2013: “Acayip havaların” yılı

John Vidal‘in The Guardian’da çıkan değerlendirme yazısını, Yeşil Gazete gönüllü çevirmenlerinden Özde Çakmak‘ın çevirisiyle sunuyoruz.

***

En sıcak yedinci yıl olarak kayıtlara geçen 2013’de, en güçlü hortumlardan biri, en uzun sıcaklık dalgalarından birkaçı ve onyıllardır yaşanan en allak bullak hava deneyimleri yaşandı.

En hızlı değişimi yaşayan yerin İsveç’in kuzeyinde,  Kutup Dairesi’nin üzerinde küçük bir Lap (İskandinavya’nın yerli halkı) köyü olan Nikkaluok olduğu düşünülüyor. 3 Aralık’ta Nikkaluokta mevsim normallerinin üzerinde 4.7 C sıcaklığın keyfini çıkarıyordu. Sıcaklık birkaç gün içinde tüyler ürpertici -40.8 C ye düştüyse de 10 Aralık’ta birkaç saat içinde tekrar yumuşak ve ılık 7.7 C’ye yükseldi. 48 saat içinde 48.5 derecelik artış, tarihe geçen en büyük artışlardan biri ve 1943 yılında Spearfish, Güney Dakota’da yalnızca iki dakikada artan 27 derece ile kıyaslanabilir düzeyde.

Svalbard’ın kuzeyi, Spitsbergen, Norveç’de bir buzdağından kopan buzul suda yüzüyor. Kuzey Kutbu’ndan yalnızca 600 mil uzaklıkta olmasına rağmen takımadanın kuzeyinde bile Svalbard Buzulları’nın hepsi geri çekiliyor. Fotoğraf: Ashley Cooper/Corbis

Lapland’de olan şuydu: Zemin yüksekliğinde, sıradışı olmayan, muhtemelen dolambaçlı bir hava akımının yol açtığı kısa vadeli ivedi hava değişikli. Fakat, bu ay yayınlanan önemli bir raporda ABD Ulusal Araştırma Konseyi hızlı iklim değişikliğinin Kuzey Kutbu deniz buzulunun çözülmesi ve soy tükenmesi oranlarıyla çoktan görülmeye başladığı konusunda uyardı. Konsey’e göre iyi haber, okyanus tabanından metan çıkması ya da Atlantik Okyanusu’ndaki Körfez akıntısının tıkanması gibi son onyılda yapılan ağır iklim değişikliği tahminlerinin çoğunun, en azından orta vadede, son derece olasılık dışı olmasıydı. Mesaj ise açıktı: sıcaklık artmaya devam ederse, gelecek yüzyılda başınıza hiç beklenmedik şeyler gelmesini bekleyin.

Dünya biliminsanlarının konsensüsü sayılan IPCC’nin 5. değerlendirme raporu, iklim değişikliğinin hızla gerçekliği konusunda taviz vermedi. IPCC, eylülde 1850’de değerlendirme başladığından beri son otuz yılın dünya üzerindeki üst üste geçen en sıcak onyıllar olduğunu belirtti. Buna göre, 1983-2012 arası muhtemelen son 1,400 yılın en sıcak zamanıydı ve hem Grönland hem de Kuzey Kutbu buz mantosu dünya çapındaki diğer buzullarla birlikte kütle kaybediyordu.

Taradale sokağındaki işaret, aşırı yangın tehlikesi ve bölgede genel bir ateş yakma yasağı olduğunu belirtiyor. Bölge alışılmadık yükseklikte sıcaklıklar yaşamaya devam ettiği için Avustralya’nın Victoria eyaletinin tümünde bir günlük genel ateş yakma yasağı ilan edildi. Yangın tehlikesinin riski, aşırı olarak belirlendi. Fotoğraf: David Reid/Corbis

2013’de Kuzey Kutbu bütün rekorların nerdeyse %20 ile kırıldığı istisnai 2012 yılı kadar deniz buzu kaybetmedi; fakat, görece serin yıl yine de 1979’da gözlemler başladığından beri en büyük altıncı buz kaybına tanık oldu. En düşük minimum buz miktarının yedisi, son yedi yılda meydana geldi. Deniz seviyesi artışı için önemli biçimde, IPCC biliminsanları karada bulunan Grönland’ın buz mantosu kaybının 20. yy’ın son onyılındaki yaklaşık 34 milyar tondan bugün muhtemelen 215 milyar tona çıktığını belirttiler.

Khartum, Sudan’da aşırı yağışların neden olduğu sellerden etkilenen bölgenin havadan görünümü. Fotoğraf: Stringer/Reuters