötü hava kalitesine sahip kentleri temizlemek için elektrikli arabaları bir yol olarak görüyorlar. Fakat Çin’in elektrik pazarı çoğunlukla kömüre dayanıyor. Kirlilik basitçe şehir merkezlerinden alınıp dış mahallelere taşınıyor.
Elektrikli arabalarla ilgili bu çelişkilerden ötürü bazı çevreciler, onlara harcanan paranın başka bir yerlere harcanmasının daha iyi olacağını söylüyorlar.
Michigan Üniversitesi Enerji Enstitüsü’nden Profesör John DeCicco, “İklimi iyileştirmek için pazara daha fazla elektrikli araç sürmek ekonomik olarak bir anlam ifade etmiyor” diyor. Ona göre geleneksel içten yanmalı motorları daha verimli yapmaya odaklanmak daha iyi olabilir.
“Daha temiz enerjiye doğru bir hareket var ama henüz orada bir yerde değil” diyor Rotterdam sürdürülebilir hareketlilik danışmanı Hugo de Bruijn. “Enerji bakış açısından bu uygun değil.”
Haberin İngilizce orjinali
Haber: Michael Birnbaum
Yeşil Gazete için çeviren: Ali Serdar Gültekin
(Yeşil Gazete, The Washington Post )
Comments