DoğaManşet

Denizanası ya yakarsa

0

Denizlerin insan türüne daha da kucak açtığı şu sıcak günlerde, özellikle Akdeniz ve Karadeniz’de sizi bekleyen bir tehlike var: iklim değişikliği ve besin ağındaki değişimlerle sayıları gittikçe artan zararlı deniz anası türleri. Ulusal Denizanası ve Benzer Türleri İzleme Programı isimli oluşum, “yayakarsa” sitesinde, bazı tür deniz analarının barındırdığı tehlikeleri bir araya getiren bir veritabanı oluşturdu.


Screen shot 2014-07-23 at 21.12.54

İklim değişikliği ve besin sisteölerindeki değişimin yanı sıra Süveyş Kanalı yoluyla gelen ve “Lessepsian türler” adı verilen denizanaları, Doğu Akdeniz Havzası için sorun oluşturuyor. Ulusal Denizanası ve Benzer Türleri İzleme Programı, denizanaları ve benzeri canlıların balık ağlarının gözlerini tıkayıp balıkçılığa zarar verdiğini, denize girenler zehirli ve yakıcı denizanaları ile temas etmeleri halinde etkilenip özellikle yaşlı ve bebeklerde ciddi sağlık sorunlarına neden olduğunu belirtiyor.

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’nın kurduğu girişim, kıyılardaki anormal denizanası patlamalarını, artışlarını, zarar verici etkilerini anlamak, öğrenmek, akademik olarak konuyu bilimsel bir düzleme taşımak ve karar vericilere yol göstermek amacıyla yayakarsa sitesini kamuoyuna sundu.

Girişim ayrıca, Avrupa ülkelerinde “Citizen Science” diye bilinen ve Türkçe’ye ‘vatandaş bilimi’ olarak çevrilen anlayışın, yani kolay ve masrafsız bir şekilde toplumsal fayda için veri toplamayı amaçlayan çalışmanın bir örneği olmayı amaçlıyor. Bu amaçla sitede hem zararlı denizanası türleri hakkında bilgi verilecek hem de vatandaşların gördükleri denizanası türlerinin fotoğrafını çekip siteye yüklemeleri sayesinde interaktif bir süreç işleyecek.

Bu canlılara dikkat!

Sitede bulunan zararlı denizanalarından bazıları şöyle:

Screen shot 2014-07-23 at 21.04.08

Deniz Ciğeri Denizanası

Deniz Ciğeri Denizanası (Rhizostoma pulmo): Büyüklükleri 50cm’e kadar olabilir. Zehirsiz denizanaları türlerindedir.
Genel olarak küçük denizlerin hepsinde yayılış gösterir. Ülkemizde de Akdeniz, Ege, Karadeniz ve Marmara da bulunmaktadır. Bu tür özellikle kirliliğin fazla olduğu alanlarda yoğun olarak görünür. Nematosistlere sahiptir ve bu özelliği sayesinde yüzücülerin çok başını ağrıtmaktadır. Herhangi bir saldırı durumuyla karşılaşıldığında hemen sağlık kuruluşlarına baş vurulmalıdır.

Screen shot 2014-07-23 at 21.05.44

Pelagia noctiluca

Pelagia noctiluca:  Mantar şekildeki vücudundan sarkan 8 adet küçük ve ağız çevresinde bulunan 4 adet büyük tentaküller ile hoş bir görüntü oluşturan 10-15cm. boyundaki Pelagia noctiluca aslında zehirli ve tehlikeli bir denizanasıdır. Fosforesans özelliğinden dolayı suyun altında hafif bir ışık yayar. 50 metre derinliğe kadar görülebilir. Rengi kırmızımsı sarıdan mora doğru değişebilir. Bu hayvana Ege ve Akdeniz kıyılarında özellikle yaz aylarında sıkça rastlanabilir. Tentakül etrafında bulunan yakıcı kapsüller ile temas edildiğinde vücutta acılara neden olabilir. Bu tentaküller 50 cm uzunluğa kadar olabildiğinden hayvandan uzak durmak gerekmektedir.

Maviş Denizanası (Cotylorhiza tuberculata) : Cotylorhiza tuberculata Akdeniz endemiği, yani dünyada sadece Akdeniz’de bulunabilen bir türdür ve sularımızda da rastlanmaktadır. Şemsiye boyu 40 cm’ye erişebilen, oldukça büyük ancak zararsız bir deniz anası türüdür.  Şemsiyenin altında ise çiçekleri veya mercanları andıran ağız kolları bulunmaktadır. Ağız kollarının ucunda mavi-mor renklenmeye sahip tomurcuklar vardır. Dokunmayla yakma etkisi olmasa da, oldukça hassas yapıya sahip bu canlıya, zarar görmemesi için dokunmamak gerekir.

 

Zehirli Denizanası ısırdıysa:

“Denizanası veya başka bir kinitli canlı ile temas durumunda bu canlıların dokunaçları deriye yapışıp kalır. Bu dokunaçlarda bulunan nemetokistlerin önemli bir bölümü henüz açılmamıştır. Açılmamış nematokistlerin açılması zehirlenmenin şiddetini arttırır. Bu yüzden henüz açılmamış nematokistler mümkün olduğu kadar çabuk deriden uzaklaştırılmalı veya açılmaları engellenmelidir. Nematokistleri patlatmadan deriden uzaklaştırmanın en güvenli yolu deniz suyu kullanmaktır. Deniz suyu ile uzaklaştırılamayan dokunaçlar künt kenerlı bir cisimle (kredi kartı veya bıçağın sırt kısmı) sıyrılarak veya cımbızla nazikçe tutularak uzaklaştırılabilir. Sert temas (ovma, kaşıma gibi) veya tatlı su ile yıkama nematokistlerin yoğun şekilde açılmasına neden olduğu için bu gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır.

Kinidarya zehirlenmelerinin çoğunda önde gelen şikayet ağrıdır. Ağrının giderilmesi için en etkili ilkyardım, sıcak uygulamasıdır. Etkilenen bölgenin 20-40 dakika boyunca 43-45 derece santigrad sıcaklığındaki suya batırılması vakaların çoğunda ağrıyı kontrol altına almak için yeterlidir. Suyun sıcaklığı derece ile kontrol edilemiyorsa “elin içinde tutulabildiği, tahammül edilebilen en yüksek sıcaklık” ölçü olarak kullanılabilir.”

More in Doğa

You may also like

Comments

Comments are closed.