By 
Başkent büyük bir tehlikenin üzerinde. Doğalgazın emniyetli bir şekilde tüketiciye ulaştırılması ve tehlike anında uzaktan müdahale edilmesini sağlayan sistem çalışmıyor.
Radikal‘den Neşe Karanfil’in haberine göre Ankara büyük bir tehlikenin üzerinde yer alıyor. Doğalgazın tüketicilere emniyetli bir şekilde iletilmesini kontrol eden, gerektiğinde müdahale eden sistem olan Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA, Uzaktan Veri Toplama ve Kontrol) Başkentgaz için Sayıştay’ın tespitine göre çalışmıyor. İhalesi 2004 yılında 14.6 milyon dolar olarak yapılan bu sistem için 17 milyon dolar ödeme yapılmasına rağmen SCADA sisteminin tam olarak çalışmadığını ortaya koyan Sayıştay, herhangi bir tehlike sırasında bölgeye müdahale edemediğini, hidrolik vana yerine mekanik vanalar kullanıldığını raporunda belirtti. Hidrolik vanalar olmadığı sürece felaket anında sisteme uzaktan müdahale mümkün değil.
Daha geçen cuma gününe kadar Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin şirketi olan Başkentgaz’da Sayıştay’ın tespitleri dikkat çekici. Cuma günü yapılan ihale ile 1 milyar 162 milyon dolarla Torunlar Gıda’nın en yüksek teklifi verdiği Başkentgaz’da Sayıştay raporuna SCADA ile ilgili ilk tespit 2009’da Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) tarafından yapıldı. Bu raporlarda, herhangi bir tehlike anında tehlikenin meydana geldiği bölgeye müdahale edilemediği, hidrolik vana yerine mekanik sayaçlar kullanıldığı, sadece basınç farklarını ölçebildiği, dolayısıyla SCADA sistemi tarafından emniyet tedbirlerinin alınmadığı yer aldı. YDK, 2010’da konunun gerekirse ‘soruşturma’ şeklinde Maliye tarafından incelenmesini istedi. Konu 21 Ocak 2011’de Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na iletildi. ÖİB de Maliye’den iddiaların incelenmesini istedi. Bunun üzerine bilirkişi heyeti oluşturuldu, hazırlanan rapor da 17 Şubat 2012’de Sayıştay’a iletildi.
200 istasyondan haber alınamıyor
Bilirkişi heyeti raporunda; teknik şartnamedeki işlerin net ifadelerle belirtilmediği, tutarsızlıklar olduğu, teknik şartnamenin yeterince araştırılmadan hazırlandığı, mekanik vanaların hidrolik vanalarla değiştirilmediği takdirde sistemin uzaktan kumanda edilmesinin teknik olarak mümkün olmadığı, katodik ve akım değerinin SCADA’ya uyumlu olmamasından dolayı 22 yüksek basınç istasyonundan sadece 3-4 istasyonda bulunduğu tespit edildi.
Raporda verilerin online olarak alınabildiği Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ile entegrasyonun sağlanmadığı vurgulanırken halen SCADA sistemine bağlı 577 istasyondan 200 civarında istasyonla elektrik ve haberleşme problemi nedeniyle bilgi alınamadığından kontrol merkezi yazılımında görülemediği belirtildi. SCADA sisteminin 24 saat 3 vardiya kesintisiz olarak kontrol merkezinden izlenmesi gerekirken 2 vardiya izlendiği vurgulanan rapora göre sistem otomatik faturalandırma sistemine uygun ancak bu özellik bilinmediğinden kullanılmıyor.
Sayıştay raporunda, teknik eksiklerin giderilmesi için öncelikle geçici kabul komisyonu kurulması, teknik eksikliklerin yükleniciden giderilmesinin talep edilmesi, ayrıca telsiz sistemleri yerine GPRS sisteminin ilave edilmesi istendi. Sayıştay raporunda, “Sistemin yedeklenmesini gerçekleştirecek gerekli donanımların ivedilikle tamamlanması, bir arıza ya da felaket anında mümkün olan en kısa sürede geriye dönüşü gerçekleştirecek önlemlerin alınması gerekmektedir” denildi.
Scada nedir?
Uzaktan veri toplama ve kontrol anlamına gelen, merkeze iletilen verileri yorumlayarak, doğalgaz boru hattı boyunca neler olup bittiğini tespit eden ve bozulan aletlere, gaz kaçaklarına ve diğer beklenmedik sorunlara anında müdahale etme olanağı sağlayan sistem.
Scada nerelerde var?
İGDAŞ: İstanbul ’da doğalgaz dağıtımını yapan İGDAŞ’ın internet sitesine göre SCADA sistemini kullanıyor. İnternet sitesine göre İstanbul’daki doğalgaz şebekeleri SCADA ile gerçek zamanlı izleniyor 24 saat oluşan alarm durumları teknik ekiplere otomatik olarak iletiliyor.
İZGAZ: Kocaeli’ndeki doğalgaz dağıtımını yapan İZGAZ’da SCADA sistemi uygulanıyor. İZGAZ internet sitesinde, “Bu sistem sayesinde olası doğal afetlerde iletişim sorunu da yaşanmayacak, gaz akışı anında kesilebilecek” denildi.
BURSAGAZ: Bursagaz, SCADA uygulaması ile şebeke yönetimini kesintisiz sürdürmeyi amaçlıyor. Bursagaz SCADA ile doğal afet durumunda doğalgazın kullanılabilmesi için haberleşme altyapısını mevcut GSM ve telekom altyapısı ile birlikte bunlardan bağımsız, RF-Radio Frekans sistemi üzerinden de yönetmeyi hedefliyor.
(İz)
Comments